موفقیت سیمان کرمان در طرح‌های دانش‌بنیان
جایگاه سیمان‌های مدرن در دنیا
مدیرعامل سیمان کرمان در خصوص چشم‌انداز‌های این شرکت و تنوع محصولات می‌گوید: تغییر روش‌ها و اعمال شیوه‌های جدید در کاربرد مصالح عمرانی و ساخت‌وساز در صنایع سیمان منجر به ایجاد تنوع در نیاز بازار مصرف شده است و بر این اساس رویکرد پژوهشی - تحقیقاتی سیمان کرمان با هدف تولید محصولات جدید سیمانی و بتنی متناسب با شرایط کاربری، جغرافیایی و زیست محیطی با در نظر گرفتن ظرفیت‌های منحصربه فرد موجود در سیمان کرمان، بستر مناسبی برای حرکت در مسیر تولید محصولات خاص سیمانی مهیا کرده است. که وجود این پتانسیل‌ها منجر به توسعه و ایجاد پروژه‌های دانش‌بنیان برای تولید سیمان‌های جدید با ویژگی‌های خاص و ارتقای سطح کیفی و کاهش نقاط ضعف سیمان‌های رایج در صنایع عمرانی شده است.
فریدون رحمانی در مورد جایگاه سیمان LC۳ در دنیا و دلایلی که سیمان کرمان به این سمت حرکت کرده است، توضیح می‌دهد: میزان تقاضای سیمان یکی از پارامتر‌هایی است که نشانگر رشد اقتصادی هر کشور است. کشورهای در حال توسعه به دلیل افزایش حجم و سرعت ساخت و ساز، میزان مصرف بتن و در نتیجه مصرف سیمان بیشتری دارند. در واقع بتن که ترکیبی از آب، ماسه، سیمان و افزودنی‌هاست پرمصرف‌ترین ماده معدنی جهان است و میزان تولید و کیفیت آن اهمیت ویژه‌ای دارد. بنابراین برای نیل به توسعه پایدار و حفظ منابع طبیعی و ارزشمند تجدیدناپذیر و محیط زیست، نیاز است مصرف کلینکر در سیمان کاهش داده شود، این فرآیند اگر همراه با افزایش دوام بتن ضمن حفظ و ارتقای سایر پارامترهای فیزیکی- شیمیایی سیمان باشد، می‌تواند نتایج شگرفی برای صنعت سیمان رقم بزند. در مجموع حفظ منابع طبیعی محیط زیست و دوام بتن با تمرکز بر اقتصادی بودن آن عوامل مهم و اثر‌گذار در تولید سیمان‌های آینده خواهند بود.
کاهش انرژی مصرفی با سیمان LC۳
وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه حدود ۱۴درصد انرژی مصرفی بخش صنعت در دنیا مربوط به تولید سیمان و ۵ تا ۶درصد از گازهای گلخانه‌ای ورودی به جو نیز حاصل فعالیت کارخانه‌های سیمان است، بنابراین کاستن هر چه بیشتر مصرف انرژی و تولید CO۲ به طور عمده مترادف با تولید کلینکر کمتر و کاستن از سهم کلینکر در سیمان و بتن خواهد بود. در این میان استفاده از مواد جایگزین بخشی از کلینکر در تولید سیمان مدت‌هاست مورد توجه تولیدکنندگان سیمان دنیا قرار گرفته است و موادی از جمله پوزولان، سرباره، کائولن خاکستری بادی، دوده سیلیسی، آهک و… با درصد‌های متفاوتی به کار گرفته شده‌اند که هر کدام به نوبه خود مزایا و معایبی دارند و برای مصارف متفاوتی تجویز می‌شوند. عامل بعدی موضوع دوام بتن‌هاست، اگر چه تاکنون بیشتر طراحان سازه‌های بتنی و تولیدکنندگان سیمان علاقه‌مند به تولید محصولات با مقاومت بالا بوده‌اند، اما امروزه اولویت‌ها به سمت تولید سیمان‌ها و بتن‌های ماندگار و با دوام بالاتر رفته است که دلیل عمده آن استفاده طولانی‌تر از سازه‌ها و بهره‌گیری طولانی‌مدت‌تر از منابع است. جمیع محدودیت‌های فوق محققان را به سمت نسل جدید سیمان‌های آمیخته‌ای سوق داد که ضمن اقتصادی بودن تولید، به لحاظ فرآیندی امکان‌پذیر و مزایای فوق را نیز تامین کند که در نهایت منجر به تولید نسل جدیدی از سیمان‌ها با عنوانLC۳ )Lime Calcined Clay Cement) شد. وی در مورد پیشینه و مواد تشکیل‌دهنده سیمان LC۳ می‌گوید: سیمان LC۳ از ترکیب ۵۰درصد کلینکر خاکستری، ۳۰درصد خاک رس کلسینه شده، ۱۵درصد سنگ آهک و ۵درصد سنگ گچ تولید شده است و اولین بار محققان موسسه پلی تکنیک فدرال لوزان سوئیس «EPFL» طی سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ مطالعات اولیه در این زمینه را انجام دادند و از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ فاز عملیاتی آن در کشورهای سوئیس، هند و کوبا اجرا شد و از سال ۲۰۱۷ توسط ۲۵ کارخانه به طور رسمی تولید و به بازار عرضه شد و در حال حاضر حدود ۴۰ کارخانه در دنیا به تولید این سیمان اقدام کرده‌اند.
کاهش ۴۰درصدی گاز CO۲ در صنعت سیمان
رحمانی می‌افزاید: این سیمان با رویکرد توسعه پایدار و توجه به مسائل زیست محیطی، کاهش ۴۰درصدی گاز CO۲ در صنعت سیمان را به همراه دارد و می‌تواند «کلینکر فاکتور» سیمان را تا حدود ۵۰درصد کاهش دهد و منجر به ایجاد ارزش افزوده بالایی برای شرکت‌های تولید‌کننده سیمان شود. از آنجا که ۳۰درصد مواد تشکیل‌دهنده این سیمان از خاک رس و ۱۵درصد سنگ آهک است، وجود معادن غنی و ارزان‌قیمت این مواد، قیمت تمام شده سیمان را به شدت کاهش می‌دهد و به رغم اینکه خاک رس کلسینه باید در دمای بین ۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه کلسینه شود، باز هم قیمت تمام‌شده سیمان LC۳ نسبت به سیمان‌های تیپ ۱ و ۲ حدود ۲۵درصد کاهش می‌یابد. ضمن اینکه دوام محصولات سیمانی و بتنی تولید شده با استفاده از این سیمان در مقایسه با سیمان پورتلند معمولی بسیار بالاتر است و استفاده از این سیمان جدید می‌تواند عمر سازه‌های بتنی را تا حدود زیادی افزایش دهد. مقاومت شیمیایی بیشتر ملات و بتن تولید شده از سیمان LC۳، مقاومت بالا در برابر حملات یون‌های مضر به خصوص یون‌های سولفات و کلر، جلوگیری از بروز واکنش‌های قلیایی، سیلیسی و سرطان بتن با استفاده از ملات و بتن تولید شده از سیمان LC۳ و عملکرد مطلوب‌تر محصولات سیمان تولید شده از LC۳ در برابر کربوناسیون و عوامل محیطی نسبت به سیمان معمولی از دیگر مزایای این نوع سیمان به شمار می‌روند.
کاهش ۵۰درصدی کلینکر فاکتور سیمان
مدیر عامل سیمان کرمان همچنین به اقدامات صورت گرفته توسط سیمان کرمان در تولید سیمانLC۳ و نقش و اهمیت پروژه نسل جدید سیمان‌های مرکب در مقابله با تحریم‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: خوشبختانه اخیرا کارشناسان گروه صنایع سیمان کرمان فعالیت‌های پژوهشی قابل توجهی را در مرکز تحقیقات سیمان کرمان آغاز کرده‌اند و در حال تولید آزمایشگاهی این محصول جدید در کشور بوده و پیشرفت بسیار خوبی نیز صورت گرفته است. در این راستا امکانات کم‌نظیر موجود در سیمان کرمان از جمله وجود معادن غنی سنگ آهک و خاک رس جنب کارخانه، وجود سه نوع کوره با تکنولوژی و ظرفیت‌های متفاوت، وجود چهار آسیاب سیمان با ظرفیت و تجهیزات مختلف در کنار دانش فنی بالای کارشناسان این مجموعه و تجهیزات بی‌نظیر تحقیقاتی و آزمایشگاهی مجموعه شرایطی را فراهم آورده است که عملکرد سیمان LC۳ از ابتدای خط تولید تا محل مصرف این سیمان در پروژه‌ها و شرکت‌های بتن قابل کنترل و رد‌یابی بوده و با دریافت بازخورد کیفی آن در محل‌های مصرف، امکان اعمال تغییرات در فرمولاسیون و اصلاح ترکیب آن وجود دارد. بنابراین با وجود این زنجیره به هم پیوسته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بی‌نظیر، با تلاش و همت و حمایت مجموعه می‌توان سیمان LC۳ را برای اولین بار در ایران تولید کرد و ضمن بهره بردن از مزایای مالی این پروژه، گام مهمی در کاهش ۴۰درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای و افزایش دوام و طول عمر سازه‌های بتنی برداشت. بدیهی است در دوران تحریم در حالی که امکان افزایش ظرفیت کارخانه‌ها به دلیل عدم امکان تامین تجهیزات و قطعات به راحتی میسر نیست، تولید سیمان LC۳ با کاهش کلینکر فاکتور سیمان تا ۵۰درصد و افزایش دو برابری تولید سالانه، آن هم بدون نیاز به خریداری و نصب تجهیزات جدید و فقط با تکیه بر دانش فنی سازمان و اعمال تغییرات جزئی در خط تولید، فرصت استثنایی و بی‌نظیری را برای سیمان کشور فراهم خواهد کرد.
بررسی دقیق و اصولی طرح توسط سیمان کرمان
تاجیک، دبیر کمیته متناظر استاندارد سیمان و آهک کشور نیز با توجه به بازدید پروژه تولید سیمان LC۳ سیمان کرمان و روند پیشرفت این پروژه می‌گوید: از دیدگاه نیروی انسانی افرادی که برای این پروژه انتخاب شده‌اند از مجرب‌ترین و باانگیزه‌ترین افراد موجود در صنعت سیمان هستند. این گروه به خوبی مطالبی را که می‌توانست برای پروژه مفید باشد، جمع‌آوری کرده‌اند و آنها را به شکل بسیار دقیق و عمیق مورد بررسی و ارزیابی قرار داده‌اند و در حوزه‌های مختلف نظیر نوع خاک رس، مینرال‌های لازم و نحوه شکل‌گیری فازهای فعال که خاصیت سیمانی داشته باشند، بررسی کرده‌اند؛ حتی موضوعاتی نظیر اینکه در چه شرایطی این احتمال وجود دارد که خاک رس مورد‌نظر فعال بودن خود را از دست بدهد، مورد بررسی قرار گرفته است. چنانچه این مطالعات انجام نمی‌شد و اقدام خیلی سریع برای تولید صورت می‌گرفت، طبیعتا مقدار زیادی از انرژی، وقت و هزینه تلف می‌شد. با این کار بسیاری از مشکلات و اتفاقات بدی که می‌توانست در کوره با هزینه بسیار بالا در مقیاس صنعتی صورت گیرد، روی کاغذ با مقیاس آزمایشگاهی حذف شده و برای آنها راه‌حل و راهکارهای خوبی اندیشیده شده است. این یک پروژه بسیار نو و مدرن در دنیا به شمار می‌رود و تعداد کشور‌هایی که آن را به صورت صنعتی انجام داده‌اند، انگشت‌شمار هستند و اطلاعات صنعتی زیادی در دسترس نیست.
وی ادامه می‌دهد: در آزمایشگاه و واحد تحقیقات سیمان کرمان سه ویژگی کلیدی همزمان با هم وجود دارد که در آزمایشگاه‌ها و کارخانه‌های دیگر این ویژگی‌ها با هم کمتر دیده می‌شود. نیروی انسانی متخصص و علاقه‌مند، همراهی مدیریت ارشد و پذیرفتن ریسک مواجهه با نوآوری‌ها و همچنین تجهیزات به روز آزمایشگاهی از جمله مهم‌ترین عناصر مهم در این کار پژوهشی هدفمند به شمار می‌روند.
ارتباط با مجامع علمی‌دنیا
وی در مورد ارتباط سیمان کرمان و کمیته متناظر با مجامع علمی دنیا در زمینه تولید سیمان LC۳ توضیح می‌دهد: ارتباط بسیار خوبی که با پروفسورKaren Scrivener مبدع سیمان‌های LC۳ موسسه EPFL سوئیس و تیم تحقیقاتی فوق برقرار شده منجر به استفاده از دانش فنی مجموعه پیشرو در این زمینه و تسریع روند دستیابی به آخرین مطالعات تحقیقاتی روز در زمینه FUTURE CEMENTS شده است.
این کار بسیار بدیع و شگفت‌انگیز است که اکنون در کشور ما توسط جوان‌هایی با درجه علمی مناسب و مطلوب هدایت می‌شود. این تیم جلسات متعددی را در این مورد برگزار کرده‌اند و در آن تمامی موضوعات و بخش‌های فنی و تحقیقاتی پروژه به چالش کشیده شده است که امیدوارم این تیم با تلاش وکوشش بی‌نظیر خود برگ زرین دیگری بر افتخارات سیمان کرمان و کشور عزیزمان ایران بیفزایند.
