توسعه لوازم خانگی در گرو اتصال به زنجیره ارزش جهانی
این وضعیت اغلب صنایع و تولیدات کشور از جمله صنعت لوازم خانگی است. بی‌ثباتی و بلاتکلیفی از مدت‌ها پیش بر اقتصاد ایران سایه افکنده و تولید هر روز با مانع جدیدی روبه‌رو می‌شود. کسری بودجه و تردید در تحقق درآمدهای نفتی نیز وضعیت را پیچیده‌تر کرده است. کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند وضعیت تولید و تجارت کشور تا زمانی که به زنجیره ارزش جهانی متصل نشویم و ارتباطات و مراودات تجاری و بانکی با دنیا عادی و تسهیل نشود، بهبود نمی‌یابد و بازارها نیز تنها با اصلاح ساختارهای اقتصادی، ایجاد ثبات، مهار تورم و برگرداندن قدرت خرید مردم است که رونق می‌گیرد.
در تجارت و تولید جهانی جایگاهی قوی نداریم
در همین زمینه دبیرکل انجمن صنایع لوازم‌خانگی ایران با بررسی وضعیت صنعت لوازم‌خانگی در سال ۱۴۰۰ و چشم‌انداز این صنعت در سال‌جاری گفت: شاه‌بیت تمامی قضایا مشارکت و اتصال به زنجیره ارزش جهانی تولید و تجارت است. عباس هاشمی با تاکید بر اینکه تا زمانی که به زنجیره ارزش جهانی در تولید و تجارت وصل نشویم و جایگاه مشخصی نداشته باشیم، امکان برنامه‌ریزی درازمدت در اقتصاد و صنعت بسیار سخت خواهد بود، افزود: اگر در روند اتصال به زنجیره ارزش جهانی تجارت همچنان تعلل کنیم، به مشکلات عدیده‌ای برمی‌خوریم. اتصال به زنجیره ارزش جهانی تولید و تجارت شامل تبادلات و ارتباطات بانکی، تبادل و گردش مواد اولیه تولید کالا، صادرات کالای نهایی و… می‌شود. هاشمی افزود: نمی‌توانیم صحبت از صادرات‌محور بودن محصولات در صنعت داشته باشیم، اما مقدمات ابتدایی آن را فراهم نکنیم. برای صادرات‌محور شدن، باید در زنجیره ارزش جهانی تولید و تجارت قرار بگیریم و با کشورهای دیگر مشارکت کنیم. برای تولید کالا نیاز به قطعه و تامین مواد اولیه داریم. ارتباطات بانکی باید شکل بگیرد. با بازارهای هدف باید ارتباط داشته باشیم. در حال حاضر در تجارت و تولید جهانی جایگاهی قوی نداریم. صادرات ما در حال حاضر به بازارهای هدف محدودی انجام می‌شود که متناسب با نیاز و شرایط آن کشورهاست و ممکن است با هر تغییری همین بازارها را هم از دست بدهیم.
سیاست‌های داخلی؛ سد راه تولید و اشتغال
دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در ادامه با اشاره به موانع داخلی رشد تولید گفت: سیاست‌های داخلی در بسیاری مواقع سد راه تولید و اشتغال است. در حال حاضر کسری بودجه قابل توجهی وجود دارد. تولید با قیمت‌گذاری دستوری و فشار سازمان‌های حمایتی و تعزیراتی روبه‌روست. افزایش ۵۷درصدی حداقل حقوق و دستمزد نیز، هزینه‌های تولید را افزایش داده و در عمل و محاسبات نهایی هزینه افزایش حقوق و دستمزد برای تولیدکننده بسیار بیشتر از ۵۷ درصد است.
عباس هاشمی با بیان اینکه مخالف افزایش حقوق و دستمزد با توجه به کاهش قدرت خرید کارگران و تورم نیستیم، چرا که دریافتی طبقه کارمند و کارگر به سرعت وارد چرخه مصرف می‌شود، گفت: در حال حاضر اکثر واحدهای تولیدی به دلیل افزایش دستمزد و هزینه‌ها و سیاست‌های دستوری و قیمت‌گذاری نگرانند، سازمان حمایت و تعزیرات باید تولید را رها کند. بازار باید رقابتی و آزاد و متناسب با روش‌های متعارف در دنیا باشد. قیمت‌گذاری دستوری پویایی تولید را می‌گیرد، رقابت را از بین می‌برد، نخبه‌کشی اتفاق می‌افتد. این وضعیت با شعار سال و تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در تعارض است. شاید در ظاهر دخالت در قیمت‌گذاری به‌نفع مصرف‌کننده تلقی شود، ولی در درازمدت این دخالت‌ها موجب کاهش اشتغال، تخریب فضای کسب‌وکار، کاهش تولید و آسیب به گردش اقتصادی کشور خواهد شد.
هاشمی افزود: از طرف دیگر ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شده و ارز مورد نیاز صنایع به رقم حدود ۲۵ هزار تومان یعنی حدود ۶ برابر رسیده است. لازم است حداقل در این زمینه وزارت صمت ورود پیدا کند و حقوق ورودی اجزا و قطعات را پایین بیاورد. همه این موانع داخلی از کسری بودجه گرفته تا افزایش نرخ دلار مبنای محاسبات گمرکی تا قیمت‌گذاری دستوری و فشار سازمان حمایت به دور از روش‌های متعارف تولید و تجارت در دنیاست و با توجه به این عوامل امسال تورم حدود ۳۵ درصدی برای تولید دور از ذهن نیست.
دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران ادامه داد: این میزان تورم در شرایطی است که صادرات نفت و درآمدهای پیش‌بینی شده در بودجه محقق شود. اینکه اساسا با توجه به نحوه تعامل ما با دنیا، میزان تحقق این صادرات و با توجه به محدودیت‌های بانکی، ارز آن چطور و چه موقع به کشور برمی‌گردد و در صورت برگشت چطور هزینه می‌شود و آیا صرف اقتصاد و تولید می‌شود یا خیر، همه با تردیدها و اما و اگرهایی رو به رو است و ممکن است به شکل‌های مختلف هزینه تولید را افزایش دهد.
هاشمی افزود: امیدواریم گشایشی حاصل شود و تولید از بند سیاستگذاری‌های داخلی اشتباه رها شود. در حال حاضر قدرت خرید مردم به شدت پایین آمده است. تا زمانی که سیاست‌ها اصلاح و تورم مهار نشود، رکود بازار نیز تشدید خواهد شد. در سال ۱۴۰۰ نیز درگیر مسائل داخلی و قیمت‌گذاری شدیم و صرفا افزایش نسبی کمی تولید را داشتیم.
بوروکراسی زائد بر سر راه دانش‌بنیان‌ها
دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران با اشاره به شعار تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین برای سال ۱۴۰۱ گفت: باید بررسی شود چقدر دستگاه‌های مختلف در راستای رفع موانع و تحقق این شعار عمل می‌کنند؟ چه میزان استارت‌آ‌پ‌ها، شرکت‌های کوچک، SEMها و دانش‌بنیان‌ها مورد حمایت قرار می‌گیرند. بسیاری از این شرکت‌ها که اغلب کم‌تعداد و تازه‌تاسیس هستند و ایده دارند، نیازمند حمایت هستند. اما در مقابل به جای حمایت این شرکت‌ها وارد چرخه بوروکراسی‌های زائد و پروسه‌های طاقت‌فرسای ثبت شرکت، مالیات، اخذ مجوز تولید و فرآیند دانش‌بنیان شدن و… می‌شوند و به دلیل سنگ‌اندازی‌ها و مشکلاتی که بر سر راه این شرکت‌ها وجود دارد، هر روز به آمار مهاجرت نخبه‌ها اضافه می‌شود و بسیاری از جوانان ایده‌پرداز و دارای تفکر خلاق به دلیل همین موانع از کشور خارج می‌شوند. در فرآیند شرکت‌های دانش‌بنیان باید ببینیم این شرکت‌ها چه مشکلات و موانعی دارند.
هاشمی با بیان اینکه در شرایطی که باید تمرکز بر تولید باشد، به دلیل اینکه فرآیند درستی پیش‌بینی نشده است، فرصت‌سوزی می‌شود، ادامه داد: باید به این نکته نیز توجه داشت که دانش‌بنیانی شدن لزوما ارتباط مستقیمی با اشتغال‌زایی ندارد. دانش‌بنیان شدن در برخی زمینه‌ها ممکن است باعث افزایش اشتغال شود؛ اما در برخی زمینه‌ها نیز به دلیل تاکید بر فناوری و اتوماسیون، ممکن است کاهش اشتغال را به دنبال داشته باشد؛ بنابراین باید اصولی و با برنامه این شرکت‌ها مورد حمایت قرار گیرند. از طرف دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان نیز برای اینکه بتوانند موفق شوند و ارزش‌آفرینی کنند، باید به زنجیره ارزش جهانی متصل شوند و با دنیا تعامل داشته باشند. هر گونه محدودیتی سد راه پیشرفت آنهاست. باید جایگاه‌شان در زنجیره ارزش جهانی مشخص شود.
صنعت نیاز به ثبات و استراتژی دارد
دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی در پایان با بیان اینکه صنعت و تولید کشور نیاز به ثبات و استراتژی دارد، گفت: صنعت از روزمرگی مفرط، بلاتکلیفی و بی‌ثباتی رنج می‌برد. با سیاست‌های فعلی، جزو بازیگران اصلی در تجارت دنیا نیستیم و شرکت‌ها با صرف هزینه مضاعف با دنیا ارتباط تجاری محدود دارند. سیاستگذاری کلان باید اصلاح شود و دولت واقع‌بینانه و فارغ از تفکرات جناحی و به دور از شرایط آرمان‌گرایانه و روزمرگی مسائل و موانع را حل کند. هاشمی افزود: ما نیازمند تقویت سیاست خارجی و تعامل با دنیا هستیم، در غیر این صورت چندان نباید خوش‌بین بود. باید با تعامل و مذاکره محدودیت‌ها رفع شود. ما حتی در تجارت با کشورهایی مثل چین و روسیه نیز محدودیت‌هایی داریم. شرکت‌های بزرگ با شرکت‌های ما همکاری نمی‌کنند و نقل و انتقالات بانکی نیز با همین کشورها دچار موانع جدی است.
