رئیس کارگروه ابزارهای نوین درگفت‌وگوبا«دنیای‌اقتصاد» مطرح کرد
ضرورت به کارگیری ابزار نوین در بازار سرمایه
نوع فعالیت کارگروه ابزارهای نوین کانون کارگزاران چیست؟
کارگروه ابزارهای نوین متشکل از افرادی است که در نهاد‌های مالی و کارگزاری‌ها فعال هستند، در این کارگروه، متقاضیان با تایید مدیریت کانون به عضویت آن در آمده تا برای توسعه ابزارهای نوین مالی شامل اختیار معاملات، اختیار فروش تبعی و فیوچرز و ابزارهای دیگری مانند فروش استقراضی همفکری کرده و نقاط ضعف معاملاتی، زیرساختی و ریسک‌هایی که وجود دارد را بررسی و برای آن راه‌حل‌هایی پیشنهاد کنند.
ابزارهای نوین می‌توانند چه کمکی در راستای رفع مشکلات بازار و ایجاد ثبات در آن داشته باشند؟
هر کدام از ابزارهای نوین، ویژگی خاص خود را دارند؛ به عنوان مثال ما ابزاری برای پوشش ریسک تحت عنوان آپشن یا اختیار معاملات داریم. اختیار معاملات در دو بخش دارای کارکرد است؛ اول برای ناشران شرکت‌های بزرگ که مبادرت به فروش سهام شرکتی می‌کنند و دیگری خریدارانی که این اختیارها را می‌خرند. در زمانی که بازار شرایط مطلوبی نداشت صندوق توسعه بازار، مبادرت به فروش و رایت کردن آپشن‌های خرید در مقادیر بالا می‌کرد و با فروش این آپشن‌ها صف‌های فروش را جمع‌آوری کرده و به حمایت از بازار می‌پرداخت.
ابزارهای مالی دیگری مانند فیوچرز یا معاملات آتی در حال حاضر روی شاخص صنایع فعال بوده و امکان معامله روی آن وجود دارد، اما از عمق مناسبی برخوردار نیستند و برای حل این مشکل سعی داریم در آینده تک سهم‌ها را وارد این بخش کنیم تا بتوانیم آتی تمام سهام را در بازار بیاوریم که با توجه به اهرم ۵، از جذابیت بالایی برای فعالان بازار و مدیران سرمایه‌گذاری و بازارگردان‌ها برخوردار است. یکی از ابزارهای دیگر که درصدد ایجاد و نهایی کردن آن هستیم ابزار فروش استقراضی است که می‌تواند برای شرکت‌هایی که در حال حباب گرفتن هستند و در واقع قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی دارند مفید باشد، به این شکل که افراد سهام را قرض گرفته و آن را در بازار بفروشند و پس از کاهش قیمت مجددا سهم را خریداری کنند و از این نوسان قیمتی که شکل گرفته است منتفع شوند. این ابزارهم زیرساخت‌های لازم را باید از جانب شرکت‌های نرم افزاری داشته باشد که شرکت‌های مختلفی در حال کار کردن روی این موضوع هستند، ولی در حال حاضر نهایی نیست و هیچ کدام به نحو مطلوبی کار نمی‌کنند. در خصوص فروش استقراضی مولفه مثبت دیگری که وجود دارد شرکت‌هایی بودند که در رشد بازار نتوانستند فروش انجام بدهند، زیرا تعداد سهام در دست شرکت زیاد نیست و در صورت فروش امکان دارد جایگاه مدیریتی به خطر بیفتد بنابراین برخی با سو‌ءاستفاده از این موضوع قیمت سهام را بیش از حد رشد دادند که این موضوع با فروش استقراضی می‌توانست حل شود به این شکل که جای فروش مستقیم و به خطر افتادن جایگاه مدیریتی با قرض دادن سهام جهت فروش استقراضی از حباب گرفتن سهم جلوگیری کنند؛ بنابراین فروش استقراضی می‌توانست به رشد همگن و معقول بازار کمک کند و مانع از رشد حبابی و نجومی آن شود.
در حوزه توسعه ابزارهای نوین در سال‌های اخیر با چه چالش‌هایی روبه‌رو بوده‌اید؟
در حقیقت ما مشکلات زیادی در بخش توسعه ابزارها داریم به این دلیل که سازمان بورس یک متولی ندارد که ما بتوانیم از آن درخواست کنیم به عنوان بازوی اجرایی ضعف‌های موجود را دیکته کرده و باعث سرعت در پیاده‌سازی این ابزارها شود. به عنوان مثال در بخش فروش استقراضی هیچ نرم‌افزاری نداریم که این کار را کامل انجام بدهد. وقتی وارد جنبه عملیاتی می‌شویم در واقع هیچ شرکتی نرم‌افزار مطلوبی برای این کار ندارد و فقط سال گذشته یک رونمایی با جنبه شو و نمایش بابت افتتاح فروش استقراضی صورت گرفت، اما عملا امکان فروش استقراضی را در بازار سرمایه نداریم. چالش‌های دیگر از سمت سپرده‌گذاری است که مدت زیادی بالغ بر ۶ ماه است در خواست کردیم که سپرده‌گذاری امکان تسویه به صورت فیزیکی را در فیوچرز یا همان آتی فراهم کند که بتوانیم تک‌سهم‌ها را وارد کنیم، اما هنوز انجام نشده است، چرا که امکان تسویه فیزیکی از طرف سپرده‌گذاری هنوز فراهم نشده و این مشکل به‌رغم تلاش‌های بسیار هنوز به سرانجام نرسیده است.
در روزهای دشوار بازار سرمایه، برای گذر از مشکلات چه اقداماتی توسط کارگروه ابزارهای نوین صورت گرفت؟
زمانی‌که ما هنوز نتوانسته‌ایم پس از چند سال، آتی تک سهم‌ها را بیاوریم در زمان ریزش و بازار خرسی با چالش بزرگی مواجه هستیم، چرا که اگر آتی تک سهم‌ها وجود داشت افراد می‌توانستند ریسک خود را کاهش داده و مدیریت کنند، اما این ابزار موجود نبود. بازار به عنوان لیدر محوری نگاهی به برخی سهم‌ها داشت تلاش کردیم سررسید‌های مختلفی را برای آن نماد‌ها در بخش اختیار معاملات ایجاد کنیم که باز هم تنها موفقیت روی نماد خودرو بود که توانستیم با تعامل با شرکت بورس در خواست باز کردن سررسید را داشته باشیم که بازار گردان اختیار معاملات بتواند فروش‌های پر حجمی‌در آن انجام بدهد تا بتواند حمایت از سهم را انجام داده و این سر رسید وقتی کوتاه می‌شد بازارگردان این قابلیت را داشت تا سهم‌ها را از پرتفوی خود خارج کند و به خریداران آپشن‌ها منتقل کند و این کمک کوچک، اما مطلوبی برای بازار بود؛ اما در کل زیرساخت‌های سامانه معاملات ما دارای مشکلات عدیده ای است و ما برای کمک به بازار ابتدا باید مشکلات سامانه‌های معاملاتی در این بخش‌ها را حل کنیم.
از نظر شما سرمایه‌های سرگردان در روزهای آتی وارد کدام بازارها خواهند شد؟
در چند ماه اخیر وقتی بازار بورس با ریزش مواجه شد بسیاری افراد به سمت رمز ارزها رفتند، چرا که ابزارها و اهرم‌های مطلوب‌تری را شاهد بودند. ما هم اگر می‌توانستیم ابزارهای آتی وابزار‌های مالی دارای لوریج یا اهرم بالاتر را ارائه بدهیم می‌توانست به بازار کمک کند همان‌طور که آتی سکه و صندوق‌های طلا کمک‌کننده است. اگر بتوانیم این ابزارها را توسعه بدهیم و در اختیار فعالان قرار دهیم بازار مورد توجه مردم قرار می‌گیرد چرا که بسیاری از مردم می‌توانند با استفاده از این ابزارها سود کسب کنند و در زمان‌های ریزش هم از ریزش بازار منتفع بشوند و بازار دو طرفه دارای جذابیت بیشتری است. در مقطع انتقال دولت روحانی به رئیسی انتظار نمی‌رود اتفاق خاصی در بازار سرمایه رخ دهد و باید در انتظار تایید کابینه و چیدمان وزرای دولت جدید ماند به همین دلیل انتظار می‌رود بازار در حالات رنج باقی بماند تا رویکرد تیم جدید مشخص و شفاف شود.
چگونه می‌توان این سرمایه‌ها را وارد بازار سرمایه کرد؟
برای جذب سرمایه به یک بازار ما ابتدا باید میزان ثبات و عوامل بی‌ثباتی بازار را معین کنیم. ما در حال حاضر کابینه دولت جدید را نمی‌دانیم چه کسانی هستند و باید شفاف شود تا رای اعتماد بگیرند و قدرت به تیم جدید منتقل شود و بعد تصمیم بگیریم که چه اتفاقی خواهد افتاد و موضوع مهم دیگر قیمت‌گذاری دستوری است که باید دید تشدید یا حذف خواهد شد. بازار‌های مالی نیاز به شفافیت بیشتری دارد و ورود و سرمایه‌گذاری در بازار مالی نیازمند آرامش و ثبات و اعتماد است.
