اثرات معکوس یارانه در تولید

بررسی‌ها نشان می‌دهند حتی اگر دولت هیچ حمایتی از تولیدکننده نکند و یارانه‌های فعلی را نیز حذف و قیمت‌گذاری را برای محصولات آزاد کند، مطمئنا هم زمینه‌های تولید مواداولیه با قیمت‌های پایین‌تر در داخل کشور فراهم می‌شود و هم درنهایت قیمت محصول واقعی می‌شود. بر این اساس انتظار جدی که از دولت می‌رود آن است که دولت حمایت‌های یارانه‌ای موجود را حذف کند، زیرا یارانه‌های موجود باعث می‌شود واردات به‌صورت محصول یا مواد اولیه، ارزان‌تر از تولید داخلی باشد.مشکل دیگر تخصیص ارز دولتی و پروسه طولانی‌مدت آن است که باعث شده بدهی‌های ارزی شرکت‌ها افزایش یابد. دولت به تولیدکننده وعده تخصیص ارز داده بود و قرار بود ارز موردنیاز برای خرید مواد اولیه را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد، ولی این کار را نکرد.

نتیجه تخصیص چنین یارانه‌هایی قیمت‌گذاری دستوری دولتی برای محصولات است که آن ‌هم روشی منطقی ندارد. قیمت‌گذاری شامل تمام زنجیره تولید نمی‌شود و این باعث‌شده تعادل قیمتی در طول زنجیره به‌هم بخورد. دولت در حوزه ملزومات بسته‌بندی قیمت را تعیین نمی‌کند، ولی محصول نهایی را تثبیت می‌کند، درحالی‌که مواد اولیه هر روز با افزایش قیمت روبه‌رو است، ولی قیمت محصول ثابت است.

نتیجه دیگر سیاست یارانه، ممنوعیت صادرات بسیاری از محصولات است. بازارهای صادراتی طی سال‌های طولانی با هزینه‌های سنگین توسط تولیدکننده‌ها ایجاد می‌شود، اما دولت ناگهان جلوی صادرات را می‌گیرد و همه هزینه‌های انجام‌شده از بین می‌رود و ترکیه و اروپا جای کشور ما را می‌گیرد. به‌عبارتی، دولت صادرات را به‌صورت مقطعی مدیریت می‌کند؛ درنتیجه نه تولیدکننده و نه خریدار نمی‌توانند برنامه‌ریزی دقیقی روی صادرات انجام دهند.  

در حال‌حاضر به‌عنوان یک نمونه دولت با وضع عوارض صادراتی سنگین روی شیرخشک ایرانی، مزیت رقابتی صادرات این محصول را از بین می‌برد و باعث می‌شود قیمت شیر خشک ایرانی به قیمت محصول اروپایی برسد. این در شرایطی است که افت ارزش دلار باید برای ما فرصت زیادی ایجاد می‌کرد تا تولیدکننده ایرانی بتواند بازارهای خوبی را از آن خود کند. این در حالی است که وضع عوارض، چنین فرصت‌هایی را از ما گرفته و باعث شده اختلاف قیمت محصول ایرانی و اروپایی به حداقل برسد و این مساله روی ترجیح خریدار خارجی اثر منفی برجای می‌گذارد و در مقابل موضوع قاچاق تقویت می‌شود.

دولت باید قیمت را آزاد و رقابتی کند. اکنون بیش از ۱۳ برند در کشور وجود دارد که می‌توانند رقابت سالمی را در حوزه قیمت و کیفیت تولید شیرخشک ایجاد کنند و قیمت تعادلی در بازار ایجاد شود. این مساله باعث می‌شود تناسب قیمت شیرخشک و مواد اولیه نیز به نحواحسن رعایت شود؛ به‌طوری‌که اگر قیمت شیر خام در بازار با افزایش روبه‌رو شد، تولیدکننده نیز به نسبت مناسب قیمت شیر خشک را تعیین کند. دولت باید به مصرف‌کننده یارانه  بدهد و کارت‌های آنها را در جهت افزایش قیمت خرید شارژ کند تا سیستم کنونی اصلاح شود.