«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
کارنامه تجاری‌سازان خودرو در ۱۴۰۰
کامیون در جاده رشد
بررسی آمار منتشره از سوی وزارت صمت نشان می‌دهد نقش اصلی در بهبود تولید محصولات تجاری طی سال گذشته را محصولات سنگین و نیمه سنگین بازی کرده‌اند. در مجموع ۱۲ هزار و ۳۸۲ دستگاه کامیون در سال گذشته تولید شده که نسبت به ۹۹ رشد ۱۱۲ درصدی را حکایت می‌کند. بیشترین تولید در این بخش، به ایران خودرودیزل اختصاص دارد، شرکتی که پنج هزار و ۳۵۷ دستگاه کامیون را در سال گذشته تولید کرده است. در مقایسه با سال گذشته، تولید کامیون‌های ایران خودرودیزل ۸۵درصد رشد کرده است. پس از ایران خودرودیزل اما دومین تولیدکننده گروه کامیون و کامیونت گروه بهمن است. آمار می‌گوید دو زیرمجموعه گروه بهمن شامل سیباموتور و بهمن دیزل در مجموع ۲ هزار و ۹۱۰ دستگاه کامیون طی سال گذشته به تولید رسانده‌اند که سهم اولی ۷۹۸ دستگاه و دومی ۲ هزار و ۱۱۲ دستگاه بوده است. در مقایسه با سال ۹۹، تولید کامیون‌های گروه بهمن نزدیک به ۱۳۷ درصد رشد را به خود می‌بیند. سیباموتور و بهمن دیزل نیز به ترتیب ۲۰۹ و ۱۱۷ درصد رشد تولید در بخش کامیون طی سال گذشته و نسبت به ۹۹ داشته‌اند.
از گروه بهمن که بگذریم، رده سوم تولید کامیون به سایپادیزل اختصاص یافته است. این شرکت زیرمجموعه سایپا، هزار و ۹۲ دستگاه کامیون را در سال گذشته به تولید رسانده تا در مقایسه با سال ۹۹ بیش از دو برابر رشد را در این بخش تجربه کند. دیگر زیرمجموعه سایپا یعنی زامیاد، هیچ تولیدی در بخش کامیون طی سال گذشته نداشته و سال ۹۹ نیز تیراژی تنها دو دستگاهی در کارنامه‌اش ثبت شد. در نهایت اما باقی کامیون‌های سال گذشته را شرکت‌های کوچک بخش خصوصی به تولید رسانده‌اند که بیشترین تیراژ در بین آنها به گروه خودروسازی مایان اختصاص دارد. این شرکت ۷۸۹ دستگاه کامیون را در سال گذشته تولید کرده و این در حالی است که در سال ۹۹ میزان تولید این شرکت در بخش کامیون تنها ۱۵ دستگاه بود. شرکت‌هایی مانند آرین پارس موتور، کاریزان خودرو و آریادیزل موتور دیگر شرکت‌های بخش خصوصی فعال در حوزه کامیون هستند که در سال گذشته به ترتیب ۶۳۳، ۳۲۱ و ۲۲۵ دستگاه تیراژ داشته‌اند.
وانت کمی کم آورد
تولید ۷۹ هزار و ۷۵۱ دستگاهی وانت در سال گذشته سبب شد تیراژ این خودروی تجاری سبک در مقایسه با سال ۹۹ کاهشی البته خفیف را تجربه کند. طبق آمار وزارت صمت، با توجه به تیراژ ۸۰ هزار و ۵۴۸ دستگاهی وانت در سال ۹۹، تولید این خودرو تنها یک درصد کاهش را نشان می‌دهد. بزرگ‌ترین تولیدکننده وانت کشور در سال گذشته، اما کماکان گروه خودروسازی سایپا بوده است. دو زیرمجموعه این شرکت شامل بن رو و زامیاد، طی سال گذشته در مجموع ۶۰ هزار و ۳۲۸ دستگاه وانت به تولید رسانده‌اند که در مقایسه با سال ۹۹ کاهش بیش از ۴ درصدی را حکایت می‌کند. در این بین، بیشترین وانت تولیدی سایپا سهم زامیاد بوده است، شرکتی که نیسان آبی‌های معروف را به تولید می‌رساند. زامیاد در سال ۱۴۰۰ بیش از ۳۷ هزار دستگاه وانت تولید کرده که بیشتر آنها از مدل نیسان آبی بوده‌اند. در مقایسه با سال ۹۹، تولید وانت‌های زامیاد حدودا ۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد. با توجه به فرمان هشت ماده‌ای رئیس‌جمهور که بخشی از آن به ارتقای کیفیت مربوط می‌شود، احتمال دارد زامیاد مجبور به وداع با نیسان آبی شود. این خودرو که حکم گاو شیرده زامیاد را داشته و سال‌هاست به تولید می‌رسد، با وجود قدیمی بودن، مشتریان خاص خود را دارد. نیسان آبی در واقع یکی از محصولات اصلی در حوزه خودروهای کار کشور به شمار می‌رود و طبعا اگر قرار بر حذف آن باشد، باید به فکر جایگزین مناسبی نیز برایش بود. به نظر می‌رسد با توجه به آغاز موج جدید حذف خودروهای قدیمی، نیسان آبی هم شانس زیادی برای ماندن ندارد و باید منتظر ماند و دید زامیاد با دوری آن چه خواهد کرد.
اما دیگر وانت تولیدی در گروه خودروسازی سایپا طی سال گذشته، وانت پراید بوده است. این خودرو نیز با توجه به حذف پراید، به پایان عمر خود نزدیک شده و هیچ بعید نیست در راستای فرمان هشت ماده‌ای رئیس‌جمهور و برنامه دولت برای ارتقای کیفیت در خودروسازی، سایپا مجبور به حذف آن شود. وانت پراید در سایت بن رو (واقع در شهرستان ساوه) تولید می‌شود و سال گذشته تیراژی ۲۳ هزار و ۳۱۹ دستگاهی داشته است. در مقایسه با سال ۹۹، تولید وانت پراید بیش از ۱۵ درصد کاهش را به خود می‌بیند. پس از سایپایی‌ها، اما مقام دوم تولید وانت به گروه بهمن اختصاص یافته است. بنابر آمار وزارت صمت، ۱۴ هزار و ۲۲۴ دستگاه وانت در گروه بهمن طی سال گذشته به تولید رسیده که نسبت به سال ۹۹ کاهش بیش از ۳درصدی را نشان می‌دهد. از گروه بهمن که بگذریم، رتبه سوم تولید وانت به کرمان موتور رسیده است. کرمانی‌ها که از سال ۹۹ به حوزه تولید وانت ورود کردند، طی سال گذشته تیراژی هزار و ۹۲۶ دستگاهی را در این بخش در کارنامه خود به ثبت رسانده‌اند. این آمار سبب شده کرمان موتور در مقایسه با سال ۹۹ تولید وانت خود را بیش از هشت برابر افزایش دهد. این خودروساز وانتی متعلق به شرکت جک موتورز چین را مونتاژ می‌کند.
اما پس از حذف وانت پیکان و تا پایان سال ۹۹ این ایران خودرو بود که رتبه دوم تولید وانت را (بعد از سایپا) در اختیار داشت، با این حال طی سال گذشته و به دلیل توقف موقت تولید وانت آریسان، این امتیاز از دست رفت. بنابر آمار وزارت صمت، در سال گذشته تنها ۶۷۲ دستگاه وانت در گروه ایران خودرو به تولید رسیده که سهم اصلی (۶۵۱ دستگاهی) به فوتون (محصول ایران خودرودیزل) تعلق دارد. همچنین ۲۵ دستگاه وانت آریسان هم در ایران خودرودیزل و ایران خودرو خراسان تولید شده است. در حال حاضر وانت آریسان در سایت خراسان ایران خودرو به تولید می‌رسد و انتظار می‌رود با توجه به این موضوع، امسال آمار تولید وانت در گروه ایران خودرو رشد قابل توجهی نسبت به ۱۴۰۰ داشته باشد. طبق آمار وزارت صمت اما شرکت‌های خصوصی مانند ارس خودرودیزل و سروش دیزل مبنا نیز در عرصه تولید وانت فعال بوده‌اند که البته تیراژ آنها در سال گذشته کمتر از ۴۰۰ دستگاه بوده است.
دنده سنگین اتوبوس و مینی‌بوس
با وجود ظرفیت نسبتا مناسب تجاری‌سازان کشور در حوزه خودروهای سنگین و نیمه سنگین (بخش مسافربری)، آمار سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد تیراژ در این بخش همچنان ضعیف و زیر ظرفیت بوده است. طبق آمار منتشره، در مجموع هزار و ۷۴۸ دستگاه اتوبوس، مینی‌بوس و میدل‌باس طی سال گذشته در کشور تولید شده است. در مقایسه با سال ۹۹، تولید این مدل خودروها تنها ۹ دستگاه افزایش داشته است. در حالت تفکیکی اما تجاری‌سازان توانسته‌اند هزار و ۷۴ دستگاه مینی‌بوس و میدل‌باس را در سال گذشته به تولید برسانند. این آمار سبب شده تولید خودروهای موردنظر در مقایسه با سال ۹۹ بیش از ۳۵ درصد رشد کند.
بیشترین تیراژ در این بخش، به یک شرکت بخش خصوصی یعنی سروش دیزل مبنا تعلق دارد. این خودروساز توانسته طی سال گذشته ۴۵۸ دستگاه مینی بوس و میدل باس را به تولید رسانده و نسبت به ۹۹، رشدی ۲۶ درصدی را تجربه کند. رتبه دوم تولید مینی‌بوس و میدل‌باس به بهمن دیزل تعلق دارد. تولید ۳۰۴ دستگاهی این شرکت سبب شده در مقایسه با سال ۹۹ رشدی حدودا ۶۲ درصدی عایدش شود. در این بخش اما تجاری‌سازان وابسته به ایران خودرو و سایپا یا تولیدی نداشته یا تیراژی بسیار ضعیف را از خود به جا گذاشته‌اند. منهای سایپادیزل و زامیاد که هیچ تولیدی در بخش مینی‌بوس و میدل باس طی سال گذشته نداشته‌اند، ایران خودرودیزل نیز تنها ۷۲ دستگاه از این محصولات را تولید کرده است. در این بخش همچنین عقاب افشان یکی از خودروسازان قدیمی کشور، تنها ۶۶ دستگاه تولید داشته است.
اما بنابر آمار وزارت صمت، تیراژ اتوبوس در سال گذشته بسیار ضعیف بوده، به نحوی که تنها ۶۷۴ دستگاه از این محصول در کشور تولید شده است. مقایسه این آمار با تولید سال ۹۹ نیز نشان می‌دهد اتوبوس‌سازان افتی ۲۹ درصدی را تجربه کرده‌اند. تولیدکننده اصلی در بخش اتوبوس طی سال گذشته، ایران خودرودیزل بوده، شرکتی که تیراژی ۵۴۵ دستگاهی را در کارنامه خود ثبت کرده است. در مقایسه با سال ۹۹، ایران خودرودیزل توانسته تولید اتوبوس را حدودا ۱۴۷ درصد رشد بدهد. طبق آمار وزارت صمت، شش شرکت دیگر در تولید اتوبوس طی سال گذشته فعال بوده‌اند که تیراژ همه آنها زیر ۱۰۰ دستگاه گزارش شده است. به جز ایران خودرودیزل، دیگر تولیدکنندگان اتوبوس، خصوصی به شمار می‌روند و در بین آنها، عقاب‌افشان دارای بیشترین تولید (۸۲ دستگاه) بوده است. عقاب‌افشان یکی از خودروسازان قدیمی و مشهور بخش خصوصی به شمار می‌رود که به عنوان نمایندگی اسکانیا در ایران شناخته می‌شود. این شرکت اما در این سال‌ها بسیار ضعیف عمل کرده، موضوعی که با تحریم و مشکلات مالی ارتباط دارد. همچنین دیگر اتوبوس‌ساز قدیمی کشور یعنی شهاب خودرو نیز اوضاع خوبی در سال گذشته نداشته است. کل تولید این شرکت در ۱۴۰۰ تنها هفت دستگاه بوده که ۲۸ دستگاه کمتر از تیراژ سال ۹۹ است.
ون صدرنشین رشد تولید
مرور آمار وزارت صمت نشان می‌دهد بیشترین درصد رشد در حوزه تولید خودروهای تجاری، به ون مربوط می‌شود. بر این اساس، طی سال گذشته در مجموع یک هزار و ۱۶۸ دستگاه ون در کشور به تولید رسیده که نسبت به سال ۹۹ رشد ۳۵۵ درصدی را نشان می‌دهد. با وجود این رشد، اما تولید این محصول آمار بسیار ضعیفی دارد، حال آنکه ظرفیت اسمی آن بسیار بیش از اینها است. بررسی عملکرد شرکت‌های فعال در حوزه تولید ون طی سال گذشته نشان می‌دهد بهترین آمار در تولید این محصول به ایران خودرودیزل اختصاص یافته است. این شرکت ۳۸۳ دستگاه ون را در ۱۴۰۰ به تولید رسانده که نسبت به ۹۹ رشد ۳۰۰ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین تولید ۳۵۶ دستگاهی ون در سایپا نیز در حالی است که طی سال ۹۹ تنها یک دستگاه ون در این شرکت تولید شده بود. باقی‌مانده ون‌های سال گذشته را سروش دیزل مبنا و آرین پارس موتور به ترتیب با تیراژ ۲۸۵ دستگاهی و ۱۴۴ دستگاهی تولید کرده‌اند.
