مدیرعامل شرکت توسعه مجتمعهای ایستگاهی مترو تشریح کرد
تامین مالی مترو با «زمین»
مهدی رزمی در مورد چرایی ایجاد شرکت توسعه مجتمعهای ایستگاهی متروی تهران و حومه با بیان اینکه شرکت به منظور ساماندهی اراضی اطراف ایستگاههای مترو و کمک به توسعه شبکه مترو ایجادشده است، گفت: این شرکت برای ایجاد درآمد و ارزش افزوده در حوزه نفوذ ایستگاه زون( TOD) و کوتاه کردن مسیر اخذ مجوزهای لازم برای مجتمعهای ایستگاهی جهت واگذاری و تامین منابع مالی در راستای کمک به تکمیل و توسعه خطوط مترو ایجاد شد و از سال ۱۳۸۵ به عنوان یک شرکت مستقل در زیرمجموعه شهرداری تهران فعالیت خود را آغاز کرد.
وی با بیان اینکه سهامدار اصلی این شرکت، شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) است افزود: هدف این شرکت ساماندهی اراضی اطراف ایستگاه‌ها به منظور تامین منابع برای شرکت مترو و توسعه و تکمیل خطوط مترو بوده و به صراحت نیز در اساسنامه این شرکت نوشته شده است که اقدامات این شرکت در راستای ایجاد مجتمعهای ایستگاهی با هدف جذب منابع برای توسعه مترو است. رزمی در مورد رسالت و دستاوردهای شرکت با اشاره به توقف فعالیت چندسال گذشته آن، افزود: رسالت اصلی شرکت انجام مطالعات امکان‌‌‌سنجی برای تعریف و اخذ مجوزهای لازم برای ایجاد مجتمعهای ایستگاهی است تا از محل واگذاری مجتمعهای ایستگاهی منابعی حاصل شده و مستقیما این منابع به مترو اختصاص پیدا کند. چراکه بر اساس مفاد احکام برنامه ۵ ساله سوم توسعه شهر تهران و تبصره‌های بودجه سالانه شهرداری، صددرصد منابع حاصله از مجتمعهای ایستگاهی باید به توسعه خطوط مترو تخصیص پیدا کند و این منابع در جای دیگری امکان هزینه‌کرد ندارد. وی در مورد نحوه فعالیت شرکت با تاکید بر اینکه این شرکت تاکنون وارد فاز احداث و بهرهبرداری نشده است، گفت: در شرکت توسعه مجتمعهای ایستگاهی مترو به بررسی و شناسایی زمینهای دارای ظرفیت مجتمع ایستگاهی پیرامون ایستگاههای مترو پرداخته و پس از انجام مطالعات امکان‌‌‌سنجی، اخذ مصوبات و مجوزهای قانونی موردنیاز، پروانه شهرسازی را اخذ کرده و در اختیار شرکت مترو قرار می‌دهیم تا پس از واگذاری و فروش، منابع حاصل از مجتمع صرف توسعه خطوط مترو شود. رزمی در مورد میزان منابع حاصل از مجتمعهای ایستگاهی در هر سال برای شرکت مترو اظهار کرد: اولا مبنای قیمت‌گذاری مجتمعها، ارزیابی و قیمت‌گذاری توسط کارشناس رسمی است. ثانیا تعهد شرکت برای ایجاد منابع بر اساس مصوبات شورای اسلامی شهر تهران در قالب برنامه‌‌‌های پنج ساله و بودجه‌‌‌های سنواتی است. ضمنا مطابق تکلیف شرکت در برنامه پنج ساله سوم شهرداری، شرکت باید سالانه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰میلیارد تومان منابع ایجاد کند، اما در سال‌جاری بر اساس بودجه مصوب و ابلاغی، تکلیف درآمدی شرکت بیش از ۲هزار‌میلیارد تومان است که این موضوع و افزایش چندبرابری تکلیف درآمدی شرکت بیانگر نگاه ویژه مدیریت شهری جدید به این بخش است. مدیرعامل شرکت توسعه مجتمعهای ایستگاهی مترو با اشاره به اینکه در این دوره مدیریت شهری بر ایجاد زونهای TOD تاکید زیادی شده است، گفت: اجرایی کردن نظریه TOD یا همان توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی در دستور کارشهرداری قرار دارد و این به این معناست که توسعه شهر را با در نظر گرفتن مدهای مختلف حمل‌ونقل همگانی به‌ویژه مترو در نظر بگیریم و در زونهای ۸۰۰ متری در اطراف ایستگاههای مترو، کاربری‌‌‌های مختلط با در نظر گرفتن نیازهای محدوده تعریف کنیم تا شهروندان به راحتی بتوانند به امکانات و کاربری‌‌‌های گوناگون حول یک ایستگاه مترو دسترسی یافته و نیازهای خود را در حداقل زمان ممکن تامین کنند. اکنون نیز در منطقه هفت به صورت پایلوت این کار شروع شده و همکاران پیگیر هستند تا مجوزهای موردنیاز آن اخذ شود. وی در تشریح اجرایی شدن نظریه TOD گفت: بر این اساس زمانی که شهروند از مترو خارج میشود، در حداقل زمان ممکن (به صورت پیاده یا با استفاده از دوچرخه) به واسطه وجود کاربری‌‌‌های متنوع (تجاری، خدماتی و...) مایحتاج خود را در زون ۸۰۰ متری تعریف شده تامین می‌کند و دیگر نیاز نیست که به محلی دورتر برود. این موضوع به کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت و...کمک می‌کند. همچنین یکی از راه‌های اصلی برای تامین منابع جهت توسعه و تکمیل خطوط مترو، جلب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در زونهای TOD است.
رزمی در پاسخ به این پرسش که در اجرایی کردن TOD شرکت توسعه مجتمعهای ایستگاهی مترو چه کاری بر عهده دارد، گفت: در خصوص اجرایی کردن مبحث TOD در شهرداری تهران کارگروهی تحت عنوان «کارگروه توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی (TOD)شهر تهران » از حوزه‌های مختلف و به ریاست شهردار محترم تهران شکل گرفته است. متولی اجرای این طرح، معاونت‌‌‌های شهرسازی و معماری، حمل‌ونقل و ترافیک، مناطق ۲۲ گانه و شرکت مجتمع ایستگاهی مترو هستند و معاونت شهرسازی و معماری نیز در راستای تسهیل و اخذ مجوزهای لازم موضوع را مدیریت می‌کند، چراکه اجرای بسیاری از پروژه‌ها نیاز به اخذ مجوزهای قانونی از جمله مصوبه کمیسیون ماده پنج دارد که اموراجرایی آن توسط شرکت با همکاری شهرداری‌های مناطق و معاونت شهرسازی و معماری انجام میشود.
وی افزود: تاکنون سیاست شهرداری بر این بوده که وارد فاز ساخت یا وارد فاز سرمایه‌گذاری نشود؛ اما حالا در نظر داریم برخی پروژه‌ها را با سرمایه‌گذار بخش خصوصی به صورت مشارکتی پیش ببریم تا شهرداری و مترو نیز در ارزش افزوده حاصل از ساخت مجتمعها سهیم بوده و بهره‌مند شود.
رزمی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه برخی از منتقدان معتقدند از مجتمعهای ایستگاهی آن طور که باید و شاید استقبال نمی‌شود، گفت: درست است ما پروژه‌های موفق و ناموفق داشتیم اما شرکت توسعه مجتمعهای ایستگاهی مترو دخل و تصرفی در واگذاری یا نحوه بهرهبرداری مجتمعها ندارد و نحوه استفاده و بهرهبرداری از مجتمعها توسط بخش خصوصی انجام میشود. به عبارت دیگر صرفا ساماندهی و شناسایی اراضی اطراف ایستگاه مترو و کمک به توسعه خطوط مترو، ایجاد ارزش افزوده در حوزه ایستگاه مترو و تامین منابع جهت تکمیل و ساخت مترو فلسفه وجودی این شرکت است و مابقی اقدامات در حوزه کاری ما نیست.
وی با بیان اینکه تعدادی از مجتمعهای ایستگاهی توسط سرمایه‌گذاران ساخته شده و به بهرهبرداری رسیدند، افزود: به‌‌‌رغم اینکه در اساسنامه شرکت قید شده که شرکت می‌تواند وارد فاز بهرهبرداری شود، اما سیاست مدیریت شهری تاکنون این بوده که این مجتمعها واگذار شود، همچون واگذاری مجتمعهای ایستگاهی سیناسنتر، شهید مدنی، رز میرداماد، قلهک، ابن سینا، مرکز تجاری مترو تهران، مفتح و... که ساخت و بهرهبرداری همه این مجتمعها توسط خریداران و سرمایه‌گذاران صورت گرفته است و اکنون هم در مناطق مختلف مجتمع‌‌‌هایی در دستور کار داریم که طی سال‌جاری و سال‌های آینده در اختیار شرکت مترو برای استفاده از منابعش قرار خواهد گرفت.
وی به نحوه استفاده از منابع مجتمعهای ایستگاهی اشاره کرد: در برخی مناقصه‌‌‌ها و قراردادهای مترو امکان استفاده از این منابع به عنوان منابع غیرنقدی وجود دارد که در این راستا به عنوان مثال چندی قبل مناقصه‌ای در شرکت مترو در زمینه تامین کابل با استفاده از این منابع برگزار شد و قرارداد منعقده با برنده مناقصه به‌صورت غیرنقدی و تهاتر با مجتمعهای ایستگاهی اجرایی میشود و برای پرداختهای این قرارداد صرفا از منابع مجتمعهای ایستگاهی استفاده میشود و نیازی به پرداختهای نقدی نیست.
رزمی ادامه داد: در این تهاتر نیز با انجام فرآیند قانونی، قیمت مجتمعهای ایستگاهی بر اساس نظر کارشناس رسمی تعیین میشود و مطابق صورت وضعیتی که پیمانکار ارائه می‌کند واگذار میشود.
همچنین در گذشته در مطالعات خطوط مترو به موضوع TOD و مجتمع ایستگاهی توجهی نداشتند اما با نگاه جدید مدیریت شهری به این موضوع، در مطالعه خطوط مترو، یکی از فاکتورهای اساسی که باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد، زمینه ایجاد ظرفیت TOD و مجتمعهای ایستگاهی است؛ به عبارت دیگر خطوط مترو به گونه‌ای طراحی میشود که امکان استفاده از این ظرفیت وجود داشته باشد؛ چون هرچه بیشتر بتوانیم از ظرفیت مجتمعهای ایستگاهی استفاده کنیم، کمک می‌کند که خطوط سریع‌تر تکمیل و ساخته شود. که خوشبختانه در خطوط جدید مثل خط ۱۰ و ۱۱، استفاده از این ظرفیت را به عنوان یک اولویت (با استفاده از نظرات مشاور) در نظر داریم و سیاست شهرداری این است که بر این اساس با استفاده از این منابع بتواند کارها را در اسرع وقت و با زمان کمتری انجام دهد.
