فعالان بخش خصوصی و نمایندگان نهادهای دولتی بررسی کردند
فرصتها و چالش‌های توسعه سلامت الکترونیک
حوزه‌‌‌ای نو با پتانسیل بالا برای سرمایه‌گذاری
جدیدترین آمار منتشر شده در گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران گواهی بر تایید روند رشد این بخش در کشور است. این آمار نشان می‌دهند که حجم کل بازار سلامت دیجیتال کشور تا پایان سال ۱۴۰۰ با رشد سالانه ۱۲درصدی، به بیش از‌‌‌هزار و ۸۶۰میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود حجم بازار سلامت دیجیتال ایران تا پایان سال ۱۴۰۲ با رشد حدود ۵۰درصدی به بیش از ۲هزار و ۷۵۰میلیارد تومان برسد. به این ترتیب، طبیعتا فعالیت و حضور در این بخش برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب خواهد بود. از این‌‌‌رو، فعالان سلامت دیجیتال کشور در نیمه هفته گذشته گرد هم آمدند تا به بررسی مسیر پیش‌‌‌روی این بخش بپردازند. در این گردهمایی که به میزبانی استارت‌آپ استودیوی «هلثیو» برگزار شد، سرمایه‌گذاران، نمایندگان کسب و کارها و فعالان صنعت سلامت الکترونیک دغدغه‌‌‌های خودشان را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند. «امیرحسین صدقی» مدیر روابط عمومی هلثیو در ابتدای این رویداد به چالش‌های توسعه سلامت دیجیتال اشاره کرد و تعامل بیشتر با نهادهای تنظیم‌‌‌گر را حلقه گمشده آن دانست.
«آرش برجی‌‌‌خانی» مدیرعامل هلثیو به بررسی عملکرد این مجموعه به عنوان شتابدهنده و سرمایه‌گذار فعال در بخش سلامت دیجیتال پرداخت و گفت: «هلثیو از سال ۹۷، با تمرکز بر سه حوزه تجهیزات پزشکی، سلامت الکترونیک و بایوتکنولوژی و با هدف استارت‌آپ استودیو آغاز به کار کرد، اما رویکردی متفاوت در پیش گرفت و حتی پیش از شکل‌‌‌گیری ایده اولیه ورود کرده، به تشکیل تیم کمک کرده و تمام روندها را بررسی می‌کند تا در هر جایی که خلأیی وجود داشته باشد، به تکمیل زنجیره کمک کند. همین تجربه‌‌‌ها باعث شد تا متوجه شویم که مرحله بذر یا سید (Seed) در حوزه سلامت دیجیتال جایی است که کمتر به آن توجه شده. مقیاس سرمایه‌گذاری در مرحله بذر استارت‌آپ‌‌‌های فعال در حوزه سلامت حدود یک‌‌‌ونیم‌میلیارد است که در صورت سرمایه‌گذاری مشترک می‌تواند بیشتر هم بشود.»
او با اشاره به اینکه خروج و توسعه کسب و کار مهم‌ترین بخش‌‌‌ها هستند، آمارهایی از فعالیت هلثیو منتشر کرد و گفت: «حدود ۴۰۰ تیم درخواست جذب سرمایه داده‌‌‌اند، ۲۱۷ تیم به مرحله غربالگری اولیه رسیدند، ۱۰۸ تیم در مرحله کمیته سرمایه‌گذاری و ۵۳ تیم به مرحله ارزیابی موشکافانه رسیدند. در نهایت اما ۲۰ تیم وارد فرآیند شتاب‌دهی و سرمایه‌گذاری هلثیو شده‌‌‌اند. در حال حاضر ۴۳درصد تیم‌‌‌ها رد شده‌‌‌اند که به خاطر عدم‌شناخت‌‌‌شان از فضای حاکم بر صنعت سلامت الکترونیک و روال راه‌‌‌اندازی کسب و کار بوده است.» به گفته او بعضی تیم‌‌‌ها اما مسیر موفقی در پیش گرفته، بعد از هلثیو وارد راند جذب سرمایه بعدی شده و حتی در بعضی از آنها هلثیو خروج کرده و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیری مانند لیان، مکس، بهمن، ستارگان، آمن و صد استارت‌آپ در آنها سرمایه‌گذاری کرده‌‌‌اند. برجی‌‌‌خانی در نهایت تاکید کرد که صنعت سلامت دیجیتال در ایران بسیار تازه‌‌‌کار است، اما استارت‌آپ‌‌‌هایی مانند هومکا و لیوم به خوبی توانسته‌‌‌اند مسیر موفقیت‌‌‌شان را در این صنعت پیدا کنند.
در گردهمایی فعالان سلامت دیجیتال، پنلی هم با موضوع سرمایه‌گذاری در این صنعت برگزار شد که در آن «ژوبین علاقبند» مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری لیان - که به طور تخصصی در حوزه سلامت دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کند- با تاکید بر آنکه هنوز اقدام جدی در زمینه توسعه سلامت الکترونیک انجام نشده است، گفت: «آمارها نشان می‌دهند که هر ایرانی در طول سال تقریبا هشت ویزیت پزشک انجام می‌دهد که این میزان برای کل جمعیت به ۶۵۰میلیون ویزیت می‌‌‌رسد. از این میزان ۵/ ۴ ویزیت از سوی پزشک صورت می‌گیرد، ۵/ ۲ ویزیت سهم آزمایشگاه است و بقیه در سایر بخش‌‌‌ها متمرکز شده‌‌‌اند. در ایران روزانه تقریبا یک‌میلیون ویزیت صورت می‌گیرد که سهم ویزیت آنلاین زیر یک‌درصد آن است. در حالی که، از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵ سهم بازار سلامت الکترونیکی از ۱۵۷میلیارد دلار به ۷۰۰میلیارد دلار خواهد رسید و این بازار رشدی معادل ۲۵درصد را تجربه می‌کند.» به عقیده علاقبند، ایران از این مسیر رشد جدا نخواهد بود، پس سرمایه‌گذاری در این حوزه شبیه به سرمایه‌گذاری روی آینده و طبیعتا پرریسک است.
در ادامه «تیم لطیف» مدیرعامل هلدینگ مکس هم بر ریسک‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه تاکید کرد و گفت: «مشکل اینجاست که تکلیف رگولاتوری در این حوزه مشخص نیست.» او اما پتانسیل رشد سلامت دیجیتال را بالا دانست و گفت: «با اینکه مردم هنوز چندان به سمت مشاوره آنلاین نرفته‌‌‌اند، اما از زمان سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ «دکتر تو» تا کنون تعداد ثبت‌‌‌نام روی آن پنج برابر شده و تقریبا به بالای ۳میلیون نفر رسیده است. از سه سال پیش که فعالیت خودمان را آغاز کرده‌‌‌ایم تا حالا در ۲۴ استارت‌آپ سرمایه‌گذاری کرده‌‌‌ایم، اما در حوزه سلامت دیجیتال کمی محتاط جلو رفته‌‌‌ایم؛ چون به شدت قانون‌‌‌زده است. شاید در شرایط فعلی سرمایه‌گذاری روی بخش تشخیص بیماری از طریق هوش مصنوعی به‌‌‌صرفه نباشد، اما شاید سرمایه‌گذاری در بخش ویزیت آنلاین یا مشاوره آنلاین به‌‌‌صرفه‌‌‌تر باشد.»
«احمد طاهرخانی» مدیرعامل هومکا نیز در این میزگرد با اشاره به مشکلات کسب و کارهای فعال در این حوزه، گفت: «مشکل ما رگولاتوری است؛ رگولاتور با این حوزه آشنا نیست. وقتی به مدل بهینه کسب و کاری می‌‌‌رسید و کار را جلو می‌‌‌برید، ناگهای مقرره‌‌‌ای در مقابل شما قرار می‌گیرد که با کل برنامه تجاری کسب و کار نوآور متفاوت است. در واقع هنوز دیدگاه سرمایه‌گذار در این حوزه سنتی است.» «بهزاد سیفی»، بنیان‌گذار هلثیو هم در این میزگرد گفت: «سرمایه‌گذاران حوزه سلامت الکترونیک باید صبور باشند و توجه کنند که بازگشت سرمایه در این حوزه به کندی صورت می‌گیرد. استارت‌آپ‌‌‌هایی که در زمینه جمع‌‌‌آوری داده‌‌‌های سلامت افراد فعالیت می‌کنند، ارزش زیادی برای سرمایه‌گذاری دارند؛ چراکه در آینده آنها بخش بزرگی از این بازار را در دست خواهند گرفت.»
خلأ بزرگ قانون‌گذاری
از آنجا که به باور و تایید بسیاری از فعالان حوزه سلامت الکترونیک، قانون‌گذاری و رگولاتوری مهم‌ترین چالش در روند رشد این بخش است؛ انجمن تجارت الکترونیک تهران، دومین برنامه صبحانه خودش را به این موضوع اختصاص داد تا مدیران بخش خصوصی و تصمیم‌گیران دولتی حوزه سلامت الکترونیک به بیان دیدگاه‌‌‌هایشان درباره خلأ قانون‌گذاری در این حوزه بپردازند. «ژوبین علاقبند»، رئیس کمیسیون سلامت دیجیتال انجمن تجارت الکترونیک تهران و مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری لیان، در این نشست گفت: «یکی از اهداف کمیسیون سلامت دیجیتال این است که به نمایندگان بخش دولتی بگوییم بخش خصوصی را به عنوان مشاور کنار خود بدانند، چون شرکت‌ها در فرآیند فعالیت خودشان وارد فضاهایی می‌‌‌شوند که قانونی برای آن وجود ندارد. اولین عکس‌‌‌العمل این است که بازیگران سنتی می‌‌‌‌‌‌خواهند جلوی این فعالیت‌ها گرفته شود و این از ناآگاهی نسبت به فضای سلامت دیجیتال است. در نتیجه ما این سعی را داریم به بخش دولتی بگوییم که ما کنار شما هستیم، تجربه عملی داریم و اکثر دغدغه‌‌‌هایی که قانون‌گذار دارد، پیش از این هم در فرآیندهای کاری کسب و کارهای حوزه سلامت دیجیتال پاسخ داده شده است.» علاقبند همچنین اتحاد و هم‌صدایی فعالان بخش خصوصی را هم ضرورت مهمی در روند رشد این بخش دانست و گفت: «برای ما مهم است که قوانینی تصویب شود که کسب و کارها بتوانند به فعالیت‌هایشان در حالت قانونی ادامه دهند. همه تشکل‌ها هدف مشترکی دارند و آن دفاع از حق بخش خصوصی است تا مطمئن شوند که قوانینی تصویب نمی‌شود که بی‌‌‌دلیل مانع از فعالیت کسب و کارها شود.»
«رضا باقری‌‌‌اصل»، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، هم در این نشست به شکسته شدن تابوی نسخه الکترونیک اشاره کرد و گفت: «این آغاز راه است و حوزه سلامت دیجیتال جذابیت‌‌‌های زیادی دارد. به عنوان جانشین رئیس کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال باید بگویم که در این کارگروه هم اتفاقات مثبتی در حال شکل‌‌‌گیری است. مساله اتحاد بخش خصوصی مهم است، چون برخی از کسب و کارها به دلیل نگرانی‌هایی که دارند به تنهایی پای میز مذاکره با دولت می‌‌‌نشینند. وجود انجمن‌‌‌ها و اتحادیه‌‌‌های صنفی به این دلیل است که از زاویه منفعت جنبی مسائل را حل کنند. در حال حاضر کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال می‌تواند به کسب و کارها کمک کند تا تهدیدهای موجود را به فرصت تبدیل کنند.»
«امین بیگلرخانی» رئیس مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، هم در ادامه این نشست گفت: «در این مدت ثابت کرده‌‌‌ایم که به عنوان تسهیلگر کنار بخش‌خصوصی حضور داریم. هر چند خط قرمز ما همچنان سلامت مردم و حفاظت از اطلاعات و داده‌‌‌های سلامت است، اما تا جایی که ممکن است سعی داریم کار اصلی را انجام دهیم و به عنوان دولت وارد فازهای اجرایی نشویم.» «فرزین فردیس» نایب‌‌‌رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی تهران هم با تاکید بر اتحاد در بخش خصوصی، گفت: «پتانسیل موجود در اتاق بازرگانی این است که به جز فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال و نوآوری، بزرگان سلامت کشور هم در آنجا حضور داشته و کمیسیون بزرگ و قدیمی به نام کمیسیون سلامت وجود دارد؛ هم می‌توانیم از آنها یاد بگیریم که با دولت چگونه تعامل کنیم و هم می‌توانیم آنها را به عنوان یار و همراه، کنار خودمان داشته باشیم. در این صورت می‌توان متحد رفت، صحبت کرد و امتیاز گرفت.»
