فرصت طلایی بازار سرمایه برای استارت‌آپ‌ها
حل مشکلات اقتصادی برای حضور دانش‌بنیان‌ها
آنچه بستر اولیه شکل‌گیری اقتصاد دانش‌بنیان را فراهم می‌کند، ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه و مبتنی بر دانش است. در ادامه خلق ایده‌ها، چگونگی تامین مالی صحیح و قابل اتکا نقش قابل توجهی را در تجاری‌سازی یک طرح دانش‌بنیان بر عهده دارد. اگر به ترکیب شرکت‌های بزرگ دنیا تا ۲۰ سال پیش نگاهی بیندازیم متوجه خواهیم شد که در گذشته شرکت‌های بزرگ دنیا را شرکت‌هایی تشکیل می‌دادند که بر مبنای دارایی‌های ثابت و مشهود بنا شده و رشد کرده بودند، اما امروزه این‌طور نیست، به‌طوری‌که شاهد آن هستیم که از چهار شرکت با ارزش جهان یعنی گوگل، آمازون، فیس‌بوک و اپل همگی شرکت‌های فعال در حوزه دیجیتال و دانش‌بنیان هستند. بررسی‌ها حاکی از آن است که یکی از اصلی‌ترین مشکلات شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان در اقتصاد کشورمان تامین سرمایه در گردش در مراحل ابتدایی ایجاد و سپس در مسیر توسعه است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر و بازار سرمایه توان آن را دارند که تا حدودی این مشکلات را حل کنند به شرط اینکه از آن به درستی بهره گرفته شود. برای پذیرش شرکت‌ها در هریک از بازارهای بورس و فرابورس، رعایت برخی شرایط نظیر سابقه و سودآوری لازم است، اما برخی شرکت‌های‌کوچک و متوسط ممکن است این ویژگی‌ها را نداشته باشند. بر همین اساس با توجه به تعامل سازمان بورس و اوراق بهادار با معاونت علمی و فناوری و همچنین سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط ایجاد شد و مقررات سهل‌تری برای آن در نظر گرفته شده تا شرکت‌ها بتوانند از این طریق به آسانی وارد این بازار سرمایه شوند. کشورهای توسعه‌یافته، ارتباط اکوسیستم نوآوری با بازار سرمایه را از دهه‌های قبل آغاز کرده‌اند و هم‌اکنون بخش بزرگی از بازار سهام آنها را شرکت‌های نوآور همچون اپل، مایکروسافت و آمازون تشکیل می‌دهند. بازار سرمایه به عنوان یکی از نهادهای تامین مالی، با ایجاد ابزارهای مناسب و مقررات لازم می‌تواند نقش موثری در تامین مالی شرکت‌های دانش بنیان ایفا کند. کسب‌وکارهای نوپای دانش‌بنیان برای آنکه فعالیت خود را آغاز کنند، نیاز به تامین مالی دارند.
بورس با توجه به ظرفیت جذب سرمایه‌ای که دارد، می‌تواند یک بستر بی‌بدیل و مناسب‌تر از تسهیلات بانک‌ها برای شرکت‌های دانش‌بنیانی که در تامین مالی و سرمایه در گردش مشکل دارند، باشد. این شرکت‌ها از آنجا که نوپا هستند، دریافت تسهیلات از بانک‌ها نمی‌تواند برای آنها میسر باشد؛ از این رو این شرکت‌ها به دنبال جذب سرمایه از طریق بازار سرمایه هستند. بازار سرمایه، مسیری برای تامین مالی بلندمدت بنگاه‌هاست و تامین مالی اولیه از طریق پذیره‌نویسی در بازار اولیه و افزایش سرمایه شرکت‌ها از طریق بازار ثانویه انجام می‌شود. طرح‌های فناورانه و شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا، در اکثر مواقع ریسک و مخاطره بالایی دارند، زیرا سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته روی آنها در واقع سرمایه‌گذاری روی آینده یک پروژه است. همچنین به دلیل نوآوری و خلاقانه بودن محصولات دانش‌بنیان، این شرکت‌ها ظرفیت بالایی در ایجاد بازدهی برای فرد سرمایه‌گذار دارند. یکی از مسیرهای جذب سرمایه در بازار سرمایه صندوق‌های جسورانه یا خطرپذیر بورسی (VC) یا (Venture Capital Fund) است.
این صندوق‌ها نوعی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک هستند که پول را از سرمایه‌گذارانی که قصد دارند سرمایه خود را در حوزه‌های کسب و کارهای نوپا، شرکت‌های دانش‌بنیان یا استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند، جمع‌آوری و در پروژه‌های استارت‌آپی سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها تحت‌نظر سازمان بورس می‌توانند در شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند. عضو هیات مدیره شرکت بورس اوراق بهادار تهران هم در گفت‌وگویی در رابطه با مسیرهای تحقق شعار سال از طریق بازار سرمایه گفت: «یکی از مسیرهای تحقق شعار امسال از طریق اجرای قانون طرح جهش تولید دانش‌بنیان در بازار سرمایه عبور می‌کند.» محمدرضا محسنی در این باره توضیح داد: «در اصلاحیه متن جدید این طرح که در روزهای پایانی سال گذشته به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید و رفع ایراد شد، می‌توان به ماده ۱۶ این طرح مبنی بر خرید برق صنایع دانش‌بنیان از بورس یا بند «الف» ماده ۱۷ این قانون مبنی بر مجوز فعالیت صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق‌های پژوهش و فناوری غیردولتی موضوع ماده ۴۴ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور به عنوان رکن ضامن برای تامین مالی در بازار سرمایه اشاره کرد.»
