آیا تهویه مطبوع باعث گسترش شیوع کرونا می‌شود؟
در یک تعریف ساده ویروس یک عامل بیماری زای کوچک است که تنها در سلول‌های زنده تکثیر می‌شود. از روش‌های انتقال آن می‌توان به نوع انتقال به روش مکانیکی مانند انتقال سرماخوردگی به وسیله ترشحات حفره بینی یا انتقال به وسیله موجودات زنده مانند انتقال هاری توسط گوشت خواران، ماندگاری به مدت معین در سطوح مختلف و بعضا ذرات هوا به مدت معین و انتقال به سایر افراد و بسیاری موارد خاص دیگر اشاره کرد.
وقتی صحبت از تهویه مطبوع می‌شود در واقع منظور اجرای استاندارد سیستمی است که هوای محیط بسته‌ای را متناسب با ایده‌آل‌ترین شرایط تنفسی و آسایش افراد حاضر تنظیم می‌کند. در نتیجه اجرای این سیستم علاوه بر تامین سرمایش و گرمایش در فصول مختلف باید شاخص‌های آلودگی هوا و میزان هوای تازه نیز لحاظ شود.
منظور از هوای تازه در واقع ورود هوا از خارج محیط بسته به مقدار مشخص جهت جایگزینی تدریجی با هوای موجود است. این امر حساس شادابی و طراوت برای ساکنان به ارمغان می‌آورد، اما پرسش اینجاست که چگونه هوای بیرون از محیط را به داخل منتقل کنیم بدون اینکه کمترین آلودگی به همراه داشته باشد. برای این کار از فیلتر در ورودی هوای تجهیزات تهویه مطبوع استفاده می‌شود. استفاده از فیلتراسیون آلودگی باعث می‌شود تا هنگام عبور از فیلتر دستگاه‌های تهویه مطبوع مانند داکت اسپلیت به دام بیفتند. این آلودگی‌ها شامل باکتری‌های مضر، گرد و غبار، برخی ویروس‌ها و ... می‌شوند.
متناسب به کاربری‌های مختلف نیاز به پاکسازی و فیلتراسیون هوا متفاوت است. مثلا فیلتراسیون در یک محیط مسکونی نسبت به یک اتاق عمل بسیار متفاوت است. قطعا قدرت فیلتر کردن تجهیزات تهویه مراکز درمانی باید چند برابر باشد. این فیلتراسیون می‌تواند توسط انواع توری‌های آلومینیومی و پارچه‌ای، فیلتر هپا، لامپ‌های UVو ... اتفاق بیفتد. لامپ‌های UV در این بین اهمیت خاصی دارند، زیرا اشعه UV خاصیت ضدعفونی کنندگی را هم بر روی سطح و هم در هوا دارا است. به عنوان نمونه شرکت‌ها، فرودگاه‌های بین‌المللی و مراکز درمانی از روبات‌های صنعتی برای ضد عفونی سطوح و هوای اطراف بهره می‌برند. در این میان اثرگذاری اشعه UV به میزان دما و رطوبت هوا وابسته است. مدت زمان پیشنهادی قرار گرفتن در مقابل این اشعه ۳۰ دقیقه است، ولی در صورتی که دما از محدوده ۲۰ تا ۴۰ درجه سانتی گراد خارج بود و رطوبت بالای ۶۰درصد برقرار بود، مدت زمان قرارگیری باید طولانی‌تر شود. در واقع COVID-۱۹ نیز نوعی ویروس مانند سارس و مرس به شمار می‌رود که در نتیجه تحقیقات اخیر در صورت قرار گرفتن در معرض تابش گرما یا UV از شدت آن کاسته می‌شود. به همین ترتیب اشعه ماوراءبنفش قادر به از بین بردن این ویروس خواهد بود.
طبق گفته پژوهشگران این ویروس در خانواده ویروس‌ها دارای اندازه بزرگی معادل ۱۶۰ نانومتر قرار می‌گیرد و فیلتر‌های توری و معمولی اغلب دارای واحد سنجش دقیق برای تشخیص حداکثر اندازه ذرات عبوری از خود نیستند، اما در فیلتر‌های هپا موضوع متفاوت بوده و از استاندارد بالاتری برخوردار هستند. از این جهت در تجهیزات مراکز درمانی حساس از این مدل فیلتر استفاده می‌شود. مثلا مدلH۱۴ فیلتر هپا ۹۹درصد ذرات با ابعاد بزرگ‌تر از ۳/ ۰ میکرون را فیلتر می‌کند. حال سوال این است که آیا منع عبور ذرات خطر انتشار ویروس را به طور کامل دفع می‌کند؟ به نظر می‌رسد در صورت فیلتر ویروس‌هایی نظیر کرونا، قسمت مکش دستگاه احتمالا محل تجمع ویروس‌ها خواهد بود. فیلتر‌های UV اما ساز و کار متفاوتی دارند. به این نحو که با اشعه فرابنفش اقدام به نابودی ویروس‌ها می‌کنند، اما با توجه به عوارض این مدل از فیلتر‌ها استفاده از آنها ترجیحا فقط برای اتاق‌های عمل حساس توصیه می‌شود. مطابق با آخرین تحقیقات صورت گرفته توسط کارشناسان و متخصصان سنگاپوری ویروس کرونا در خروجی دریچه‌ها و کانال‌های تهویه هوا شناسایی شده است که قاعدتا با پرتاب باد به محیط منتقل می‌شوند. همچنین در این تحقیق هوا هنگام ورود به قسمت مکش عاری از ویروس بوده است. نتیجه‌گیری کلی در این تحقیق انتشار بیشتر ویروس توسط دستگاه‌های تهویه مطبوع است، اما در بخش سلامت دانشگاه هاروارد آمریکا در بخش روشن بودن دستگاه تهویه مطبوع یا باز بودن پنجره‌ها توصیه شده است که قطعا با دیدگاه قبلی متفاوت تفسیر می‌شود. در یکی دیگر از تحقیقات صورت گرفته توسط سازمان بهداشت جهانی گفته شده که ویروس کرونا می‌تواند تا سه ساعت پیش از سقوط به زمین در میان ذرات هوا معلق بماند.
ارائه راهکار‌های پیشنهادی برای دارندگان سیستم‌های تهویه مطبوع مانند کولر گازی که البته در اصل جزو خانواده تهویه مطبوع نیست، داکت اسپلیت‌ها، فن‌کویل و... به دلیل اینکه هنوز تحقیقات در این زمینه کامل نشده است، با اتکا به یک تحقیق خاص منطقی به نظر نمی‌رسد. با این وجود اگر در محیط خود از این تجهیزات استفاده می‌کنید، می‌توانید موارد بعد از اینکه دستگاه را خاموش و فیوز آن را قطع کردید، با پوشیدن ماسک، دستکش، سربند و موارد نظیر آن بدن خود را خوب بپوشانید و فیلتر را با آب شسته تا گرد و خاک آن از بین برود. سپس با دستمال و مایع شوینده معمولی مانند مایع دستشویی به مدت دو دقیقه به کف فراوان آغشته کنید. سپس فیلتر را آب بکشید و آن را در محیط برای خشک شدن قرار دهید. همچنین قاب دستگاه و هرچیزی را که به آن دسترسی دارید (مانند کنترلر دیواری یا بی سیم و...) با احتیاط کامل با روش‌های رایج ضد عفونی سطوح، ضد عفونی کنید و در صورت داشتن تهویه کانالی تمامی دریچه‌هایی که می‌بینید اعم از دریچه‌های دهش، مکش و بازدید را ضد عفونی کنید.
همچنین مراکز درمانی که تهویه استاندارد اجرا کرده‌اند، برنامه تعمیر، نگهداری و شست‌وشوی فیلتر را در بازه‌های سریع‌تر دنبال کنند و مراکزی که از تهویه استاندارد برخوردار نیستند حتما باید جریان هوای تازه را همزمان با حفظ تقریبی دمای محیط به وسیله باز گذاشتن پنجره‌ها و... در زمان‌های معین برقرار کنند تا اولین فرصت سیستم را اصلاح کنند. ضدعفونی کننده‌های گیاهی مانند بخار اکالیپتوس نیز می‌تواند به پاکیزگی بیشتر محیط‌هایی که تهویه استاندارد ندارند، کمک کند.
