فروشگاههای زنجیره‌ای دنیا چگونه معروف شده‌اند
خلاقیت در فروش و مهارت در ارزان‌فروشی
با وجود آنکه از عمر اولین فروشگاههای زنجیره‌ای که به صورت امروزی دایر شده‌اند، بیش از ۵۰ سال نمی‌گذرد، اما توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای را در اقتصاد کشورها و خانواده‌ها به دست آورند. فروشگاههای زنجیره‌ای متعددی در سراسر دنیا وجود دارند که هر یک انواع مختلف خردهفروشی و رده‌های محصولات را ارائه می‌دهند. این فروشگاه‌ها معمولا براساس معیارهای مختلفی نظیر مساحت و درآمد رتبه‌بندی می‌شوند. معروف‌ترین فروشگاههای زنجیره‌ای دنیا در اکثر نقاط جهان مخصوصا در اروپا، آمریکا و آسیای‌شرقی شعب گوناگونی دارند، اما معروف‌ترین فروشگاههای زنجیره‌ای دنیا توسط چه کسانی پایه‌گذاری شده‌اند و میزان و حجم تبادلات در هر یک از آنها به چه صورت است؟ در ادامه به معرفی چند فروشگاه زنجیره‌ای برتر دنیا از نقطه‌نظرات گوناگون پرداخته‌ایم.
«وال مارت» در پله اول صنعت خردهفروشی جهان
«وال مارت» یکی از مشهورترین فروشگاههای زنجیره‌ای است که مردم سرتاسر جهان آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین کسب‌وکار در صنعت خردهفروشی می‌شناسند.
فروشگاههای زنجیره‌ای «وال مارت» با شعار «هر روز قیمت کم» (EVERY DAY LOW PRICE) شروع به کار کرد. این فروشگاه علاوه بر تخفیف‌های روزانه، در مناسبت‌های مختلف نیز تخفیف بیشتری به مشتریان می‌دهد. به عقیده بنیان‌گذار «وال مارت» این فلسفه قیمت‌گذاری، اعتماد مشتریان را جلب می‌کند. چشم‌انداز و ماموریت شرکت «وال مارت» این است که با فراهم آوردن مجموعه‌ای از کالاها و خدمات تجاری خود هر روز با پایین‌ترین قیمت، فضایی از تنوع، یکپارچگی و احترام متقابل را پدید آورد و شعار این شرکت «پس‌انداز کن تا زندگی بهتری داشته باشی» است.
شرکت «وال مارت» در سال ۱۹۶۲ توسط سم والتون (Sam Walton) تاسیس شد. والتون در سال ۱۹۶۲ اولین فروشگاه تخفیف‌دار «وال مارت» را در شهر راجرز ایالت آرکانزاس راه‌اندازی کرد. این شرکت در پنج سال اول فعالیتش توانست تعداد فروشگاههای خود را به ۲۴ شعبه در سراسر ایالت آرکانزاس افزایش دهد.
در سال ۱۹۶۸ اولین فروشگاه «وال مارت» در خارج از آرکانزاس و در ایالت اوکلاهاما افتتاح شد. «وال‌مارت» در دهه ۱۹۸۰ به رشد سریع خود ادامه داد، به‌طوری که در بیست‌‌وپنجمین سالگرد تاسیس خود در سال ۱۹۸۷ تعداد ۱۱۹۸ کارمند و حدود ۱۶ میلیارد دلار درآمد داشت.
این شرکت دارای بزرگ‌ترین شبکه فروشگاههای زنجیره‌ای تخفیف‌دار هایپرمارکت و مواد غذایی جهان است. «وال مارت» بیش از ۱۱ هزار شعبه در ۲۸ کشور دارد و به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت دنیا از نظر درآمد شناخته شده است. کارمندان «وال مارت» تقریبا ۳/ ۲میلیون نفر هستند.
به‌طور قطع می‌توان گفت که «وال‌مارت» بیشترین کارمند را از لحاظ تعداد در بین شرکت‌های خصوصی به خود اختصاص داده است.
این فروشگاه در کشورهای مختلف از نام‌های متفاوتی استفاده می‌کند. به‌عنوان مثال در انگلستان با نام آسدا (Asda) و در ژاپن با نام گروه سیو (Seiyu Group) فعالیت می‌کند. برخی معتقدند که اگر «وال مارت» یک کشور بود، تبدیل به بیست‌وهشتمین اقتصاد بزرگ دنیا می‌شد.
در سال ۲۰۱۱ در رتبه‌بندی انجام‌شده توسط مجله فورچون، شرکت «وال مارت» رتبه اول بزرگ‌ترین شرکت عمومی جهان به خود اختصاص داد. این شرکت همچنین با بیش از دو میلیون کارمند، بزرگ‌ترین کارفرمای خصوصی جهان محسوب می‌شود.
کروگر (Kroger) در دومین پله خردهفروشی جهان ایستاده است
«کروگر» بزرگ‌ترین فروشگاه زنجیره‌ای موادغذایی و تخفیفی خواربار و دومین خردهفروش این محصولات از لحاظ حجم فروش در آمریکا است. در کل بعد از «وال مارت»، دومین خردهفروش عمومی در این کشور است. «کروگر» در حال حاضر حدود چهار هزار فروشگاه را به‌صورت مستقیم یا از طریق زیرمجموعه‌هایش اداره می‌کند.
«کروگر» شامل انواع مختلفی از فروشگاه‌ها مثل سوپرمارکت، هایپرمارکت، مراکز خرید، خواربارفروشی و جواهرفروشی است. شرکت «کروگر» در سال ۱۸۸۳ توسط برنارد کروگر در سینسیناتی اوهایو تاسیس شد. «کروگر» در واقع ابتدا «فروشگاه بزرگ چای غرب» که یکی از نخستین فروشگاههای زنجیره‌ای در ایالات متحده بود را تاسیس کرد.
کارفور (Carrefour) رتبه سوم خردهفروشی جهان را از آن خود کرده است
«کارفور» سومین فروشگاه زنجیره‌ای جهان است که در پاریس تاسیس شد. کارفور در زبان فرانسه به معنای میدان عمومی است. موسسان این فروشگاه «مارسل فورنیه» و «دنیس دوفوری» بودند. در سال ۱۹۹۹ این فروشگاه با «پرومود» ادغام شد.
گروه «کارفور» نخستین فروشگاههای زنجیره‌ای در اروپا بودند. آنها نخستین هایپرمارکت را در ۱۵ ژوئن ۱۹۶۳ در نزدیکی پاریس تاسیس کردند. فروشگاه زنجیره‌ای «کارفور» با ۱۲ هزار و ۸۰۰ شعبه فروشگاهی سومین فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ جهان از نظر تعداد شعب است. ۱۴۰۰ مورد از شعب «کارفور» فروشگاههای هایپرمارکت هستند. «کارفور» هماکنون در ۱۸ کشور مختلف دنیا فعالیت می‌کند و فروشگاههای هایپراستار در ایران نیز زیرمجموعه فروشگاههای کارفور هستند. برای ثباتی که این شرکت در طول فعالیت خود داشته است، سهام این شرکت در بازارهای جهانی از محبوبیت خاصی برخوردار است. پس از فرانسه، بیشترین شعب این فروشگاه را می‌توان در انگلستان، امارات، بلژیک، پرتغال و تایوان جست‌وجو کرد.
هفت / یازده (۷-ELEVEN) ۲۴ساعته باز است
فروشگاه «۷-Eleven» که به هفت/ یازده در جهان مشهور شد، در سال ۱۹۲۷ در آمریکا و شهر تگزاس شروع به فعالیت کرد. این فروشگاه از نظر تعداد شعب، جزو بزرگ‌ترین فروشگاههای زنجیره‌ای جهان به شمار می‌رود. شعب این فروشگاه معمولا کوچک و در ابعاد فروشگاههای محلی هستند. این فروشگاه زنجیره‌ای بیش از ۷۰هزار فروشگاه در ۱۸ کشور مختلف جهان دارد. اسم این فروشگاه برگرفته از ساعات کاری آن در اوایل کارش است. فروشگاه سون‌الون از ساعت هفت صبح تا یازده شب مشغول ارائه سرویس به مشتریان خود در سال ۱۹۲۷ بوده است اما رفته رفته با گسترش فعالیت خود در سال ۲۰۲۰ شاهد بازبودن درب‌های فروشگاههای «۷-Eleven » در ۲۴ساعت شبانه‌روز در ۷ روز هفته هستیم. در واقع مهم‌ترین ویژگی این فروشگاه آن است که در هفت روز هفته به صورت ۲۴ ساعته باز است.
ژاپن بیشترین تعداد شعب
«۷-Eleven» را در خود جای داده است به‌طوری که ۱۵هزار شعبه این فروشگاه در ژاپن قرار دارد. کشور دوم و سوم از نظر فراوانی تعداد شعب، به ترتیب ایالات‌متحده و تایلند هستند. بعضی از کشورهایی که شعب این فروشگاه در آنها واقع شده‌اند عبارتند از؛ استرالیا، سنگاپور، تایوان، هنگ‌کنگ، مالزی و اندونزی.
تسکو (Tesco) و خلاقیت در فروش محصولات
فروشگاه «تسکو» توسط سرمایه‌گذاران انگلیسی شروع به‌کار کرد و از لحاظ میزان درآمد سالانه، پس از وال مارت، به عنوان دومین شرکت خردهفروشی جهان شناخته می‌شود. سال ۱۹۱۹ شعبه اصلی «تسکو» در حومه لندن توسط جک‌کوهن راه اندازی شد.
«تسکو» شبکه‌ای گسترده از فروشگاههای خردهفروشی با حدود ۶۸۰۰ شعبه در سراسر جهان است. استراتژی خردهفروشی «تسکو» به شکلی است که با توجه به جمعیت و تقاضای بازار، کالاها را عرضه می‌کند. به‌طور کلی تمرکز «تسکو» بر غذا و نوشیدنی است، ولی بسته به مکان فروشگاه، محصولات و خدمات دیگری چون لباس، وسایل برقی، خدمات مالی، باجه‌های تلفن، بیمه ماشین، اجاره فیلم، دانلود موزیک و خدمات اینترنت نیز ارائه می‌دهد. از استراتژی‌های خردهفروشی «تسکو» برای جمعیت سنی بالاتر، ارائه مواد غذایی رژیمی در کنار غذاهای روزمره است.
آلدی (Aldi) در هنر ارزان فرشی مهارت دارد
این فروشگاه توسط دو برادر آلمانی به نام آلبرشت (Albrecht) افتتاح شد. نام آلدی در واقع از دو حرف اول «Discount» و «Albrecht» تشکیل شده است. «آلدی» شرکت آلمانی و مالک بزرگ‌ترین شبکه فروشگاههای زنجیره‌ای در اروپا است. برادران آلبرشت برای نخستین بار در اروپا «هنر ارزان‌فروشی» (Discount) را به اجرا گذاشتند. برای مثال فروشگاه وقتی قفسه داشته باشد، باید کالاها در قفسه چیده شوند و این نیاز به نیروی کار دارد و زمان‌بر است. آنها قفسه‌ها را برداشتند و به‌جای آن کالاها را با «پالت» در فروشگاه چیدند. ده‌ها نوع صرفه‌جویی از این دست به آنها امکان داد تا بتوانند کالایشان را به مراتب ارزان‌تر از رقبا به فروش برسانند.
این شرکت هماکنون با بیش از ۱۰هزارو۳۶۶ شعبه در ۱۸ کشور یکی از بزرگ‌ترین فروشگاههای زنجیره‌ای تخفیفی در دنیا است. بیشتر فروشگاههای آلدی در آلمان قرار دارند. بقیه کشورهایی که شعب زیادی از آلدی در آنها فعال هستند، عبارتند از؛ بلژیک، لهستان، پرتغال، مجارستان، انگلستان، یونان، ایالات‌متحده، ایرلند و استرالیا.
سیاست «آلدی» استفاده از کالاهایی گمنام یا «No-Name» است. جالب اینکه امروز حتی تولیدکنندگان کالاهایی با برند مشهور نیز خط تولید کالایی گمنام دارند که تقریبا با همان کیفیت، ولی با بهای نازل برای «آلدی» تولید می‌کنند. ایرانی‌های ساکن آلمان به مزاح فروشگاههای زنجیره‌ای «آلدی» (Aldi) را به‌خاطر قیمت‌های مناسب «فروشگاه مستضعفان» می‌نامند!
فروشگاه زنجیره‌ای «اسپار»
فروشگاه زنجیره‌ای «اسپار» در سال ۱۹۳۲ در آمستردام هلند تاسیس شد. این فروشگاه زنجیره‌ای بیش از ۱۲هزارو۵۰۰ شعبه در ۳۵ کشور جهان دارد. بیشتر شعب این فروشگاه در کشورهای اروپایی قرار دارند. «اسپار» در کشورهای مختلف انواع مختلف فروشگاه‌ها را دارد که شامل انواع سوپرمارکت، مینی‌سوپرمارکت، فروشگاههای فروش به مسافرین سواره و‌هایپرمارکت می‌شود.
«کاستکو» احترام به محیط‌زیست و استفاده از نور طبیعی را اولویت می‌داند
«کاستکو» (Costco) یکی دیگر از معروف‌ترین فروشگاههای زنجیره‌ای دنیا است. این شرکت در سال ۲۰۱۲ رتبه ۲۴ را از نظر محبوبیت در بین شرکت‌های ایالات‌متحده آمریکا به‌دست آورد.
این شرکت اولین‌بار در یکی از آشیانه‌های هواپیما در آمریکا تاسیس شد. نکته قابل توجه در این فروشگاه، استفاده‌نکردن آن از هیچ‌گونه پلاستیک و پاکت برای حمل خریدها است. مشتریان باید پلاستیک خود را با خود به فروشگاه بیاورند. از دیگر نکات این فروشگاه استفاده بهینه از نور طبیعی در طول روز و کلید‌های خودکار برای روشن و خاموش کردن روشنایی در صورت لزوم است. «کاستکو» در بسیاری از کشورهای جهان مانند کانادا، ژاپن، اسپانیا، فرانسه و... شعبه دارد. «کاستکو» تنها شرکتی است که توانسته است در ظرف کمتر از ۵سال دارایی خود را از صف به عدد ۳ میلیارد دلار برساند.
«دلاراما» اجناسی بسیار ارزان با کیفیت مثال زدنی می‌فروشد
فروشگاههای دلاراما (Dollarama) که عمدتا در کانادا تاسیس می‌شوند، ویژگی منحصربه‌فردی دارند که آن ارزان بودن اجناس آنها نسبت به سایر فروشگاه‌ها است. این فروشگاه زنجیره‌ای اجناس خود را از زیر یک دلار تا چند ده دلار به‌‌فروش می‌رساند، «دلاراما» یعنی این فروشگاه اجناس یک دلاری بسیاری دارد که از نظر کیفیت با اجناس اصل هیچ تفاوتی ندارد. در این فروشگاه خبری از شکلات صبحانه نوتلا یا خودکارهای مارک بیک نیست، اما اجناسی بسیار ارزان‌تر با کیفیت مثال زدنی وجود دارند که به آنها های‌کپی (High copy) نیز گفته می‌شوند.
با اینکه محصولات این فروشگاه زنجیره‌ای همگی کپی‌برداری شده از اجناس درجه یک هستند، اما خود شرکت «دلاراما» دوست ندارد کسی از روی محصولاتش کپی کند! این فروشگاه از آنجا که هیچ پولی بابت بازاریابی و تبلیغات نمی‌دهد، هزینه تمام‌شده اجناس‌اش بسیار کمتر می‌شود و از طرفی می‌تواند محصولات را با قیمت کمتر به فروش برساند.
