شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه تاسیسات ساختمان به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کردند
جو نامطبوع در صنعت تهویه مطبوع
استقبال دو چندان فعالان در این عرصه از این دوره نمایشگاه پس از پشت سرگذاشتن چند دوره حضور کمرنگ صاحبان برند به دلیل پاندمی کرونا و رکود سنگین ساخت‌وساز با جدیدترین دستاوردهای حوزه تاسیسات حکایت از این داشت که فعالان اقتصادی در این حوزه این مشکلات را فرصتی برای خلق ایده‌ها و محصولات جدید در این زمینه دانسته‌اند و با وجود تحریم و مشکلات جانبی که در حوزه تولید یا حضور در خارج از مرزهای کشور برایشان وجود داشته، همچنان پایدار و استوار به فعالیت و خلق فرصت‌های جدید پرداخته‌اند و با دستاوردها و نوآوری‌های مختلف در این دوره از نمایشگاه حضور یافتند هرچند حضور به نسبت کمتر شرکت‌های خارجی در این دوره از نمایشگاه همچنان از چالش‌های پنهان در تعاملات اقتصادی کشور حکایت می‌کند که البته صنعت تاسیسات نیز خارج از زنجیره مشکلات قرار ندارد، اما اشتیاق بازدیدکنندگان و گفته‌های غرفه‌داران در این دوره از نمایشگاه بیانگر اهمیت این صنعت به‌عنوان چرخ مولد دیگر صنایع است.
متن زیر حاصل گفت‌وگوی ما با چند تولیدکننده حول محور مشکلات تولید در حوزه‌های مختلف تاسیسات است.
چالش‌های تولیدکنندگان
در همین راستا مدیرعامل شرکت تراش گستران تهویه‌کارن با بیان اینکه مهم‌ترین چالش پیش‌روی صنعت تهویه مطبوع، نوع نگاه دولت به تولیدکنندگان داخلی و اجازه واردات است، گفت: در کشورهای موفق دنیا هیچ‌گاه بازارهای داخلی خود را کاملا در اختیار تولیدکنندگان خارجی قرار نمی‌دهند. هرچند رقبای خارجی نیز با تعرفه‌های مناسب باید در بازار داخلی حضور داشته باشند تا رقابت شکل بگیرد و باعث پیشرفت صنایع داخلی شود.
به گفته علی محمدی آنچه امروز شاهد آن هستیم جولان شرکت‌های خارجی در بازار داخلی با وجود محصولات داخلی باکیفیت در صنعت تهویه مطبوع است. متاسفانه سودی که واردات این محصولات و تجهیزات برای دولت دارد باعث شده حمایت کافی از محصولات داخلی نداشته باشد.
وی گفت: حوزه تاسیسات به خصوص صنعت تهویه مطبوع میزان اشتغال قابل توجهی را در کشور به خود اختصاص داده است و با این حال امروز شرکت‌ها به دلیل چالش‌های مذکور در خطر تعدیل نیرو هستند. واقعیت آن است که برای حل مشکلات و مسائلی که شرکت‌های تولیدکننده سیستم‌های تهویه مطبوع با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، کمک و حمایت مناسبی نمی‌شود و بدتر از آن، چشم‌انداز پیش‌روی تولیدکنندگان چشم‌انداز مثبت و روشنی نیست.
وی گفت: متاسفانه در حوزه سیاستگذاری سیاست یکنواخت، رویه‌های واحد و سیاستگذاری‌های قابل قبولی وجود ندارد و طبیعی است که در شرایط کنونی، توجه به مواردی از قبیل تامین نقدینگی و سرمایه در گردش مورد نیاز صنایع؛ استفاده از بسته‌هایی برای به حرکت درآوردن بخش ساخت‌وساز؛ افزایش پروانه‌های ساختمانی و درواقع حمایت و کمک به این بخش، مورد نیاز و قابل توجه است.
مدیرعامل شرکت تراش گستران تهویه کارن گفت: بدیهی است در شرایطی که ناآرامی اقتصادی در کشور وجود دارد، سرمایه‌ها به بخش‌های مولد هدایت نمی‌شوند و در واقع بخش‌هایی که سرمایه‌گذاری در آنها زمان‌بر است مانند بخش‌های ساخت‌وساز و مسکن که همه ما می‌دانیم نرخ بازگشت سرمایه در این صنایع با توجه به نوع ساخت‌وساز و رده‌های ساخت‌وساز، بین یک تا سه سال ممکن است زمان‌بر باشد؛ پس طبیعی است در شرایطی که وضعیت پایداری از نظر اقتصادی در کشور وجود ندارد، تمایلی به سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها به عنوان بخش‌های مولد وجود ندارد و سرمایه‌ها بیشتر در حال انتقال به سمت‌وسوی سفته‌بازی هستند. جای تاسف است که این موضوع نشات‌گرفته از سیاستگذاری نامناسب و شرایط نامساعدی است که در کشور حاکم است. این موضوع می‌طلبد سیاستگذاران به منظور حمایت از تولیدکنندگان دست‌کم از قاچاق محصولات مشابه داخل جلوگیری کنند.
جایگاه صنعت تاسیسات ایران درست نیست
جلال‌الدین ابیانه، استاد دانشگاه و از فعالان صنعت تاسیسات نیز گفت: صنعت تاسیسات ایران در حکمرانی صنعت ساختمان ایران با توجه به دلایل زیر به درستی در جایگاه خودش قرار ندارد. بنابراین متاسفانه شاهد اتلاف انرژی و آب، هدر رفتن هزینه‌های احداث و اجرای تاسیسات در ساختمان حتی مستهلک شدن زودهنگام ساختمان و افزایش میزان آلودگی‌های زیست‌محیطی از بین رفتن منابع اولیه انرژی و آب و به‌طور کلی زیرساخت‌های کشور هستیم و خواهیم بود.
وی گفت: خوشبختانه اغلب تولیدکنندگان صنایع تاسیسات از تکنولوژی مناسب و به‌روز شده برای تولیدات محصولات خود استفاده می‌کنند. اما نقش آزمایشگاه و آزمون تجهیزات تهویه مطبوع در این صنعت بسیار کمرنگ و ناپیداست. تهیه آزمایشگاه‌ها و اتاق‌های آزمون برای تولیدات تهویه مطبوع و همچنین اجباری کردن استانداردهای ساخت تولید کنندگان را به‌سمت استفاده بیشتر از تکنولوژی‌های روز دنیا سوق خواهد داد.
این فعال صنعت تاسیسات ادامه داد: با توجه به اهمیت تاسیسات در استفاده و رفاه ساختمان‌ها عدم توجه به این بخش، استفاده از پروژه‌ها را با مشکلات مواجه کرده و تمامی سرمایه اولیه و اهداف آن خصوصا در بخش‌های اداری و تجاری را نابود می‌سازد. عدم توجه به رعایت استانداردها در صنایع تاسیسات باعث هدر رفتن حامل‌های انرژی و هدر رفت منابع مالی و اقتصادی کشور خواهد شد.
وی در پاسخ به این سوال که انتظار شما به عنوان کارشناس خبره این صنعت از برنامه‌های وزارت صمت و وزارت راه و شهرسازی چیست، گفت: اجباری شدن رعایت استانداردهای تولید تجهیزات تهویه مطبوع (برای خروج تولیدکنندگان مصنوعی و سودجویان از این حرفه)، اجباری کردن رعایت مصارف مجاز انرژی در انتخاب تجهیزات مربوطه در صنایع تاسیسات، ترغیب کردن صنایع ساختمان در بخش اداری و تجاری و صنعتی در استفاده کردن از سیستم تولید توام جهت افزایش ضریب بهره‌وری که حتی تا ۱۰۰درصد نیز می‌تواند افزایش یابد.
وی در ادامه افزود: از دیگر خواسته‌ها توقف واقعی واردات کالای خارجی در این صنعت (اغلب تجهیزات تاسیسات تولیدکننده داخلی دارند)، ارائه حمایت‌های غیرمالی از تولیدکنندگانی که با استفاده از دانش روز دنیا و نرم‌افزار طراحی که منجر به کاهش مصرف مواد اولیه و مصارف حامل‌های انرژی و آب می‌شوند و ترغیب آنها برای استفاده از سیستم‌های گازسوز، هیبریدی و انرژی پاک هیدروژن در آینده، تصویب آیین‌نامه‌ها و اجرای قوانین و رعایت مصارف انرژی به عنوان پیش‌شرط صدور پروانه ساخت مجتمع‌ها و استفاده از کارشناسان خبره در اداره صنایع ساختمان و صنعت تاسیسات و در نهایت حذف واسطه‌های اقتصادی که واقعا مسبب خیلی از مشکلات در این صنایع هستند.
چند دغدغه تولیدکنندگان تجهیزات اطفای حریق
در ادامه محمد علیزاده‌برمی فعال در اطفای حریق گفت: مشکلاتی مانند کاهش تامین مالی، کاهش قابلیت خرید مواد اولیه و تجهیزات، محدودیت در واردات قطعات و تجهیزات پیشرفته و کاهش تقاضا در بازار داخلی به‌دلیل رکود اقتصادی می‌تواند بر تولید تجهیزات حریق تاثیر بگذارد.
وی با اشاره به اینکه دولت باید این صنعت را یک صنعت استراتژیک بداند، ادامه داد: این صنعت استراتژیک نیازمند توجه ویژه از سوی نهادهای بالادستی است. بیشتر مواد اولیه این صنعت از داخل تامین می‌شود و چندان وابسته به واردات نیستیم؛ بنابراین به‌راحتی می‌توان آن را رشد داد.
تولیدکنندگان تجهیزات آتش‌نشانی توانمندی افزایش تولید و عرضه را دارند و اگر شرایط برای صادرات فراهم باشد می‌توان از این طریق برای کشور ارزآوری داشت. البته در این مساله روابط بین‌المللی کشور بسیار تاثیرگذار است و باید نخست در این زمینه راه هموار شود.
علیزاده‌برمی در پایان با اشاره به اینکه درخواست ضمانت‌نامه‌های سنگین برای شرکت در مناقصه‌ها، از معضلات بزرگ واحدهای تولیدکننده تجهیزات آتش‌نشانی و ایمنی است، ادامه داد: از دولت انتظار داریم رویکردی را در نظر بگیرد که تولیدکننده راحت‌تر بتواند در مناقصه شرکت کند. به‌عنوان نمونه با تمهیداتی از سنگینی بار ضمانت‌نامه‌ها بر دوش تولیدکنندگان تجهیزات آتش‌نشانی بکاهد. اگر مشکلات بزرگی که در مسیر تولید قرار دارد، برطرف شود، حرکت تولید تسهیل خواهد شد و با رونق آن، نقدینگی افزایش خواهد یافت و دیگر تولیدکننده نیازی به تامین مالی در قالب وام نخواهد داشت.
اجرا و مصالح به یک میزان مهم هستند
در ادامه همین مبحث یک فعال در صنعت تاسیسات الکترونیکی با انتقاد از ورود افراد فاقد صلاحیت به بخش اجرای صنعت تاسیسات تصریح می‌کند: در بخش طراحی و نظارت تاسیسات خوشبختانه شاهد حضور شرکت‌های توانمند و متخصص هستیم که از طریق سیستم ارجاع کار نظام‌مهندسی به مالک معرفی می‌شوند، اما در بخش اجرا این سامان‌دهی را شاهد نیستیم و حضور غیرمتخصص‌ها به‌کرات دیده می‌شود.
محمد امینی گفت: برخی معتقدند دستورات مهندسان ناظر توسط مجریان ساختمان اجرا نمی‌شود. اما بنده معتقد هستم سرپیچی از نکات مدنظر ناظر تاسیسات در اغلب موارد توسط مالک ساختمان اتفاق می‌افتد و بخش زیادی از این بی‌توجهی ناشی از پیش‌فروش ساختمان در سال‌های قبل است. به این معنا که مالک عملا چند سال پیش واحدهای ساختمان را پیش‌فروش کرده و موظف به تحویل آنها شده است، اما در ادامه هزینه‌های ساختمان مانند نازک‌کاری و تاسیسات چند برابر افزایش‌یافته است و مالک هم برخلاف متن قرارداد اولیه نمی‌تواند این هزینه‌ها را از قبل، از خریدار دریافت کند؛ بنابراین سعی می‌کند که با کمترین هزینه ساختمان را به اتمام برساند.
مالیات سود بانکی دو مشکل تولیدکنندگان
در ادامه همین مبحث محمدتقی شهوازیان، فعال حوزه لوله و اتصالات با بیان اینکه تامین اجتماعی سال‌ها است دچار مشکل مالی است و بدهی بالایی دارد، گفت: بنابراین به نسبت پولی که از شرکت‌ها دریافت می‌کند، قادر نیست خدمات ارائه کند. قوانین بسیار خوبی در این بخش داریم که عملیاتی نمی‌شود. حتی متاسفانه در ادارات کار و زمانی که دعاوی حقوقی بین کارگر و کارفرما اتفاق می‌افتد، کاملا حق را به کارگر می‌دهند چون این تصور غلط شکل گرفته که کارگر مظلوم و کارفرما ظالم است.
این تولیدکننده با انتقاد از مالیات‌هایی که از تولیدکننده گرفته می‌شود تصریح می‌کند: متاسفانه مالیات‌ها منصفانه نیست و هر اندازه شرکت‌ها شفاف‌تر عمل می‌کنند، بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرند در حالی که برخی شرکت‌ها هیچ‌گونه مالیاتی نمی‌پردازند. در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل مالیاتی مربوط به ارزش افزوده است؛ این مالیات طبق قانون باید از مصرف‌کننده گرفته شود، اما امروزه توسط تولیدکننده پرداخت می‌شود و با توجه به وضعیت رکود امکان گرفتن این مالیات از مصرف‌کننده وجود ندارد. بنابراین اعتقاد دارم نه تنها این مالیات‌ها عادلانه نیست که ظالمانه است.
وی در بخش دیگر سخنانش گفت: یکی از عمده‌ترین مشکلات در بخش تولید، سود بانکی بسیار بالای نظام بانکی است که عملا تولیدکننده‌ها را به ورشکستگی می‌کشاند. علت این سودهای بالا را هم باید در پرداخت سودهای بالا به سپرده‌گذاران جست‌وجو کرد که کاملا در تضاد با نقش حمایتی بانک‌ها از تولید است. مشکل بنیادین دیگر وجود رانت برای برخی از شرکت‌هاست که رقابت‌پذیری را با مشکل مواجه کرده است.
