عملکرد شرکت‌های ارائه‏‏‌دهنده‏‏ خدمات پرداخت الکترونیک در شهریورماه بررسی شد

نمره PSPها در اثربخشی

دنیای‌اقتصاد : شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) به عنوان ناظر شرکت‌های PSP عملکرد شهریور ماه این شرکت‌ها را گزارش کرد. بر اساس این گزارش در شهریور شرکت‌های «به پرداخت ملت»، «پرداخت الکترونیک سداد»، «پرداخت الکترونیک سامان»، «آسان پرداخت پرشین»، ‌‌‌ «تجارت الکترونیک پارسیان» و «پرداخت الکترونیک سپهر» به رقمی بالاتر از یک در شاخص اثربخشی رسیده‌‌‌اند. دارا بودن عدد بالاتر از یک در شاخص اثربخشی مبلغ به این معناست که جذب مجموع مبلغ تراکنش‌‌‌های این شرکت‌ها روی کارت‌خوان‌‌‌ها بیشتر از سهم تعداد کارتخوان‌‌‌هایشان از کل کارت‌خوان‌‌‌های کشور بوده است. بنابراین از ۱۲ شرکت ارائه‌‌‌دهنده‌‌ خدمات پرداخت الکترونیک در کشور، نیمی از آنها توانسته‌‌‌اند نمره بالاتر از یک در شاخص اثربخشی کسب کنند. به عبارت دیگر نحوه توزیع کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی این شرکت‌ها به گونه‌‌‌ای بوده که در جذب بیشتر مبلغ تراکنش‌‌‌ها به نسبت سایر شرکت‌ها موفق‌‌‌تر عمل کرده‌‌‌اند.

سهم مبلغیPSPها از تراکنش‌‌‌های حوزه پرداخت الکترونیک

شاخص سهم شرکت‌های PSP از بازار تراکنش‌‌‌های هر یک از ابزارهای پذیرش، سبب شناخت حوزه فعالیت و نحوه سرمایه‌گذاری هر یک از شرکت‌های PSP در ابزارهای پذیرش می‌شود. بر اساس بررسی این شاخص، در شهریور ماه سال‌جاری همچنان شرکت «به پرداخت ملت» با پوشش 18.73درصدی از مبالغ بازار کارت‌خوان فروشگاهی، بالاترین سهم را در اختیار خود دارد. البته سهم این شرکت در مرداد ماه 18.82‌درصد بود که بنابر این در شهریور ماه 0.09 واحد‌درصد کاهش داشته است. همچنین این شرکت در این ماه از مبالغ ابزار پذیرش اینترنتی و موبایلی نیز به ترتیب با پوشش 29.89و45.30 درصدی دارای بالاترین سهم است.

در رتبه دوم شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» با سهم 17.87درصدی از مبلغ تراکنش‌‌‌های کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی قرار گرفته است. سهم این شرکت در شاخص مذکور نسبت به مرداد ماه 0.14 واحد‌درصد افزایش داشته است. همچنین شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» دراین ماه از مبالغ ابزار پذیرش اینترنتی و موبایلی نیز به ترتیب با پوشش    23.07و22.24 درصدی دارای بالاترین سهم است. شرکت‌های «پرداخت الکترونیک پاسارگاد» و «پرداخت الکترونیک پارسیان» به ترتیب در رتبه‌‌‌های سوم (11.95درصد) و چهارم (11.63درصد) سهم از مبلغ تراکنش‌‌‌های کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی قرار دارند.

رکورددارهای سهم مبلغی

نکته قابل‌توجه در آمار شرکت‌های PSP در شهریور ماه افزایش سهم مبلغ تراکنش‌‌‌های ابزار پذیرش اینترنتی مربوط به شرکت «پرداخت الکترونیک سداد» است. این شرکت در آمار مذکور رشد 2.52درصدی نسبت به مرداد ماه را ثبت کرده است. سهم این شرکت از مبلغ تراکنش‌‌‌های ابزار پذیرش اینترنتی در مرداد ماه 13.32‌درصد بوده که با افزایش 2.52 واحد درصدی در شهریور ماه به 15.84‌درصد رسیده است. شرکت «پرداخت الکترونیک سداد» با ثبت رشد 2.52 واحد درصدی رکورد‌‌‌دار افزایش سهم در شهریور است.  از طرفی «پرداخت الکترونیک پارسیان» بیشترین سهم را در این ماه از مبالغ تراکنش‌‌‌های ابزار پذیرش موبایلی از دست داده است. سهم این شرکت در مرداد از مبلغ تراکنش‌‌‌های ابزار پذیرش موبایلی 24.83‌درصد بوده که در شهریور ماه با کاهش 0.39 واحد درصدی به 24.44‌درصد رسیده است. 

نکته دیگر آنکه بیشترین اختلاف بین سهم مبلغی تراکنش‌‌‌های ابزار پذیرش کارت‌خوان فروشگاهی نسبت به ماه گذشته با افزایش 0.28 واحد درصدی به شرکت «پرداخت نوین آرین» تعلق دارد. این شرکت در مردادماه 4.95‌درصد از سهم مبالغ تراکنش‌‌‌های کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی را داشته که با 0.28 واحد افزایش در شهریور ماه این سهم را به 5.22‌درصد رسانده است.  نتایج بررسی‌‌‌های این بخش حاکی از آن است که در ماه جاری عملکرد شرکت‌های «الکترونیک کارت دماوند» و «فراپردازان آروند امید» به‌گونه‌‌‌ای بوده که کمترین مبلغ و تعداد تراکنش‌‌‌های ابزارهای پذیرش مختلف را به خود اختصاص داده‌‌‌اند.

عملکرد PSP‌ها در ابزارهای پذیرش

یکی از مهم‌ترین شاخص‌‌‌های حوزه‌‌ پرداخت الکترونیک کارت، بررسی عملکرد شرکت‌های پشتیبانی و توسعه ابزارهای پذیرش است. این شاخص، سبب شناخت حوزه فعالیت و نحوه‌‌ سرمایه‌گذاری هر یک از شرکت‌های PSP در ابزارهای پذیرش می‌شود. در این بخش تعداد هر یک از انواع ابزار پذیرش فعال سیستمی و تراکنش‌‌‌دار به ازای هر شرکت مورد بررسی قرار می‌گیرد.  در شهریور ماه شرکت «پرداخت الکترونیک پاسارگاد» با کسب سهم 19.04درصدی از بازار به عنوان دارنده‌‌ بالاترین تعداد کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی فعال سیستمی محسوب می‌شود. شرکت «تجارت الکترونیک پارسیان» نیز با داشتن 69.58 درصد سهم از بازار همچنان از بیشترین تعداد ابزار پذیرش اینترنتی فعال پشتیبانی می‌‌‌کند.

در گزارش شاپرک توضیح داده شده است که برخی شرکت‌ها با بازتعریف بعضی از کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی خود به‌‌‌عنوان ابزار پذیرش اینترنتی، سعی در تسهیل انجام خدمات پرداخت کارت از طریق نرم‌‌‌افزار موبایلی خود بر بستر اینترنت می‌کنند. ابزارهای پذیرش فوق این امکان را برای مشتریان فراهم می‌‌‌کند تا با استفاده از نرم‌‌‌افزار این شرکت‌ها روی موبایل، اقدام به دریافت QRCode پذیرنده کرده و به آسانی پرداخت بدون کارت خود را با وارد کردن اطلاعات رمز دوم و CVV2 انجام دهند. در بازار ابزار پذیرش موبایلی شرکت «به پرداخت ملت» همچنان بخش عظیمی از سهم بازار ابزارهای موبایلی فعال سیستمی را با رقمی معادل با 40.95درصد در اختیار دارد.

در سهم تعدادی کارت‌خوا‌ن‌‌‌های فروشگاهی، در شرکت «پرداخت الکترونیک سپهر» با 0.31 نسبت به مرداد ماه، بیشترین اختلاف رخ داده است. در ابزار پذیرش اینترنتی بالاترین تغییر سهم در شرکت «تجارت الکترونیک پارسیان» با کاهش 0.89 درصدی مشاهده می‌شود. در سهم ابزار پذیرش موبایلی شرکت «پرداخت نوین آرین» با کاهش 0.03 درصدی دارای بیشترین اختلاف نسبت به ماه گذشته است.

همچنین بر اساس اطلاعات منتشر شده، شرکت «پرداخت الکترونیک پاسارگاد» در ابزار کارت‌خوان فروشگاهی تراکنش‌‌‌دار با کسب 19.72‌درصد بالاترین سهم را در اختیار دارد. در این ماه شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» با کسب سهم 25.18درصدی بیشترین سهم در ابزارهای تراکنش‌‌‌دار اینترنتی را به خود اختصاص داده است. همچنین این شرکت با51.80‌درصد بیشترین سهم بازار ابزارهای پذیرش تراکنش‌‌‌دار موبایلی را نیز در دست دارد سهم بازار کارت‌خوان فروشگاهی در شرکت «پرداخت نوین آرین» با افزایش 0.29 درصدی، بیشترین اختلاف را داشته است. در سهم بازار ابزارهای پذیرش اینترنتی تراکنش‌‌‌دار شرکت «پرداخت الکترونیک سامان» با افزایش 2.47 درصدی بالاترین تفاضل را نشان می‌‌‌دهد. شرکت «به پرداخت ملت» با افزایش 11.13 درصدی، بیشترین اختلاف سهم را در ابزارهای پذیرش موبایلی تراکنش‌‌‌دار نسبت به ماه گذشته داشته است.

عملکرد PSPها در شاخص اثر بخشی مبلغ

سهم تعداد تراکنش‌‌‌های کارت‌خوان فروشگاهی از کل تراکنش‌‌‌های شبکه پرداخت در شهریور ماه نزدیک به 92‌درصد بوده که حدود 83‌درصد مبالغ تراکنش‌‌‌های این شبکه را جابه‌جا می‌کند. بنابراین کارتخوان فروشگاهی به سبب تعداد ابزار و نیز تعداد و مبلغ تراکنش‌‌‌ها اهمیت ویژه‌‌‌ای نسبت به سایر ابزارهای پذیرش در شبکه پرداخت الکترونیک کارتی دارد. دو شاخص تعداد کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی و مبلغ تراکنش‌‌‌های آن در کنار یکدیگر می‌توانند تعیین‌‌‌کننده عملکرد شرکت و توزیع مناسب این ابزارها توسط شرکت‌ها باشند که برای این منظور می‌توان شاخص اثربخشی مبلغ کارت‌خوان فروشگاهی فعال سیستمی را تعریف کرد. این شاخص بیانگر نسبت سهم هر شرکت از مبلغ تراکنش‌‌‌های کارت‌خوان فروشگاهی به سهم آن شرکت از ابزار کارت‌خوان فروشگاهی است. عدد حاصل میزان اثربخشی مبلغ کارت‌خوان‌‌‌های یک شرکت در شبکه پرداخت الکترونیک را نشان می‌‌‌دهد و مقدار آن بیانگر میزان توانایی یک شرکت در جذب تراکنش‌‌‌هاست.

در واقع چنانچه مقدار این شاخص برای شرکتی برابر یک باشد، به این معنی است که آن شرکت توانسته است دقیقا به اندازه سهمی که در ابزارها دارد، از بازار تراکنش‌‌‌ها به دست آورد و چنانچه مقدار شاخص بالاتر از یک باشد یعنی شرکت بیشتر از سهمی که از ابزارها دارد، موفق به جذب تراکنش شده است. بنابراین می‌توان چنین گفت که شاخص اثربخشی مبلغ کارت‌خوان فروشگاهی، کارآیی توزیع کارت‌خوان‌‌‌های شرکت‌های PSP از نظر مبلغی و تعداد کارت‌خوان بررسی کرده و از این رو شرکت‌ها به سبب کارآتر بودن توزیع، لازم است با جایابی مناسب کارت‌خوان‌‌‌ها برای جذب تراکنش‌‌‌های بیشتر، شاخص اثربخشی این ابزار پذیرش را بهبود بخشند .

در شهریور ماه شرکت‌های «به پرداخت ملت»، «پرداخت الکترونیک سداد»، «پرداخت الکترونیک سامان»، «آسان پرداخت پرشین»، ‌‌‌ «تجارت الکترونیک پارسیان» و «پرداخت الکترونیک سپهر» به رقمی بالاتر از یک در شاخص اثربخشی دست یافته‌‌‌اند. دارا بودن عدد بالاتر از یک در شاخص اثربخشی مبلغ به این معناست که جذب مجموع مبلغ تراکنش‌‌‌های این شرکت‌ها روی کارت‌خوان‌‌‌ها بیشتر از سهم تعداد کارت‌خوان‌‌‌هایشان از کل کارت‌خوان‌‌‌های کشور بوده است. به عبارت دیگر نحوه توزیع کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی این شرکت‌ها به گونه‌‌‌ای بوده که در جذب بیشتر مبلغ تراکنش‌‌‌ها به نسبت سایر شرکت‌ها موفق‌‌‌تر عمل کرده‌‌‌اند.

بیشترین تغییر در میزان شاخص اثربخشی مبلغ کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی فعال سیستمی در شهریور ماه1402 نسبت به ماه گذشته در شرکت «پرداخت نوین آرین» با 0.026 واحد افزایش گزارش می‌شود. این امر به دلیل‌ افزایش سهم تعداد پایانه‌های کارت‌خوان‌های فروشگاهی فعال سیستمی و سهم مبلغ تراکنش‌‌‌های کارت‌خوان فروشگاهی آن ارزیابی می‌شود. با توجه به متغیر بودن روند و مقدار رشد سهم مبلغی تراکنش‌‌‌های کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی شرکت‌ها نسبت به سهم ابزار کارت‌خوان فروشگاهی آنها، شاخص مذکور در هریک از شرکت‌های PSP ممکن است دچار کاهش یا افزایش شده باشد. نکته‌‌‌ قابل‌توجه در این بحث آن است که در شبکه‌‌ شاپرک کارت‌خوان‌‌‌های فروشگاهی فعالی وجود دارند که فاقد تراکنش هستند. به این معنا که وضعیت آنها در شبکه فعال است ولی تراکنشی از سوی آنها وارد شبکه‌‌ پرداخت نشده است.