گرایش تازه رهبران کسب و کار جهان به انرژی اتمی
راه حل ایلان ماسک برای رفع بحران انرژی
معضلی فراتر از گرمایش زمین؟
اگر یک نقطه وجود داشته باشد که منتقدان و طرفداران ایلان ماسک بر سر آن اتفاق نظر داشته باشند، این است که او حامی محیط‌زیست است. او تسلا را بنیان نهاد تا زمین را به سیاره‌‌‌ای پایدارتر تبدیل کند. سال ۲۰۰۶ وقتی او از طرح جامع تسلا پرده برداشت، در توضیح آن گفت که هدف شرکتش، تبدیل اقتصاد مبتنی بر سوخت‌‌‌های فسیلی به اقتصاد خورشیدی و برقی است که به اعتقاد او، راه‌حل اصلی نجات زمین از مرگ ناشی از آلودگی است؛ از طریق ایجاد تحول در سیستم‌های حمل‌ونقل با خودروهای شارژی و کاهش انتشار دی‌‌‌اکسید کربن. سال ۲۰۲۱، وقتی فعالان محیط‌زیست به او گفتند که تراکنش‌‌‌های رمزارزی تا چه حد برق مصرف می‌کنند، او خریدو فروش خودروهای تسلا از طریق بیت‌کوین را متوقف کرد. این اقدامات، شواهدی هستند بر اینکه ماسک، حامی محیط‌زیست است. اما او اخیرا گفته که مهم‌تر از گرمایش زمین، کاهش جمعیت است که بیش از همه، گریبان نیمکره‌شمالی و چین شده است.
او روز جمعه در توییتی نوشت: «کاهش جمعیت جهان، خطری بسیار بزرگ‌تر از گرمایش جهانی برای تمدن انسان است» و برای اینکه نشان دهد حرف‌‌‌هایش جدی‌ست، در توییت بعدی گفت: «این خط و این نشان.» اما بلافاصله تاکید کرد که گرمایش زمین هم خطر بزرگی است اما کاهش جمعیت مهم‌تر است و باید در اولویت‌‌‌ها تجدید نظر شود. این نخستین بار نیست که او به این مساله اشاره می‌کند. او قبلا هم درباره کاهش جمعیت در ژاپن ، کره‌جنوبی ، چین و آمریکا صحبت کرده بود. اما ظاهرا آمارها و پیش‌بینی‌‌‌های اخیر نهادهای مرتبط از جمله سازمان ملل، مبنی بر کاهش جمعیت جهان در سال‌های آینده باعث شده او مجددا این موضوع را به میان بکشد. این صحبت‌‌‌ها در حالی سوژه رسانه‌‌‌ها شده که جهان با موج بی‌‌‌سابقه گرما روبه‌روست و جنگ تمام عیار در اروپا، بالانس تامین انرژی را بر هم زده است. موضوعی که ایلان ماسک درباره آن نیز اظهارنظر کرده.
جنگ گاز
ماسک به مسائل ژئوپلیتیک علاقه بسیاری دارد. از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین او سیر تحولات را با دقت زیر نظر داشته است. این بحران که چند ماه به طول انجامیده، رابطه میان روسیه و کشورهای عضو ناتو را دچار اختلال کرده و به وضع تحریم‌هایی علیه این کشور منجر شده است. در ماه مارس، اتحادیه اروپا اعلام کرد که واردات گاز از روسیه را در عرض یک سال به یک‌سوم کاهش خواهد داد. پوتین نیز در واکنش، تصمیم گرفت ارسال گاز از کشورش را تا ۴۰درصد کاهش دهد. از ژوئیه، روسیه تنها یک‌سوم گاز موردنیاز اروپا را تامین می‌کند. بحران انرژی ممکن است به رکود اقتصادی و تنش‌‌‌های اجتماعی در اروپا منجر شود. پیامدهای این بحران هنوز ملموس نیست، چرا که فعلا تابستان است و هوا سرد نشده است. با این وجود، بهای انرژی، به‌ویژه قیمت گاز در اروپا طی چند هفته اخیر افزایش چشمگیری داشته است. همزمان با نزدیک شدن به روزهای سرد پاییز، رهبران اروپا به دنبال راه چاره‌‌‌ای برای رفع بحران گازند. حتی آلمان که بزرگ‌ترین اقتصاد اروپاست تا حد زیادی به گاز روسیه وابسته است. این کشور نیمی از گاز مصرفی خود را از روسیه دریافت می‌کند. برخی کارشناسان معتقدند اگر این کشور، نیروگاه‌‌‌های هستهای خود را تعطیل نمی‌کرد، حالا چنین مشکلی نداشت.
راه حل ایلان ماسک
همزمان با نزدیک شدن فصل سرما و جلسه اضطراری وزرای انرژی کشورهای اتحادیه اروپا، ایلان ماسک راه‌حل خودش را برای رفع بحران انرژی مطرح کرده: تولید بیشتر انرژی هستهای. او در توییتی پیشنهاد کرد که کشورها انرژی هستهای بیشتری تولید کنند. او همچنین گفت:«تعطیلی نیروگاه‌‌‌ها کار احمقانه‌‌‌ای است، هم برای امنیت ملی و هم محیط‌زیست.» او خواهان بازگشایی نیروگاه‌‌‌های اتمی شده و گفته از آنجا که در کشورهایی مثل آلمان، خطر وقوع بلایای طبیعی گسترده وجود ندارد، (فعالیت) نیروگاه‌‌‌های هستهای در این کشورها نیز بی‌‌‌خطر است. توییت او واکنش فعالان محیط‌زیست را که بعضا از مخالفان سرسخت انرژی هستهای هستند به دنبال داشته. او در تایید «اسکات مورفیلد» که در توییترش، «به اصطلاح فعالان محیط‌زیست» را، «مخالف انرژی پاک و ضد بشر» خوانده، نوشت که: «متاسفانه بعضی‌‌‌ها واقعا ضد بشرند!»
استفاده از انرژی هستهای، یکی از اقدامات پیشنهادی آژانس بین‌المللی انرژی به اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به روسیه است. این طرح ده‌‌‌گانه شامل موارد دیگری نیز می‌شود، از جمله گسترش انرژی خورشیدی و بادی، عدم‌امضای قرارداد جدید گاز با روسیه و استفاده بهینه از منابع انرژی‌‌‌ای که کربن کمتری تولید می‌کنند، مثل انرژیهای تجدیدپذیر. اتحادیه اروپا قصد دارد تا سال ۲۰۵۰، کاملا کربن خنثی شود.
برخی کشورهای اروپایی مثل اتریش شدیدا مخالف انرژی هستهای هستند و آن را در زمره انرژیهای سبز قرار نمی‌‌‌دهند. آنها معتقدند انرژی هستهای می‌تواند برق بدون کربن تولید کند اما تاثیرات زیست‌‌‌محیطی زباله‌‌‌های رادیواکتیو و ریسک سوانح آن بالاست. اما حامیان آن معتقدند که این نوع انرژی، دی‌‌‌اکسید کربن بسیار کمی تولید می‌کند و در تغییرات آب و هوایی، نقشی ندارد. مشخص نیست که راه‌حل ایلان ماسک تا چه حد مورد پذیرش رهبران کسب‌وکار است اما با توجه به بر هم خوردن بالانس انرژی و نزدیک شدن به فصل سرما، ظاهرا انرژی هستهای در میان‌میلیاردرهای دنیای کسب‌وکار طرفداران بیشتری کسب کرده است.
زمستان در راه است
روز شنبه، بلومبرگ در گزارشی نوشت: «در پی بحران انرژی و افزایش چشمگیر بهای سوخت، بسیاری از کشورها دوباره به انرژی هستهای گرایش پیدا کرده‌‌‌اند.» در حالی که دولت‌‌‌های ژاپن و کره در حال حذف سیاست‌های ضدهسته‌‌‌ای خود هستند، هند و چین به دنبال ساخت رآکتورهای جدید برای جلوگیری از کمبود منابع و کاهش انتشار کربن هستند. نویسنده گزارش در ادامه گفته: «رویگردانی از روسیه و افزایش تاریخی بهای گاز و زغال‌سنگ که بخش اعظمی از انرژی آسیا را تامین می‌کنند، باعث شده انرژی پاک و مطمئن هستهای، گزینه جذابی برای کشورهایی باشد که در پی مهار تورم، تحقق اهداف سبز و کاهش وابستگی به تامین‌‌‌کنندگان خارجی هستند.» انرژی هستهای هر روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند، به‌خصوص در کشورهای آسیا که از قضا، از نزدیک شاهد فجایع هستهای بوده‌‌‌اند. اما از میان رهبران کسب و کارها چه کسانی طرفدار انرژی هستهای هستند؟
میلیاردرها در صف اول
چند سال است که گرمایش زمین به موضوع مورد علاقه‌میلیاردرها تبدیل شده. در صنایع مختلف، از کوکا کولا گرفته تا جنرال موتورز و سینوپک و دویچه تلکام و نستله، همه در حال اجرای طرح‌‌‌هایی برای کاهش تولید کربن هستند. گرمایش زمین و بحران انرژی باعث شده طی ماه‌‌‌های اخیر، برخی غول‌‌‌های تکنولوژی «سیلیکون ولی» در رسانه‌‌‌های خبری و اجتماعی، از انرژی هستهای به عنوان راه برون‌‌‌رفت از بحران گاز و کاهش انتشار کربن حمایت کنند. جنگ به گرایشی دامن زده که سال‌ها در دنیای استارت‌آپ‌‌‌ها وجود داشت: «بیل گیتس»، «جف بزوس» و «پیتر تیل» از شرکت‌های هستهای نسل جدید، حمایت مالی می‌کنند. سرمایه‌گذاران نیز به این حوزه علاقه بیشتری پیدا کرده‌‌‌اند. بلومبرگ در گزارشی از افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری‌‌‌ها در استارت‌آپ‌‌‌های هستهای در سال ۲۰۲۱ خبر داده. «لین گود»، مدیرعامل شرکت «دوک» گفته که در حال حاضر، هیچ انرژی یا تکنولوژی‌‌‌ای نمی‌تواند جای هستهای را بگیرد و اثرات مخرب زیست‌‌‌محیطی نداشته باشد. اما مخالفان انرژی هستهای، نظر دیگری دارند. آنها ضمن اشاره به سوانح هستهای چرنوبیل و فوکوشیما، نسبت به خطرات این منبع انرژی، اظهار نگرانی می‌کنند.
کسب و کارها در مقابل زمین گرم!
مهم‌ترین نتیجه کنفرانس تغییرات اقلیمی گلاسکو، توافق رسمی میان دیپلمات‌‌‌ها در سالن عمومی نبود بلکه عزم جزم شده رهبران کسب و کارها بود که در حاشیه این گفت‌وگوها پدید آمد. حضور پررنگ بخش خصوصی در کنفرانس نشان می‌‌‌داد که شرکت‌ها دیگر نمی‌‌‌خواهند دست روی دست بگذارند تا دولت‌‌‌ها چاره‌‌‌ای برای گرمایش زمین بیندیشند. تا قبل از توافق، بسیاری از بزرگ‌ترین شرکت‌ها و موسسات مالی جهان به صورت خودجوش از برنامه‌‌‌های خود برای کاهش گرمایش جهانی پرده برداشتند. بیش از ۵۲۰۰ کسب و کار وعده دادند که تا سال ۲۰۵۰ به هدف خود، یعنی کربن صفر خواهند رسید. حدود ۴۵۰ بانک و بیمه و سرمایه‌گذار نیز وعده دادند که طی همین بازه، تمام سرمایه‌گذاری‌‌‌ها و قراردادها، مشارکت‌‌‌ها، وام‌‌‌دهی‌‌‌ها و سیاست‌هایشان را کاملا با رویکرد کربن خنثی تطبیق خواهند داد. گروهی از خودروسازان نیز عهد کردند تا سال ۲۰۳۵، فروش خودروهای سوخت فسیلی را کاملا متوقف کنند.
لزوم حمایت دولت‌‌‌ها
چالش اصلی اما، تحقق این اهداف و تبدیل وعده به عمل است. به این منظور، تکنولوژی‌‌‌های جدید، سرمایه هنگفت و سیاست‌هایی لازم است که دست به دست هم دهند تا کسب و کارها بتوانند روش‌های قدیمی تولید را کنار گذاشته و در لاین‌‌‌های تجاری و زنجیره‌‌‌های تامین جدید، سرمایه‌گذاری کنند. تحقق نیمی از وعده کربن خنثی به تکنولوژی‌‌‌های پیشرفته و نوآورانه بستگی دارد که در حال حاضر یا در مرحله تحقیق و توسعه‌‌‌اند یا اصلا به تولید انبوه نرسیده‌‌‌اند. حتی اگر یک تکنولوژی به مرحله تولید برسد، اثبات اثربخشی آن نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجه است و ریسک تولید انبوه و عرضه آن، بالاست. تجربه نشان داده که لازمه تحقق چنین اهدافی، همکاری کسب و کارها و دولت‌هاست. شرکت‌ها به منظور آزمایش ایده‌‌‌های ریسکی یا تست ایده در مراحل اولیه، به مکانیزم‌های دولتی از جمله وام‌‌‌های دولتی نیاز دارند. صد سال طول کشید تا در ایالات‌متحده، سوخت‌هایی مثل چوب و کود جای خود را به زغال‌سنگ بدهند. اگر جهان بخواهد از مخرب‌‌‌ترین اثرات تغییرات آب و هوایی در امان بماند، کسب و کارها باید با سرعت خیلی بیشتر و در مدت زمان کمتری، کربن‌‌‌زدایی شوند. خیلی کمتر از ۱۰۰ سال!
