عدم‌اقبال صنایع پالایشی برای سرمایه‌گذاری
همچنین این محصول گوگرد بالایی داشته و با مقررات جدیدی imo حتی قابلیت استفاده به عنوان سوخت کشتی را نیز ندارد. فناوری‌های به روز دنیا امکان تولید محصولات سبک‌تر را فراهم ساخته و عملا نفت کوره از سبد محصولات پالایشگاه‌های دنیا در حال حذف است. بنابراین سرمایه‌گذاری برای این موضوع، اصلی‌ترین راهکار کاهش تولید است. از سوی دیگر، روابط پالایشی‌ها با دولت بسیار زیاد و در هم تنیده بوده و پیچیدگی آن در طول زمان افزایش یافته است. پالایشی‌ها نفت را از دولت خریداری و عمده فرآورده‌ها را به دولت می‌فروشند. همچنین دولت به عنوان رگولاتور صنعت نیز عمل می‌کند. این تعدد نقش و ذی‌نفعی سبب می‌شود تا پالایشی‌ها و سهامداران آن چالش اساسی با دولت داشته باشند. همچنین فرمول و فرآیند قیمت‌گذاری نفت و فرآورده‌ها طی سال‌های مختلف حتی در بازه‌های کمتر از یک سال تغییر یافته است که سبب افزایش ریسک صنعت پالایشی به صورت خاص شده و منجر به عدم‌اقبال شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در این صنعت یا اجرای طرح‌های بهبود کیفیت می‌شود. همچنین قیمت‌گذاری محصولات با تاخیر فراوان و تا تیر سال بعد قطعی نمی‌شود و این موضوع سبب ریسک بالای شرکت‌های پالایشی و چالش بالای آنها در راهبری شرکت شده است. شفاف کردن و تسریع زمان‌بندی، فرآیند و فرمول‌های قیمت‌گذاری، ضرورت امروز پالایشی‌ها بوده و ریسک اصلی این صنعت از نگاه سهامداران است. از سوی دیگر، واگذاری‌های دهه ۱۳۷۰ پالایشگاه‌ها را تکه تکه کرده و کسب و کارهای مختلف را به جای قرار گرفتن در زنجیره هم، تفکیک و به سهامداران مختلف واگذار کرده است. از جمله صنایع پتروشیمی، محصولات شیمیایی، روانکار و قیرسازی از پالایشگاه‌های کشور جدا شده و به مجموعه‌های دیگر واگذار شده است. فارغ از عملکرد این مجموعه‌ها، در توسعه پالایشی‌ها رویکرد تکمیل زنجیره ارزش و هم‌افزایی با زنجیره ارزش لحاظ نشده است. حتی در مواردی تولید خوراک واحدهای همجوار مانند پتروشیمی‌ها از دستور کار پالایشگاه خارج شده است. در این چالش، هر دو گروه بازنده هستند هم پالایشی‌ها که ارزش افزوده را از دست داده و هم شرکت‌های جوار پالایشی که اولویت پالایشی‌ها در تامین خوراک نیستند. این مهم همچنان در حال تشدید است. پالایشی‌ها در سال‌های اخیر به لطف رشد همزمان قیمت نفت، افزایش قیمت ارز، تقسیم سود پایین و افزایش کرک اسپرد سودهای خوبی کسب کرده و نقدینگی مناسبی در حال حاضر در اختیار دارند. بنابراین تامین مالی توسعه عمودی و افقی پالایشی‌ها از محل منابع داخلی امکان‌پذیر است.
توسعه پالایشی‌ها از چند زاویه قابل بحث است. اولین موضوع، به‌روزرسانی فرآیندها و تجهیزات تولیدی برای حفظ و بهبود تولیدات و اصلاح ترکیب محصولات تولیدی به هدف تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر است. این موضوع حتی می‌تواند شامل ساخت واحدهای با تکنولوژی جدید نیز باشد که نیاز برخی از پالایشگاه‌های کشور نیز همین است و می‌توان به جای به‌روزرسانی واحد جدید، سرمایه‌گذاری یا ساخت واحد جدید در دستور کار باشد. دومین مساله، توسعه زنجیره ارزش افزوده از طریق راه‌اندازی واحدهای جوار پالایشی یا تملک شرکت‌های واگذار شده قبلی است. سومین روش نیز توسعه سرمایه‌گذاری در زنجیره بالادستی و پایین‌دستی است که در بخش توسعه میادین در حال حاضر زیرساخت قانونی و فرصت‌های مناسبی فراهم شده و در پخش، نیازمند اصلاح نظام قیمت‌گذاری است.
در خصوص شکل‌گیری پتروپالایشی‌ها، باید توجه داشت که بخش اصلی توسعه پتروشیمی در منطقه عسلویه و ماهشهر در سال‌های اخیر مبتنی بر خوراک گاز و به‌خصوص گاز طبیعی بوده است. اما در حوزه خوراک مایع، صنعت نیازمند همگرایی بیشتر و بنابراین توجه بیشتر به پتروپالایشی‌ها و اجتناب از ایجاد واحدهای کوچک و مستقل است. در حالی که همچنان برخی از طرح‌های مبتنی بر خوراک پالایشی‌ها، در خارج از پالایشی‌ها در حال اجراست، باید احداث واحدهای در مقیاس بزرگ توسط پالایشی‌ها در اولویت باشد.
