قائم‌مقام مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره یک شرکت تولیدکننده تجهیزات بتنی:
صادرات قطعات بتنی توجیه اقتصادی ندارد
رشد سرمایه‌گذاری، ثبات اقتصادی و کنترل تورم؛ سه اولویت دولت جدید باشد
در این میان با وجود اینکه چند سال متمادی در جهت حمایت از تولید داخلی نام‌گذاری شده، اما حمایت خاصی از تولید و تولیدکنندگان و فعالان صنعت انجام نگرفته است. به گفته فعالان صنعت، حتی بخش زیادی از آسیب‌های واردشده به بخش تولید کشور ناشی از سوء‌مدیریت‌هایی است که در داخل توسط قانون‌گذار و مجری انجام شده و سیاست‌گذاری‌های داخلی بیشتر از تحریم‌ها به بخش صنعت و تولید کشور آسیب وارد کرده است. مجموعه این مسائل نشان می‌دهد به اصلاحات اساسی در ساختار اقتصادی کشور و ریل‌گذاری جدید در حوزه صنعت و تولید کشور نیاز است. این همان موضوعی است که قائم‌مقام مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره شرکت ساختمانی، تولیدی و پژوهشی آپتوس ایران نیز بر آن تاکید می‌کند. شهریار ظهوری با بیان اینکه ماموریت مهم دولت جدید، کنترل تورم و برقراری ثبات و آرامش اقتصادی در کشور است، می‌گوید: دولت جدید باید به فکر رشد سرمایه‌گذاری، ثبات اقتصادی و کنترل تورم در کشور باشد تا تولیدکننده توان تولید داشته باشد؛ در غیر این صورت در کشوری که نرخ تورم ۳۰درصد و نرخ بهره بانکی ۱۸درصد است، راه به‌جایی نخواهد برد. آنچه در ادامه می‌خوانید، ماحصل گفت‌وگوی ما با این تولیدکننده است.
تاریخچه تاسیس شرکت آپتوس ایران به چه سالی برمی‌گردد و این شرکت در چه زمینه‌هایی فعالیت می‌کند؟
تاریخچه تاسیس شرکت آپتوس ایران به سال ۱۳۶۰ برمی‌گردد که البته موسسان این شرکت قبل از آن هم تجارب حرفه‌ای بسیاری در این حوزه داشتند. این شرکت در آن سال طی همکاری با یک شرکت آلمانی تاسیس شد که البته به خاطر شرایط اوایل انقلاب، امکان تداوم همکاری بین دو کشور ایجاد نشد. پس از آن شرکت آپتوس در کنار فعالیت‌های تولیدی، موفق به دریافت رتبه‌های پیمانکاری شد و در حال حاضر این شرکت دارای رتبه یک ابنیه، رتبه دو تجهیزات و رتبه دو آب در حوزه پیمانکاری است.
شرکت آپتوس ایران در ابتدا در زمینه تولید سنگ‌های مصنوعی با شرکت آپتوس آلمان فعالیت می‌کرد که این سنگ‌ها در بخش نمای ساختمان‌ها به کار می‌رفت. در حال حاضر هم قطعاتی که با الیاف شیشه در این شرکت تولید می‌شود، در گروه مصالح نما قرار می‌گیرد.
عمده تمرکز ما در شرکت آپتوس روی فعالیت‌های تولیدی و پژوهشی است. در حوزه فعالیت‌های پژوهشی، شرکت آپتوس علاوه برداشتن یک پژوهشگاه معدنی و صنعتی که این پژوهشگاه در زمینه امور مختلف و مرتبط با تکنولوژی مواد مرتبط با ساختمان مشغول فعالیت است، دارای یک مرکز نوآوری است که این مرکز همکاری نزدیکی با پارک علم و فناوری استان البرز دارد.
برنامه ما این است که هر سه ماه طرح‌های پژوهشی مجموعه خود و سایر بخش‌ها را با همکاری صندوق فناوری پژوهشی استان البرز بررسی کنیم و درصورتی‌که چشم‌انداز روشنی برای این طرح‌ها متصور باشیم، به شکل‌های مختلف از آنها حمایت می‌کنیم؛ یعنی ممکن است آنها را به شکل یک شرکت مستقل یا به‌عنوان جزئی از مجموعه آپتوس در نظر بگیریم تا در قالب حمایت‌های نوین از آنها حمایت کنیم.
آیا این حمایت‌ها تنها از جانب شرکت آپتوس است؟
شرکت آپتوس و صندوق پژوهشی و فناوری هر دو به‌صورت مشترک از این طرح‌ها حمایت می‌کنند. ممکن است طرحی که در شرکت آپتوس و از سوی هیات‌داوران ممیزی می‌شود، در صندوق پژوهش‌ها هم مورد بررسی قرار بگیرد. در نهایت از طرح‌های دارای توجیه حمایت می‌کنیم؛ چون معتقدیم که هر محصولی یک بازه عمری دارد و اگر نتوانیم محصولات جدید معرفی کنیم، محصولات قدیمی می‌شوند.
چند واحد تولیدی در شرکت آپتوس ایران و در چه زمینه‌هایی مشغول فعالیت هستند؟
ما در شرکت آپتوس پنج واحد تولیدی زیرمجموعه داریم. واحد اول ما در زمینه تولید بتن آماده فعالیت می‌کند. در این حوزه ما عضو انجمن‌های مرتبط با این نوع مصالح ساختمانی از قبیل انجمن بتن تهران و انجمن بتن استان البرز هستیم. در حوزه تولید بتن آماده، تحقیقات و مطالعات ما بر مبنای تولید بتن‌های جدید انجام می‌گیرد. در استان البرز به‌عنوان یک استان پیشرو، بتن‌های مصرفی به‌طور عمده بر مقاومت‌های ۳۰ و ۳۵ مگا‌پاسکال متمرکز است. به عبارتی مقاومت و استاندارد بتن در این استان از استان تهران بالاتر است و سازنده‌ها در ساخت‌وسازهای خود رویکرد مقاومت بتن را لحاظ می‌کنند؛ چون ساختمان هرچه با بتن مقاوم‌تری ساخته شود، از استحکام بالاتری برخوردار خواهد بود. اما در مواردی که بتن در ساخت‌‌وسازهایی به غیر از ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد، دیگر صرفا مقاومت بتن مطرح نیست و مساله ماندگاری آن در محیط و شرایط متفاوت اقلیمی مطرح می‌شود؛ چون در ساختمان‌سازی، نگرانی از بابت خوردگی بتن در مجاورت فضای محیطی وجود ندارد؛ اما به‌طور نمونه وقتی بتن در کفپوشهای خیابان‌ها و نیوجرسی‌های بزرگراه‌ها به کار می‌رود، در کنار مقاومت بتن، دوام و پایداری آن مهم‌تر است. از این رو شرکت آپتوس در زمینه پایداری بتن جزو شرکت‌های پیشرو در کشور است و درصدد تولید و عرضه بتن‌هایی است که در شرایط سخت اقلیمی ماندگار باشد.
در این راستا مرکز پژوهش‌های این شرکت اقدامات خاصی در زمینه افزایش پایداری بتن انجام داده است.
واحد تولیدی دوم ما واحد قطعات بتنی پیش‌ساخته غیرمسلح است که خط تولیدی آن را در سال ۲۰۱۰ از آلمان گرفتیم و آپتوس جزو شرکت‌های پیشرو در زمینه تولید این نوع قطعات کشور است. بنابراین قیمت‌گذاری این محصول از طرف شرکت آپتوس انجام می‌گیرد. در این خط تولید انواع کفپوشهای بتنی، جداول خیابانی و کفپوشهای دکوراتیو تولید می‌شود.
واحد تولیدی سوم ما مربوط به قطعات بتنی مسلح و شامل قطعاتی است که با بتن‌های درجا و میلگرد مسلح می‌شود. این مصالح ممکن است شامل دیوارهای محوطه‌سازی و هر قطعه سفارشی دیگری باشد.
واحد چهارم تولیدی ما واحد قطعات بتنی‌نما است. امروزه یکی از خطوط تولیدی، استفاده از الیاف شیشه برای مسلح کردن بتن و استفاده از بتن‌های بادوام در نما است. در این واحد تولیدی ما نیز قطعات نما عمدتا با استفاده از بتن‌های الیافی ساخته می‌شود که اقدامات دکوراتیو نما روی آنها انجام می‌گیرد.
واحد پنجم تولیدی ما واحد خانه‌های آرمانی است. ما در پنج واحد مذکور به‌صورت مجزا و با گروه‌های مختلف مشغول فعالیت هستیم و محصولات متفاوتی را در این واحدها تولید می‌کنیم.
میزان تولید در هرکدام از واحدها به چه صورت تعیین می‌شود؟ براساس سفارش‌های دریافتی اقدام به تولید می‌کنید یا اینکه در حجم وسیع تولید و دپو می‌کنید؟
ما به‌عنوان تولیدکننده ترجیح می‌دهیم که در سطح کوچکی محصولات خود را دپو کنیم، چون اگر نتوانیم محصولات تولیدشده را بفروشیم، سرمایه ما می‌خوابد. بنابراین عمده خطوط تولیدی ما براساس سفارش‌های دریافتی، اقدام به تولید می‌کنند؛ اما درمجموع ظرفیت تولید بتن آماده ما بیش از یک‌میلیون تن در سال است. همچنین ظرفیت تولید قطعات بتن‌آرمه ما بیش از ۳۰۰ هزار تن در سال است.
عمده مشتریان محصولات تولیدی شما چه گروه‌ها و بخش‌هایی هستند؟
در گروه‌های مختلف مشتریان ما متفاوت هستند. بخش عمده‌ای از خریداران محصولات بتن آماده ما سازندگان ساختمان در استان البرز هستند. همچنین بخش خصوصی و بخش دولتی ازجمله شهرداری‌ها، مشتریان عمده محصولات قطعات بتنی ما را تشکیل می‌دهند. وزارتخانه‌هایی مثل وزارت راه مشتریان عمده محصولات بتن مسلح ما هستند. مشتریان خانه‌های آماده نیز بخش‌خصوصی هستند.
با توجه به زلزله‌خیزی کشور، آیا ساخت و دپوی خانه‌های آماده ضروری به نظر نمی‌رسد؟
نهادهای متولی از قبیل ستاد مدیریت بحران باید در این زمینه وارد عمل شوند؛ یعنی سفارش ساخت خانه‌های آماده را به ما بدهند تا نسبت به تولید گسترده آنها اقدام کنیم.
توضیحاتی در رابطه با واحد تحقیق و توسعه شرکت آپتوس ارائه دهید. در این شرکت به‌طور خاص از چه نوع طرح‌هایی حمایت می‌شود؟
طی یکی دو سال اخیر اقدامات تحقیقاتی روی چند طرح انجام گرفته که این طرح‌ها مشتمل بر تولید محصولات جذابی بوده؛ اما الزاما هر طرح تحقیقاتی به مرحله تولید نمی‌رسد؛ چون تولید آنها برای شرکت آپتوس توجیه اقتصادی نداشته است. به‌طور نمونه یکی از طرح‌های تحقیقاتی ما این بوده که آسیاب کردن خرده‌های پت (پلیمرهای پلاستیکی) و استفاده از آنها در ترکیب بتن، مشخصات بتن را افزایش می‌دهد؛ اما ازآنجا‌که کاربرد این مواد برای ما توجیه اقتصادی ندارد، ترجیح می‌دهیم که شن و ماسه را در تولید بتن به کار ببریم. البته در کشورهای دیگر به لحاظ اجرای قوانین سخت‌گیرانه محیط زیستی، استفاده از شن و ماسه بسیار گران تمام می‌شود و توجیه اقتصادی ندارد. بنابراین جایگزین کردن شن و ماسه با پت توجیه پیدا می‌کند؛ اما در ایران چنین نیست.
یا در زمینه تولید قطعات نما، ده‌ها پروژه تحقیقاتی در مرکز تحقیقات این شرکت انجام شده که اجرایی شدن آنها نیازمند جذب سرمایه و سرمایه‌گذاری نهادهایی مثل شهرداری است. درمقابل، تولید خانه‌های آماده توجیه اقتصادی دارد و در آینده نزدیک به یکی از واحدهای تولیدی مستقل ما تبدیل می‌شود و در نیمه دوم امسال تولید این خانه‌ها توسعه می‌یابد.
آیا در زمینه صادرات قطعات بتنی هم فعالیت دارید؟
در حال حاضر در زمینه صادرات فعالیت نمی‌کنیم. با توجه به وزن سنگین قطعات بتنی و پس از آنکه قیمت حمل‌ونقل در ایران افزایش یافت، توجیه اقتصادی حمل این قطعات به کشورهای دیگر برای ما از بین رفت. قبل از گران شدن هزینه حمل‌ونقل، عمده مشتریان خارجی ما از کشور عراق بودند و حدود ۵درصد تولیدات ما به عراق صادر می‌شد که بعد از افزایش هزینه حمل‌ونقل، دیگر حمل این کالاها با کامیون برای ما صرفه اقتصادی ندارد. بعضا از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هم به ما مراجعه می‌شد؛ اما چون خودشان ظرفیت تولید بالایی دارند، خرید از ایران برای آنها معنا نداشت و به دنبال سرمایه‌گذاری شرکت آپتوس در کشورهای خود بودند.
آیا صرفا به دلیل افزایش هزینه حمل‌ونقل، صادرات برای شما توجیه اقتصادی ندارد؟
مساله صرفا گرانی هزینه حمل‌ونقل یا نبود تجهیزات موردنیاز کامیون‌ها مثل لاستیک، روغن و... نیست. به دلیل فرسودگی ناوگان، حمل‌ونقل دیگر اقتصادی نیست. از طرفی، با کمبود تعداد ناوگان و خودروها مواجهیم و متعاقبا عرضه حمل‌ونقل در بازار کاهش‌یافته است. امیدواریم در صورت احیای برجام، امکان واردات کامیون فراهم شود یا خودروسازها ناوگان موردنیاز کشور را تولید کنند. البته معتقدیم که صادرات در حوزه تولیدات سنگین وزن باید عمدتا مربوط به صادرات خدمات مهندسی و دانش آن باشد. بارها عراقی‌ها از ما درخواست کرده‌اند که در کشور آنها سرمایه‌گذاری کنیم؛ اما ما نپذیرفته‌ایم.
برای سرمایه‌گذاری در عمان، از چند شهر این کشور بازدید کردیم؛ اما بازار در عمان در مقایسه با کشور ما بسیار رقابتی است. متاسفانه در ایران معضل رانت دست و پای همه را بسته است. اگر رانت نباشد، قیمت یک کامیون ۹۰۰میلیون تومانی نباید به ۳ میلیارد تومان برسد؛ آن‌هم در حالی که حتی با این قیمت نایاب است و اجازه واردات آن را نمی‌دهند.
طرحی در خصوص نوسازی ناوگان ارائه شده است که براساس آن، کامیون‌های با عمر کمتر از سه سال وارد کشور شوند. آیا این طرح اثربخش بوده است؟
این طرح در حد بسیار محدودی توانسته اثربخش باشد. هرچند ما و بسیاری از افراد دیگر برای واردات کامیون دست به کار شدیم؛ اما نتوانستیم در این زمینه توفیقی کسب کنیم. حتی کسانی هم که موفق به واردات کامیون شدند، موفق نبوده‌اند و با توجه به اینکه خودروها وارد کشور شده‌اند، اما به دلایل متعدد نتوانسته‌اند آنها را از گمرک ترخیص کنند. از ابلاغ مصوبه واردات خودروهای دست دوم بیش از یک سال می‌گذرد. برای اثربخشی این‌گونه مصوبات باید در مدت کوتاهی نتایج مثبت آنها را ببینیم؛ درحالی که با گذشت یک سال هنوز به نتیجه نرسیده و جالب آنکه قیمت این کامیون‌های دست دوم به چند میلیارد می‌رسد که رقم هنگفتی است.
گفته می‌شود که اعمال محدودیت در واردات برای جلوگیری از خروج ارز از کشور است.
باید مدیریت صحیحی در کشور اعمال شود تا ایرادات و اشکالات موجود برطرف شود. ما در حال حاضر لنگ خودرو مانده‌ایم و اگر امکان واردات آنها فراهم شود، آمادگی داریم تا با دریافت تسهیلات بانکی و تامین منابع موردنیاز، این خودروها را وارد کنیم.
در پنج حوزه تولیدی خود با چه موانع و مشکلاتی مواجهید و برای رفع آنها چه انتظاراتی از دولت جدید دارید؟
موانع و مشکلات ما بسیار زیاد است و درخواست مهم ما از دولت، سیاستگذاری صحیح است. دولت باید بتواند اقتصاد کلان کشور را حفظ کند؛ به این معنا که جلوی تورم را بگیرد. متاسفانه تورم به قدری زیاد است که ما امکان انباشت سرمایه برای خرید تجهیزات و ماشین‌آلات موردنیاز خود را نداریم و تمام نقدینگی خود را باید صرف هزینه‌های جاری کنیم. انتظار ما از دولت این است که اقتصاد کلان کشور را به ثبات و آرامش برساند و مهم‌ترین راه آن حذف تورم از بازار است.
در کشوری که نرخ بهره بانکی ۱۸درصد و نرخ تورم ۳۰درصد است، نمی‌توانید انتظار تولید از تولیدکننده داشته باشید و در چنین شرایط اقتصادی، سرمایه‌گذاری منتفی می‌شود. نرخ سرمایه‌گذاری در ایران منفی است و نزدیک ۱۰ سال است که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی توان سرمایه‌گذاری جدید ندارند؛ چون نمی‌توانند سرمایه جمع کنند. پس اگر جلوی رشد تورم گرفته نشود، امکان تولید و سرمایه‌گذاری در کشور محقق نمی‌شود. در جایی که تورم وجود دارد، فقط فعالیت‌هایی مثل خرید و فروش و دلالی جواب می‌دهد. چون به دلیل افت ارزش پول ملی امکان سرمایه‌گذاری وجود ندارد.
در کنار معضل بزرگ تورم، با مشکلات مربوط به سیستم بانکی، مسائل مالیاتی، بیمه، حقوق و دستمزدها مواجهیم. براساس بررسی‌های ما در سال ۹۸درصد حقوق ما به نسبت فروش ۶/ ۱۰درصد بود و در سال ۹۹ درصد پرداخت حقوق ما به فروش به ۹/ ۱۰درصد رسیده بود؛ یعنی محصولات گران‌تر شده و حقوق و دستمزد افزایش یافته است. با این حال کارکنان ما امکان گذران زندگی خود با این حقوق را ندارند و ما هم امکان افزایش حقوق و دستمزدها بیشتر از نرخ اعلام‌شده از سوی دولت را نداریم.
در مجموع دولت جدید باید به فکر رشد سرمایه‌گذاری، ثبات اقتصادی و کنترل تورم در کشور باشد.
