رشد ۲۶ درصدی سودسازی صنعت بیمه در سال ۱۴۰۱
با وجود جذابیت بالای برخی از نمادهای بیمه‌ای برای سرمایه‌گذاری اما در مجموع سهام این صنعت چندان جذاب به نظر نمی‌رسد و در بخش عملیاتی نیز عمده شرکت‌های فعال در بازار نمی‌توانند عملکرد بهتری نسبت به سال ۱۴۰۰، از خود بر جای بگذارند. این گزارش به بررسی عملکرد صنعت بیمه و بررسی ارزندگی سهام شرکت‌های بیمه‌ای می‌پردازد.
رشد ۲۶ درصدی سودسازی صنعت بیمه در سال ۱۴۰۱
هرچند صنعت بیمه با ارزش بازاری حدود ۱۸۲ هزار میلیارد تومان، درحدود ۳ درصد از ارزش بازار سهام را پوشش می‌دهد، اما با سودسازی ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی در سال ۱۴۰۰، کمتر از یک‌دهم درصد از سودسازی کل بازار سرمایه را داشته و سودسازی کل صنعت در مقایسه با شرکت‌های بزرگ فلزاتی و پالایشی در بازار سهام بسیار ناچیز است. دلیل عمده سودسازی صنعت بیمه در سال ۱۴۰۰، رشد ۴۱ درصدی درآمد حق بیمه بوده که پیش‌بینی می‌شود این عنوان در سال ۱۴۰۱، حدود ۷۰ درصد افزایش داشته باشد. همچنین صنعت بیمه از طریق سرمایه‌گذاری از محل ذخیره فنی در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۵ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ سود کمتری شناسایی کرده که پیش‌بینی می‌شود این عنوان نیز در سال ۱۴۰۱ با رشد حدود ۲۵ درصدی روبهرو شود.
این موضوع نشان می‌دهد سودسازی شرکت‌های بیمه‌ای از طریق سرمایه‌گذاری‌ها نسبت به سال ۱۳۹۹ احتمالا کمتر خواهد بود. از سوی دیگر، افزایش هزینه خسارت و همچنین افزایش هزینه‌های عمومی و اداری در کنار سایر عناوین هزینه‌ای، حاشیه سود عملیاتی و غیرعملیاتی صنعت را تحت تاثیر قرار داده و به نظر می‌رسد این صنعت در سال ۱۴۰۱ با ثبت حاشیه سود ۱۵ درصدی، عملکرد ضعیف‌تری را نسبت به سال ۱۳۹۹ و حتی ۱۴۰۰ به ثبت برساند.
با این حال، توسعه قراردادهای بیمه‌ای و همچنین افزایش حق بیمه دریافتی در بخش‌های ثالث، بیمه‌های اتکایی و سایر بخش‌ها باعث شد تا برآوردها از رشد ۲۶ درصدی سودسازی صنعت در پایان سال ۱۴۰۱ خبر دهد. بر اساس پیش‌بینی‌های منتشر شده از طرف شرکت‌های بیمه‌ای، انتظار می‌رود سود خالص این صنعت در پایان سال جاری به حدود ۵ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان برسد. در صورت تحقق این مبلغ و با احتساب میانگین قیمت بازاری شرکت‌های بیمه‌ای، در حال حاضر نسبت قیمت به درآمد (P/ E) صنعت در حدود عدد ۲۱ قرار می‌گیرد که در مقایسه با کل بازارسهام به مراتب بالاتر است. این رقم، در کنار سابقه پرداخت ۳۰ درصدی سود شرکت‌های بیمه‌ای در هنگام مجمع سالانه، از جذابیت سهام آنها کاسته و سرمایه‌گذاران خرد را درباره معاملات سهام به فکر بیشتری وادار می‌کند.
با این حال، سهم بسیار زیاد املاک و مستغلات در لیست دارایی‌های شرکت‌های بیمه‌ای، باعث شده تا سهام این صنعت بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذارانی که با افق زمانی بسیار بلندمدت در بازار فعالیت می‌کنند قرار گیرد و تقاضای سهام بیشتر از جانب شرکت‌های حقوقی به ثبت برسد. سهم بالای املاک و مستغلات در سبد دارایی شرکت‌های بیمه‌ای همچنین باعث شده تا بازده دارایی‌های این صنعت نیز بسیار پایین باشد و این عنوان در سال ۱۴۰۰، به کمتر از ۵ درصد برسد. همچنین این موضوع چالش‌های بسیار زیادی را در عملکرد صنعت به وجود آورده که در بخش‌های بعدی به آنها اشاره خواهد شد.
کاهش ۳/ ۱۲ درصدی بازدهی سهام بیمه‌ای از ابتدای ۱۴۰۱
بررسی روند معاملات سهام صنعت بیمه در بازار سهام نشان می‌دهد، ارزش سهام بسیاری از نمادهای موجود در بازار از ابتدای سال جاری کاهش یافته و در نتیجه سهام موجود در صنعت به‌طور میانگین حدود ۳/ ۱۲ درصد از سهام خود را از دست داده‌اند. همچنین ارزش بازاری سهام صنعت بیمه در بازه سه‌ماهه و یک ماهه به ترتیب منفی ۴/ ۹ و ۳۶/ ۰ درصد بوده است.
تاثیر‌پذیری صنعت بیمه از جانب سیاستگذاری‌ها و تحولات اقتصادی کلان
صنعت بیمه یکی از ارکان توسعه اقتصادی کشورها است و از این رو توسعه و گسترش بیمه می‌تواند در تامین سلامت جامعه و کاهش ریسک فعالیت‌ها تاثیرگذار باشد. همچنین صنعت بیمه به عنوان یک «نهاد مالی واسط» می‌تواند به افزایش پس‌انداز و رشد سرمایه‌گذاری هدفمند و کارآ در جامعه یاری رساند. از این رو قانون اساسی (اصل ۲۹) و سایر قوانین پایین‌دست (قانون بیمه مصوب ۱۳۵۴ و ...) کشور، وظیفه تولید و عرضه اطمینان برای چرخه فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و خدماتی را در کنار افزایش اطمینان در جریان زندگی خانوارها با حداقل قیمت و حداکثر کیفیت برعهده صنعت بیمه قرار داده و توسعه این صنعت را به عنوان یک نهاد مالی واسط و تسهیل‌کننده زیست اقتصادی و اجتماعی شهروندان مهم دانسته است.
ماهیت فعالیت‌های این صنعت به گونه‌ای است که از طریق سیاست‌های کلان اقتصادی، مانند سیاست‌های پولی و مالی، دوره‌های رونق و رکود حاکم بر اقتصاد، میزان تورم، روند بازارهای مختلف همچون بازارهای سرمایه، مسکن، ارز و همچنین روابط اقتصادی، وضعیت اقتصاد جهانی و سطح قیمت‌های جهانی محصولات و خدمات و ... با ریسک‌ها و فرصت‌های مختلفی روبهرو خواهد شد. از این رو پیچیدگی فعالیت‌ها در این صنعت بسیار بالا بوده و وجود نیروی متخصص و کارآزموده در موفقیت و شکست شرکت‌های بیمه‌ای بسیار بااهمیت است.
بر این اساس، با وجود سرمایه انسانی باکیفیت و نیروی متخصص در صنعت بیمه ایران، اما ساختار بازار پولی و مالی کشور و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری و محدودیت در دسترسی به بازارهای سرمایه جهانی، رشد این صنعت را تا حدودی تحت تاثیر قرارداده است. بررسی صورت‌های مالی شرکت‌های صنعتی در ایران نشان می‌دهد که هنوز بخش قابل توجهی از عملیات تولیدی و همچنین دارایی‌ها و موجودی انبار شرکت‌های تولیدی دارای پوشش بیمه‌ای مناسب نبوده که این مهم نیز می‌تواند به عنوان فرصتی طلایی برای رشد آتی صنعت بیمه در کشور شناخته شود.
سرمایه‌گذاری، مهم‌ترین منبع سودسازی شرکت‌های بیمه‌ای
دراین صنعت، درآمد و سودسازی اصلی شرکت‌ها نه از حق بیمه‌های دریافتی بلکه از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده از منبع پول‌های رسوب شده ناشی از عملیات بیمه‌گری به دست می‌آید. وجود یک سبد سرمایه‌گذاری که بتواند ریسک و بازدهی شرکت‌ها را در سطح مناسبی قرار دهد، به اندازه فعالیت‌های عملیاتی آن که مربوط به فعالیت در انواع رشته‌های بیمه‌ای می‌شود، اهمیت دارد. از این رو سرمایه‌گذاران در بازار سهام در کنار عناوینی مانند سودسازی و بازده دارایی‌های شرکت‌های بیمه‌ای، به ساختار سرمایه‌ای و پوشش ریسک آنها نیز توجه می‌کنند.
با این حال، وجود نااطمینانی در اقتصاد طی سال‌های گذشته باعث شده تا اکثر شرکت‌های بیمه‌ای به نگهداری املاک و مستغلات روی آورند که این موضوع ضمن کاهش بازده دارایی‌ها و همچنین سرمایه درگردش این شرکت‌ها، دست‌انداز‌هایی را برای بازارهای املاک و مستغلات به وجود آورده است. در سال‌های گذشته، یکی دیگر از ریسک‌هایی که در عملکرد صنعت بیمه نقش موثری داشته، شیوع ویروس کرونا بوده که در بخش درمان هزینه‌ها را به‌شدت بالا برد. همچنین شیوع کرونا باعث شد تا بازدهی سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه‌ای نیز به‌شدت کاهش یابد و ریسک فعالیت‌های آنها به مراتب بالاتر رود. مشاهده صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه‌ای نشان می‌دهد، این صنعت در سایر بخش‌های بیمه‌گری نیز از جانب وقوع زلزله خصوصا در برخی از استان‌ها و همچنین سایر بلایای طبیعی و غیر طبیعی واقع شده در کشور هزینه‌هایی را متحمل شده است.
