چهره جهانی صنعت هوانوردی آینده شرکتهای هواپیمایی را پیشبینی کرد
اپیدمی «اختلال» در صنعت هوایی
آیا دوران طلایی سفرهای هوایی به پایان رسیده؟
«اکبر الباکر»، مدیرعامل قطر ایرویز در گفت‌وگوی اخیرش با نشریه فایننشال تایمز هشدار داده که اختلالات صنعت هواپیمایی تا سال‌ها ادامه خواهند داشت و این همزمان با تلاش شرکت‌‌ها برای رفع اثرات پاندمی کروناست. او گفته: «کووید به زنجیره تامین این صنعت آسیب وارد کرده. به نظرم این تا چند سال ادامه پیدا خواهد کرد و به این زودی از بین نخواهد رفت.» او همچنین اضافه کرد که کمبود نیروی کار در اروپا، تاخیر در تحویل هواپیماها از سوی شرکتهای سازنده و نبود قطعات یدکی، تاثیرات منفی بر این شرکت هواپیمایی گذاشته‌است. «گیوم فوری» مدیرعامل ایرباس که بزرگ‌ترین شرکت سازنده هواپیماهای مسافربری جهان است چندی پیش گفته بود که انتظار دارد مشکلات مربوط به زنجیره تامین در سال آینده نیز ادامه داشته باشند، چرا که شرکتهای سازنده با کمبود مواد خام، لوازم یدکی و قطعات الکترونیکی مواجهند. الباکر اما گفته که درباره هواپیمایی قطر، کمبود نیروی کار در اروپاست که بیشترین تاثیر منفی را داشته و این به دلیل اختلال در پروازهاست که ضربه‌های جدی بر مرکز این هواپیمایی در دوحه وارد کرده.
اختلال هوایی در بریتانیا
ماه پیش، فرودگاه هیترو لندن اعلام کرد برای جلوگیری از اختلالات بیشتر، ظرفیت پذیرش مسافر را به روزانه ۱۰۰ هزار نفر محدود می‌کند. این رقم بی‌‌سابقه، واکنش تند هواپیمایی امارات را که اصلی‌‌ترین رقیب منطقه‌‌ای هواپیمایی قطر است به دنبال داشت. باکر به عنوان نماینده صندوق سرمایه‌‌گذاری دولتی قطر در هیات‌مدیره هیترو حضور دارد. او همچنین یکی از سهامداران این شرکت است. او از هیترو به دلیل اینکه بابت اعمال محدودیت‌‌ها به هواپیماییها هشدار کافی نداده بود، انتقاد کرده و گفته که «هضم این تصمیم برای آنها سخت بوده.» اما در ادامه گفته که این مشکلات فقط بر گردن هیترو نیست و در کل اروپا به شکلی سیستمیک دیده می‌شوند. هواپیمایی قطر، بزرگ‌ترین سهامدار گروه خطوط هوایی بین‌المللی (IAG) است که مالک هواپیمایی بریتیش ایرویز است.
این باعث شده الباکر، چهره‌‌ای صاحب نفوذ در صنعت هوایی بریتانیا باشد. او قبلا از بریتیش ایرویز به دلیل افت کیفیت خدمات صراحتا انتقاد کرده بود اما گفته بود که از «شان دویل»، مدیرعامل این هواپیمایی حمایت کامل می‌کند. تابستان امسال تاکنون برای بریتیش ایرویز چندان خوشایند نبوده چرا که سخت‌‌ترین اختلالات از ابتدای پاندمی را پشت سر گذاشته. الباکر می‌گوید: «IAG پتانسیل عظیمی دارد. مطمئنم در مدت زمان نه چندان طولانی، اوضاع را تغییر خواهند داد و به جایگاهی خواهند رسید که قبل از کرونا در آن قرار داشتند.» در حال حاضر، سهام این گروه حدود ۷۰ درصد زیر قیمت پیش از کرونا معامله می‌شود. بریتیش ایرویز نیز امسال ناچار بود به دلیل اختلالات در فرودگاه‌ها و کمبود نیروی کار، حدود ۳۰ هزار پرواز را کنسل کند.
جنگ با ایرباس
در گیرودار این مشکلات، الباکر در حال جنگ حقوقی با ایرباس نیز هست. اختلاف هواپیمایی قطر با ایرباس مربوط به هواپیمای پرفروش «A۳۵۰» است که طبق ادعای الباکر، سطح خارجی بدنه آن بی‌‌کیفیت بوده و رنگ آن، پوسته‌پوسته می‌شود. او گفته این اختلافات که در دادگاه‌های لندن نیز مطرح شده و در دست بررسی هستند، مانع همکاری آینده او با ایرباس نخواهند شد و او را از خرید هواپیماهای ایرباس بازنخواهند داشت. ایرباس گفته که هواپیمایش کاملا ایمن است، این مشکلات، صرفا «ظاهری است» و هیچ شرکت دیگری این هواپیماها را از رده خارج نکرده. این در حالی است که رویترز در نوامبر سال گذشته اعلام کرد که دست کم پنج هواپیمایی دیگر نیز نسبت به ایرادات سطح این مدل هواپیما ابراز نگرانی کرده‌‌اند. در برخی موارد دیده شده که خسارت وارده بر رنگ هواپیما به سطح داخلی، یعنی لایه «محافظت از صاعقه» نفوذ کرده. طبق گزارش الجزیره، همین باعث شده بیش از ۲۰ هواپیمای ایرباس هواپیمایی قطر، زمین‌‌گیر شوند.
با وجود پاندمی و مشکلات زنجیره تامین، هواپیمایی قطر اعلام کرد که سود سالانه‌‌اش تا پایان مارس امسال به ۵/ ۱ میلیارد دلار رسیده که رقمی نادر در صنعت هوانوردی است. این رشد بی‌‌سابقه ناشی از فعالیت‌‌های هواپیمایی در حوزه حمل و نقل بار است. این هواپیمایی طی دوران پاندمی کماکان به پروازهایش ادامه داد و حتی مسیرهایی را به مقصدهای خود اضافه کرد.
بحران دورکاری، گریبان‌گیر صنعت هواپیمایی
طبق گزارش رویترز، الباکر در اظهاراتی در نمایش هوایی فارن‌‌بورو «اپیدمی دورکاری» را عامل اصلی هرج و مرج فرودگاه‌ها دانست. او گفت: «ما با مشکلی مشابه در فرانسه، بلژیک، هلند و آلمان مواجهیم. پس می‌توان گفت که این یک اپیدمی در صنعت ماست. همه اینها به این دلیل اتفاق افتاد که مردم یاد گرفتند به راحتی با کار کردن در خانه پول دربیاورند و حالا کمتر کسی مایل است بیاید و شغلی را که قبلا داشته، انجام دهد.» این در حالی است که اتحادیه‌های هواپیمایی عوامل دیگری را مقصر این هرج و مرج‌‌ها می‌‌دانند. اتحادیه «یوکیز یونایت» ازدحام سفرها را ناشی از تعدیل نیروی گسترده و کاهش دستمزدها دانسته که در پی اختلالات ناشی از کرونا صورت گرفته‌‌اند.
اظهارات الباکر در حالی منتشر شده که کاهش کرونا و افزایش سفرها، باعث بی‌‌نظمی فصل سفرهای تابستانی، تاخیر در پروازها و هرج و مرج در صنعت هواپیمایی شده. طبق گزارش‌ها، میزان سفرها به سطح پیش از کرونا برگشته. کمبود نیروی کار و آب و هوای بد از جمله چالش‌‌هایی هستند که هواپیماییها با آن مواجهند. در واقع، فرودگاه بین‌المللی هیترو با محدودسازی تعداد مسافران سعی دارد این هرج و مرج‌‌ها را مهار کند.ضمنا هیترو پیش از کرونا پرترددترین فرودگاه اروپا بود.
الباکر که از صاحبان سهام هیترو است، از اظهارنظر مستقیم درباره وضعیت این فرودگاه خودداری کرد اما قبلا در مصاحبه‌‌ای به تلویزیون بلومبرگ گفته بود هیترو باید این شرایط را پیشبینی می‌کرد. او در ادامه ضمن اظهار ناامیدی از عدم آینده‌‌نگری مدیریت فرودگاه گفته بود: «هیترو حق دارد پرواز شما را محدود کند چون امکاناتشان محدود است. اما سوال من از مدیریت فرودگاه این است که آیا نباید این روزها را پیشبینی می‌کردید؟ آیا نباید اقداماتی در راستای کاهش آسیب‌‌ها انجام می‌‌دادید؟» الباکر تنها کسی نیست که از اقدام هیترو انتقاد کرده. «تیم کلارک» مدیرعامل هواپیمایی امارات که از هیترو ضرب‌‌الاجلی ۳۶ ساعته برای کاهش ظرفیت پروازهایش دریافت کرده بود، مدیران این فرودگاه را به ناتوانی در پیشبینی متهم کرد اما سرانجام با آنها به توافق رسید. اقدام غیرمنتظره این فرودگاه باعث شد کوهی از چمدان‌‌ها روی هم تلنبار شوند و هواپیمایی‌‌های خشمگین ناچار به کاهش پروازها آن هم در دوران پیک سفرها شوند.
پایان دوران طلایی سفرهای هوایی؟
طبق گزارش مکنزی، طی نخستین سال شیوع کرونا شرکتهای هواپیمایی بدترین عملکرد را در صنعت هوانوردی داشته‌‌اند. به جز حمل بار هوایی که افزایش چشمگیر داشته، سایر بخش‌های این صنعت، از جمله شرکتهای سازنده، فرودگاه‌ها و هواپیماییها دچار افت عملکرد شدید بوده‌‌اند که این گزارش از آنها با نام «نابودکنندگان ارزش» یاد می‌کند. شاید ابتدا تصور شود که ریشه این مشکل، کاهش ترافیک سفرها به دلیل کروناست اما به باور نویسنده گزارش، صنعت هواپیمایی سال‌هاست که با مشکلات سیستمی مزمن درگیر است که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. علاوه بر این، شوک‌‌های فراگیر جهانی، مثل پاندمی احتمالا بیش از پیش اتفاق خواهند افتاد و هواپیماییها نیز مثل سایر کسب‌‌وکارها همزمان با بازسازی خود پس از کرونا، باید مهارت «برگشت‌‌پذیری» و توانایی خروج از بحران را در اولویت قرار دهند و قابلیت پیشبینی بحران‌‌ها و تخمین خسارات را در خود تقویت کنند.
الباکر که او را «عالیجناب» خطاب می‌کنند چندی پیش گفت که آینده کماکان نامطمئن و سرشار از ابهام است. او گفت: «شکی نیست که پاندمی کرونا بزرگ‌ترین چالش زندگی ما بوده. کرونا نه تنها صنعت ما بلکه کل دنیا را متوقف کرد. صنعت ما آسیب‌‌پذیر است پس بیشتر از سایر صنایع نیاز داریم که قابلیت احیا و همگامی سریع با تحولات را در خود تقویت کنیم.» او با تاکید بر لزوم پیگیری اخبار ویروس و تغییر پروتکل‌‌ها گفت: «ما در قطر ایرویز، پاندمی را به شکلی کاملا سازمان‌‌یافته مدیریت کردیم و کمترین نرخ ابتلا را داشتیم.» یکی از معدود رهبران صنعت هوانوردی است که چشم‌‌انداز دارد و فقط به خاطر پول کار نمی‌کند. نام او به هواپیمایی قطر گره خورده و او حالا بخشی از یک برند است. او چندی پیش جایزه «جوزف مورفی» سال ۲۰۲۲ را از آن خود کرد. از او به خاطر تفکر استراتژیک و نوآوری در رشد این شرکت و کل صنعت هوانوردی قدردانی به عمل آمد. او در پاسخ گفت: «به لطف تلاش‌‌های همه افراد شرکت بود که این موفقیت حاصل شد. این گواه توانایی احیای تیم ماست که توانستند روزهای بحرانی بی‌‌سابقه کرونا را مدیریت کنند.»
استراتژی جام جهانی
الباکر در گفت‌وگویی با وب‌سایت IATA در رابطه با نقش هواپیمایی‌‌اش در دوره مسابقات جام جهانی گفت: «ما یک هواپیمایی خیلی بزرگ نیستیم پس قطعا به تنهایی نمی‌توانیم این حجم از جمعیت را ساپورت کنیم. به همین علت در زمینه پروازهای شاتل و چارتری با شرکایمان به توافقاتی رسیده‌‌ایم.» او از به‌‌روزرسانی زیرساخت‌‌های شهری در قطر خبر داده که فرودگاه‌ها را نیز شامل می‌شود. او در پایان گفت: «مطمئنم که می‌توانیم فشار بر سیستم حمل و‌نقل را کاملا رفع کنیم و تجربه خارق‌‌العاده‌‌ای برای مسافران خلق کنیم. اما فراموش نکنید که جام جهانی امسال با همیشه فرق دارد. این نخستین بار در تاریخ فیفاست که جام جهانی در کشوری برگزار می‌شود که هر ۸ استادیومش در یک مساحت صد کیلومتری قرار دارند. تماشاگران می‌توانند هر روز، بیش از یک بازی را تماشا کنند که این بی‌‌سابقه است. این کلی آدم را به اینجا می‌‌کشاند و همین به سیستم حمل و نقل، فشار وارد می‌‌آورد. اما در عین حال، هیجان‌‌انگیز هم هست. هواداران تیم‌‌ها از اقصی نقاط جهان به قطر می‌‌آیند تا از بازی‌ها لذت ببرند.»
