عبور صنعت شیشه از سد تحریم

پیش‌بینی‌ها حاکی است در سال جاری میزان تولید شیشه به حدود یک میلیون و ۹۵۰ هزار تن برسد و در سال آینده نیز میزان تولید از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن عبور کند تا با ادامه روند صعودی خود در افق ۱۴۰۴ حجم تولید صنعت شیشه ایران به مرز ۳ میلیون تن در سال برسد؛ با وجود این با توجه به سرانه حدود ۲۵ کیلوگرمی مصرف شیشه در کشور، بخش عمده محصول تولیدی مازاد بر نیاز است و حدود ۵۰ درصد حجم تولید باید صادر شود؛ صادراتی که به تبعیت از تحریم‌ها با مشکلات عمده‌ای مواجه است که باعث شده تا نرخ‌های صادراتی شیشه ایرانی، ارزان‌تر از نرخ‌های جهانی باشد. در کنار این مساله، قوانین و دستورالعمل‌هایی که تناسبی با شرایط کنونی اقتصاد کشور ندارند، سودآوری ناشی از صادرات را کاهش داده‌اند.

حسین زجاجی، دبیر انجمن صنفی شیشه به «دنیای اقتصاد» گفت: قطعا مشکلات صنعت شیشه را نمی‌توان از صنایع دیگر جدا کرد. فراهم نبودن امکان باز کردن ال سی در صادرات به دلیل تحریم‌ها و پیامدهای آن مانند فروش ارزان‌تر به کشورهای مقصد از جمله مشکلاتی است که اغلب صنایع با آن مواجه هستند. همچنین صدور بخشنامه‌های غیرکارشناسی برای صنعت شیشه را می‌توان از مهم‌ترین مشکلات خاص این صنعت دانست؛ با وجود این از آنجا که اغلب مواد اولیه مورد نیاز این صنعت در داخل کشور تولید می‌شود، به نسبت بسیاری از صنایع با مشکلات کمتری مواجه هستیم. سیلیس، سدیم کربنات، آهک، اکسیدمنیزیم و دولومیت اصلی‌ترین مواد اولیه شیشه هستند که معادن این مواد در ایران وجود دارد.

وی افزود: طبیعی است که به دلیل تحریم‌ها واردات برخی از قطعات ماشین‌آلات تولید شیشه در ایران مانند صنایع دیگر انجام نشود و همین امر بر میزان و کیفیت تولید در کشور اثر‌گذار است اما با وجود این هم‌اکنون میزان تولید شیشه در ایران ۵۰ درصد بالاتر از نیاز داخلی است و پیشرفت‌های بسیار چشمگیری در این صنعت اتفاق افتاده است؛ سال گذشته میزان تولید شیشه یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن بوده و در سال جاری این رقم به یک میلیون و ۹۵۰ هزار تن رسیده است و انتظار می‌رود در سال آینده به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برسد. بنابراین اعتقاد دارم نباید به دنبال سیاه‌نمایی باشیم و باید واقعیت‌ها را بازگو کنیم؛ اگر این صنعت رشد قابل توجهی داشته یعنی در کنار مشکلات، زمینه‌های رشد نیز فراهم بوده است.

زجاجی تصریح کرد: با وجود تحریم‌ها، درخواست برای شیشه‌های ایرانی بسیار قابل توجه است، به گونه‌ای که اگر بخواهیم به تمام تقاضاهای خارجی پاسخ بدهیم، برای تامین بازار داخلی با مشکل مواجه می‌شویم. در حال حاضر بیش از ۳۰۰ میلیون دلار صادرات شیشه صورت می‌گیرد و امکان افزایش این رقم به مرز ۵۰۰ میلیون دلار وجود دارد؛ بنابراین مزیت‌های تولید شیشه در ایران با وجود تمامی مشکلات وجود دارد.

این مسوول انجمن صنفی تولید‌کنندگان شیشه اظهار کرد: صنعت شیشه هر ساله نرخ ۵ درصدی رشد را تجربه کرده است و وجود مشتریان خارجی برای صادرات هم گویای کیفیت قابل قبول محصولات داخلی است. با وجود این اگر تحریم‌ها نبود، با استفاده از واردات ماشین‌آلات خارجی می‌توانستیم محصولات شیشه‌ای با ارزش افزوده بالاتر تولید کنیم. زجاجی ادامه داد: یکی از عمده‌ترین مشکلات ما در عرصه صادرات فقدان دیپلماسی اقتصادی است و مسوولان مربوطه حتی در بحث تعرفه‌های ترجیحی با کشورهای همسایه هم نگاه اقتصادی به مساله ندارند. ما حتی در دنیا کمتر از ۱۰ رایزن اقتصادی داریم و طبیعی است که صادرات تولیدات داخلی با مشکلات بیشتری مواجه شود. وی با انتقاد از برخی قوانین در حوزه صادرات گفت: بر اساس ماده ۱۶ قانون امور گمرکی، تعهد برگشت ارز صادراتی هر کالا عبارت است از قیمت عمده فروشی به‌علاوه ۱۰ درصد که بر بهای ارز نیمایی تقسیم می‌شود. این در حالی است که قیمت عمده‌فروشی که مبنای اولیه فرمول است ایراد اساسی دارد؛ به‌این معنا که با توجه به تورم موجود در کشور ما، قیمت‌های داخلی افزایش یافته در حالی که این تورم در کشورهای دیگر وجود ندارد و طبیعی است که نمی‌توان قیمت‌های داخلی را به عنوان مبنای قیمت‌های صادراتی تعیین کرد؛ بنابراین در حالی که صادر‌کننده با قیمت پایین‌تر محصولش را صادر کرده باید ارز بیشتری به عنوان تعهد صادراتی پرداخت کند؛ بارها نسبت به اصلاح این ماده قانونی درخواستمان را ارائه کرده‌ایم اما اقدامی صورت نگرفته است.

دبیر انجمن صنفی صنعت شیشه اظهار کرد: بررسی دستورالعمل‌های غیرکارشناسی گذشته نشان می‌دهد هر زمانی عرصه بر بخش تولید تنگ شده، اغلب مدیران سراغ راهکارهایی برای دور زدن قانون رفته‌اند؛ بنابراین اعتقاد دارم دولت و وزارت صمت باید به دنبال حل مشکلات بخش تولید باشند و چنانچه حل مشکلات جای خودش را به کنترل بازار با ابزارهای تعزیراتی بدهد، راه به جایی نمی‌برد.