تخصص‌گرایی؛ لازمه توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای
به جرات می‌توان گفت قفسه‌های این فروشگاه‌ها یکی از شاخص‌های مهم برای سنجش میزان تولید و روند توزیع کالاهای اساسی و غیر اساسی موردنیاز مردم هستند. هم‌زمان با گسترش فروشگاه‌های زنجیره‌ای اما منتقدان این فروشگاه‌ها نیز بر حجم انتقادهای خود افزوده و فعالیت این فروشگاه‌ها را مورد نقد قرار داده‌اند. نقدهای جدی نیمه دوم سال گذشته که در بسیاری از موارد از مرزهای نقد خارج شد و رنگ و بوی تخریب به خود گرفت بخشی از مخالفت‌هایی بود که با فلسفه وجودی و نحوه فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای شده است. اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای که یکی از نوپاترین اتحادیه‌ها است در فروردین ماه، وارد پنجمین سال از تاسیس خود شد. روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به مناسبت پنجمین سالگرد تاسیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای در گفت‌وگو با چند تن از اعضای هیات‌مدیره این اتحادیه، مسائل پیرامون فروشگاه‌های زنجیره‌ای را از جوانب گوناگون بررسی کرده است.
وجود و فعالیت اتحادیه‌های موضوعی یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی است
رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای با اشاره به فعالیت نهادهای غیردولتی و سازمان‌های مردم نهاد و فراهم بودن بسترهای مناسب قانونی برای انجام فعالیت‌های اقتصادی، گفت: یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های توسعه‌یافتگی، ضرورت تحقق رشد و توسعه همه‌جانبه جامعه است. هنگامی که یک سیستم سیاسی- اجتماعی، وجود و فعالیت نهادهای غیردولتی مختلف را به رسمیت شناخته و مسیر فعالیت آنها را هموار می‌سازد، در حقیقت به پذیرش تقسیم قدرت با این نهادها و دخالت دادن آنها در روند تصمیم‌گیری‌ها اذعان دارد.
امیرخسرو فخریان افزود: اتحادیه‌ها یکی از مهم‌ترین نهادهای غیردولتی هستند که توانسته‌اند در کشورهای توسعه‌یافته، نقش و کارکرد خود را تعریف کرده و در امور مربوط به صنف خود، ضمن تبادل آرا با اعضای اتحادیه و رسیدن به یک اجماع نظر پیرامون اهداف و مصالح خود، با دولت به‌عنوان نهاد تصمیم‌گیر و سیاست‌گذار اصلی جامعه به یک فهم مشترک و تفاهم سه‌سویه که برآورده‌کننده منافع دولت، مردم و اعضای اتحادیه است، برسند.
به اعتقاد رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای، در کشور ما و با وجود گذشت بیش از چهاردهه از تغییر نظام سیاسی و به قدرت رسیدن نظامی که براساس تعالیم دینی بر مشاوره، مشورت، هم‌فکری و هم‌اندیشی تاکید بسیاری دارد متاسفانه در زمان اخذ تصمیم و اجرای برنامه‌ها، آن‌گونه که شایسته است اتحادیه‌ها طرف مشورت قرار نگرفته و با نوعی بدگمانی تاریخی، اتحادیه را مجامعی می‌دانند که بیش و پیش از آنکه مصلحت جامعه را در نظر داشته باشند سود و منفعت اعضای اتحادیه را هدف اصلی خود قرار داده‌اند.
وی افزود: این نگرش اگرچه شاید از یک عقبه تاریخی سیاسی و اجتماعی یعنی میل به تمرکز قدرت در نزد دولتی‌ها و بدگمانی اجتماعی به سرمایه و شرکت‌ها، برخوردار باشد اما تا حد زیادی به فعالیت اعضای اتحادیه‌های صنفی نیز مربوط می‌شود. فخریان با اشاره به اینکه دولت‌ها، اتحادیه‌های صنفی را طرف مشورت خود قرار نمی‌دهند یا آنها را شریکی راهبردی و قابل اعتماد نمی‌دانند، تصریح کرد: برخی از اتحادیه‌ها از به چالش کشیدن تصمیمات دولت یا ارائه مشاوره‌های کارشناسی و تعریف چشم‌انداز واقع‌بینانه‌ای از شرایط فعلی و آتی حرفه خود ناتوان بوده و نتوانسته‌اند خود را به سیستم دولتی تحمیل کرده یا اعتماد و باور دولت را به کارشناسی، توانایی و خیرخواهی خود به‌دست آورند.
وی در این خصوص توضیح داد: واقعیت این است که در ایران، بسیاری از اتحادیه‌های صنفی، یا صرفا تشکیلاتی هستند که به نام و عنوانی بسنده کرده‌اند یا محلی برای رقابت‌های داخلی اعضا بوده که به جای اﺗﺤﺎد و ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪریزی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺟﻬﺖ اﯾﺠﺎد اﻧﺴﺠﺎم و ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهای راﻫﺒﺮدی و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻘﻖسازی اﻫﺪاف ﺗﺨﺼﺼﯽ و همچنین ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﻮاﻧﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ در مسیر ﮔﺴﺘﺮش فعالیت‌های اﻗﺘﺼﺎدی، ﺗﺠﺎری و مذاکره با دولت و قانون‌گذار جهت رﻓﻊ این موانع، با رقابت‌های تخریبی نه تنها اتحادیه‌ها را از پرداختن به رسالت‌های قانونی و صنفی خود بازداشته‌اند، بلکه موجب ایجاد حس بدگمانی اجتماعی و نیز عدم باور دولت به خویش و در نتیجه نادیده گرفتن از سوی دولت شده‌اند.
تنوع گروه‌های کالایی فروشگاه‌های زنجیره‌ای
در همین راستا، نایب‌رئیس اول اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای درخصوص اهداف تاسیس اتحادیه کشوری فروشگاه‌های کشور گفت: اتحادیه براساس قانون نظام صنفی شکل‌گرفته و از آنجا که فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و کوچک متشکل از مجموعه‌ای از کالاهای متنوع واحد‌های صنفی مانند موادغذایی، پوشاک، لوازم‌خانگی، کتاب و... هستند، این نقص وجود داشت که این فروشگاه‌ها برای دریافت پروانه کسب و فعالیت درکشور به کجا مراجعه کنند، به همین دلیل بعد از اصلاح قانون نظام صنفی، قانون‌گذار این نیاز را دید که در این حوزه‌ها اتحادیه‌ای کشوری شکل بگیرد و مشکل مجوز فروشگاه‌های عرضه‌کننده کالاهای مختلف رفع شود.
منصور عالی‌پور با بیان اینکه طبق قانون نظام صنفی وظایف چندگانه‌ای برای اتحادیه‌ها در نظر گرفته شده از جمله صدور پروانه کسب، ایجاد زیرساخت و تسهیل برای توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای است، گفت: این اتحادیه در راستای وظایف خود برای رفع موانع توسعه و فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای برنامه‌های عملیاتی درستی را در دستور کار خود قرار داد.
به گفته وی درحال‌حاضر با توجه به فعالیت اتحادیه در پنج سال گذشته بسیاری از فعالان صنفی راغب هستند پروانه خود را از این اتحادیه دریافت کنند تا با گرفتن این پروانه بتوانند در سراسر کشور فعالیت کنند.
عالی‌پور با بیان اینکه صدور دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مختلف از اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای باعث شده روند فعالیت‌شان تسهیل شود و توسعه خوبی ایجاد کنند، تصریح کرد: همین مزیت‌ها باعث شده در شرایط کنونی اتحادیه ۱۱۷ عضو در صنوف مختلف همچون لوازم خانگی، پوشاک، موادغذایی و... داشته باشد که البته همه آنها صاحب برند صنفی بوده و درمجموع ۸۰ هزار شغل در کشور ایجاد کرده‌اند و در راستای اهداف اتحادیه یعنی توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای کمک به تولید، توزیع و اشتغال فعالیت می‌کنند.
نایب‌رئیس اول اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای با تاکید بر اینکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ۵ سال گذشته به‌ویژه در زمان کرونا نقش موثری داشته است، گفت: درحال‌حاضر با وجود این بیماری مردم ترجیح می‌دهند در مکان‌هایی خرید کنند که پروتکل‌های بهداشتی رعایت می‌شود و ارزیابی فعالیت یک‌سال گذشته فروشگاه‌ها حکایت از حرکت آنها در مسیر ایجاد امنیت فکری و جسمی مشتریان خود دارد.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای سهم عمده‌ای در نظام نوین توزیع دارند
همچنین بازرس هیات‌مدیره اتحادیه با اشاره به اینکه ضرورت تحول در نظام در پی تحولات اجتماعی باعث شد تا مطابق قانون نظام صنفی کشور قانون ایجاد و توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای پیش‌بینی شود، گفت: در قانون برنامه ششم توسعه نمایندگان مجلس برنامه‌ای را تدوین کردند که سهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور در نظام توزیع به ۲۰ درصد افزایش پیدا کند. ابراهیم طلایی با بیان اینکه در فروردین سال ۹۵ به همت ۳۷ شرکتی که فروشگاه‌های زنجیره‌ای داشتند و حمایت وزارت صنعت اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای تشکیل شد، گفت: در همان زمان با پیگیری اعضای هیات‌رئیسه توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای دنبال شد و هم‌اکنون حدود ۱۱۷ شرکت حقوقی و ۱۲۵ برند در مساحتی بالغ بر ۵/ ۲میلیون متر مربع فضای فروشگاهی در اتحادیه مشغول فعالیت هستند که باوجود موانع رشد فراوانی کرده‌اند.
بازرس هیات‌مدیره اتحادیه با بیان اینکه همواره در برابر پدیده‌های جدید مقاومت‌هایی دیده می‌شود. تصریح کرد: استقبال مردم از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و نحوه عملکرد فروشگاه‌ها بیانگر روند رو به رشد فروشگاه‌ها است به‌گونه‌ای‌که امروزه تعداد فروشگاه‌ها به بیش از ۶۵۰۰هزار شعبه رسیده و حدود ۱۲ درصد از توزیع کشور را در اختیار دارند.
وی با تاکید بر اینکه تولیدکننده‌های مطرح با کم‌فروشی برند خود را خدشه‌دار نمی‌کنند، گفت: وقتی به‌صورت شفاف وزن یک کالا و قیمت آن روی بسته‌بندی درج‌شده ادعای تخلف و کم‌فروشی غیرمنطقی است و همین حق انتخاب مردم در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و پاسخ‌دهی به‌موقع به نیازهای آنها باعث شده که استقبال خوبی از مجموعه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه با توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای تولیدکننده‌ها با آنها قراردادهای بلندمدتی منعقد کرده‌اند، تصریح کرد: با توجه به اینکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای شعبه‌های متعدد و متفاوتی دارند هر یک از تولیدکننده‌ها با در نظر گرفتن سفارش فروشگاه‌ها میزان تولید خود را تعیین می‌کنند و منجر به‌صرفه‌جویی ناشی از مقیاس تولید می‌شود. به‌طور قطع تولید هزار واحد از یک محصول با تولید ۱۰ هزار واحد از یک محصول قیمت متفاوتی خواهد داشت و تولیدکننده‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند تا با افزایش تولید قیمت تمام‌شده محصول پایین‌تری داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه همکاری تولیدکننده‌ها با فروشگاه‌های زنجیره‌ای منجر به افزایش گردش سرمایه برای آنها می‌شود، اظهار کرد: توسعه همکاری در این بخش باعث می‌شود که تولیدکننده‌ها دیگر نیازی به تبلیغات گسترده نداشته باشند و حتی از ناوگان حمل‌ونقلی فروشگاه‌ها برای انتقال محصولات خود به انبار فروشگاه استفاده کنند به همین دلیل قیمت تمام‌شده کالا برای تولیدکننده‌ها کاهش می‌یابد و از این‌رو آنها تخفیف‌های مناسبی به فروشگاه‌ها ارائه می‌دهند.
دلایل استقبال مردم از فروشگاه‌های زنجیره‌ای
در ادامه دبیر هیات‌مدیره اتحادیه با اشاره به اینکه فراوانی کالاها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشتر از فروشگاه‌های سنتی وجود دارد، گفت: مسائلی مانند یکسان‌سازی قیمت، قفسه‌بندی و... جزو مزیت‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای است و از طرف دیگر مصرف‌کننده می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن کالاهای خود را تهیه کند و با توجه به اینکه این فروشگاه‌ها خرید عمده انجام می‌دهند و واسطه‌ها را حذف می‌کنند قیمت تمام شده را کاهش داده به همین دلیل تخفیف بیشتری به مشتری ارائه می‌دهند.
مهدی عارفی‌داریان با تاکید بر اینکه در فروشگاه‌های سنتی وضعیت انبارداری و خرید کلی مانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیست، افزود: در فروشگاه‌های زنجیره‌ای ارتباط با مشتریان مطلوب است و نسبت به عرضه محصولات به مشتریان اطلاع‌رسانی انجام می‌شود و این فعالیت به روز آنها باعث شده که در ارتباطات خود با مشتریان و تولیدکننده‌ها دقت بیشتری داشته باشند.
