بیمه شخص ثالث، راننده محور می‌شود؟
رفع ابهام از یک پرسش بیمه‌ای
اگرچه دلیل این نگرانی‌ها و برداشت‌های نادرست، بی‌اطلاعی و عدم‌آگاهی از چندوچون قانون جدید یعنی راننده‌محوری بوده است، اما به‌هرحال این قوانین طوری بیان شد که در همان ابتدای اطلاع‌رسانی این تصور را در مخاطب ایجاد کرد که به‌جای صاحب خودرو، این راننده است که باید بیمه شخص‌ثالث را خریداری کند؛ یعنی اعضای خانواده مجبور خواهند شد به شکل جداگانه بیمه ثالث بخرند و حق‌بیمه بیشتری پرداخت کنند که در نهایت این بحث از سوی بیمه مرکزی رد شد. آنچه از کلیات قانون جدید بیمه شخص ثالث بیان‌شده است، نشان‌دهنده این است که سوابق راننده در بیمه شخص ثالث موثر است و قرار است سوابق رانندگی افراد نیز تحت‌عنوان راننده کم‌خطر یا پرخطر در بیمه‌نامه لحاظ شود؛ اما با این حال عدم‌وجود اطلاعات کامل‌تر و آگاهی بیشتر از این قانون، باعث شده تا بازار اخبار نادرست هرروز داغ‌تر شود و نگرانی‌های مردم هم از این بابت بیشتر شود.
یکی از این خبرها هم که مدتی است به نقل از بیمه مرکزی در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌چرخد، تاکید دارد: «برای صدور بیمه‌نامه شخص‌ثالث حتما گواهینامه رانندگی خود و افرادی که با خودروی شما احتمال دارد رانندگی کنند را ارائه دهید و از اینکه نماینده بیمه بخواهد فقط یک نفر را در قسمت راننده ثبت کند و شما افراد بیشتری را در نظر داشته باشید، امتناع نشود و از او بخواهید تا سایر افراد را نیز به‌عنوان راننده ثبت کند.» در ادامه این خبر نیز آمده است: «بیمه‌نامه شخص ثالث فقط و فقط به‌نام کسی صادر می‌شود که دارای گواهینامه رانندگی معتبر و متناسب با وسیله نقلیه باشد و داشتن گواهینامه رانندگی و کارت خودرو برای بیمه کردن الزامی است؛ بنابراین در صورتی‌‌که شخصی تصادف کند و مشخصات راننده مقصر در سامانه بیمه نباشد، هیچ‌گونه خسارتی از طرف شرکت بیمه پرداخت نخواهد شد.»
این موضوع در حالی در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود که بیمه مرکزی در بخشنامه‌ای باهدف ایجاد شفافیت در جامعه بر این موضوع تاکید کرده است که عدم‌انطباق مشخصات راننده و بیمه‌گذار مانع دریافت خسارت بیمه شخص‌ثالث نمی‌شود. بر اساس بخشنامه صادره ۱۵ بهمن امسال اداره کل نظارت فنی بر بیمه‌های غیرزندگی بیمه مرکزی، در مورد وسایل نقلیه زمینی دارای پلاک ملی، شرکت بیمه در زمان صدور بیمه‌نامه باید اطلاعات گواهینامه راننده/ رانندگان وسیله نقلیه مورد بیمه (حداقل یک راننده) را از بیمه‌گذار اخذ و از طریق سامانه سنهاب به بیمه مرکزی ارسال کند. راننده وسیله نقلیه می‌تواند فردی غیر از بیمه‌گذار یا مالک وسیله‌نقلیه باشد و عدم‌انطباق مشخصات راننده و بیمه‌گذار به‌هیچ‌عنوان مانع صدور بیمه‌نامه نخواهد بود. همچنین بیمه مرکزی تاکید کرده است: اطلاعات رانندگان وسایل نقلیه که به‌ترتیب مذکور گردآوری می‌شود، فقط برای مطالعات و محاسبات آماری بیمه مرکزی در زمینه صدور بیمه‌نامه شخص ثالث بر اساس ویژگی‌های «راننده» مورداستفاده قرار خواهد گرفت و بنابراین تاکید می‌شود عدم‌انطباق مشخصات راننده در زمان خسارت با اطلاعات راننده در زمان صدور بیمه‌نامه به‌هیچ‌وجه باعث عدم‌پرداخت خسارت نمی‌شود و خسارت زیان‌دیده مطابق مقررات قانونی و کما‌فی‌السابق رسیدگی و پرداخت خواهد شد.
تخفیف‌ها، موضوع اطلاعیه جدید بیمه مرکزی
برای شفاف‌سازی در این موضوع، لازم به توضیح است، آنچه در حال‌حاضر به‌عنوان تغییر و اصلاحات در بیمه‌نامه شخص ثالث اتفاق افتاده، فعلا فقط موضوع انتقال تخفیف بیمه‌نامه شخص ثالث است که به‌تازگی از سوی بیمه مرکزی اعلام شده و هیچ‌گونه تغییر دیگری در این بیمه‌نامه، در شرایط کنونی ایجاد نشده است. طبق بخشنامه بیمه مرکزی، بحث انتقال تخفیف بیمه‌نامه شخص ثالث و ثبت سوابق تخفیف‌های عدم خسارت در بیمه‌نامه شخص ثالث بر مبنای مالکیت پلاک‌خودرو و همچنین امکان تخفیف‌های سوابق، به نام صاحب پلاک یا والدین، همسر یا فرزندان بلاواسطه، بر اساس تبصره ماده ۶ قانون بیمه اجباری شخص ثالث مطرح است و تخفیف‌های در نظر گرفته شده برای تهیه بیمه‌نامه شخص ثالث، حق مسلم افرادی است که با رعایت مقررات، قانون‌مداری، احتیاط و مسوولیت اجتماعی، از مزایای قانونی بهره‌مند شده‌اند و طبیعتا حق‌تقدم آنان برای استفاده از این مزیت خاص، محفوظ است. به‌این‌ترتیب، با توجه به اینکه تخفیف بیمه ثالث قبلا به خودرو تعلق می‌گرفت، قرار است که از این پس به پلاک خودرو تعلق بگیرد تا به‌این‌ترتیب انگیزه‌ای ایجاد شود و رانندگان بهتر و قانونمندتر رانندگی کنند؛ بنابراین رانندگانی که کمتر دارای خلافی خودرو بوده و بیشتر به مقررات و کد تخلفات رانندگی پایبند هستند، درنهایت با داشتن تخفیف‌های بیشتر، حق بیمه کمتری پرداخت خواهند کرد.
محفوظ ماندن میزان تخفیف روی پلاک خودرو
مصطفی زحمتی‌پاک، مدیر بیمه‌های اتومبیل شرکت بیمه تعاون برای پاسخگویی به ابهامات و سوالات متداول در این‌خصوص و برای اجرای هرچه‌بهتر و موثرتر ماده ۶ قانون بیمه شخص‌ثالث، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به تشریح اصلاحیه بخشی از آیین‌نامه اجرایی ماده ۶ قانون بیمه شخص ثالث پرداخت و گفت: حرکت به سمت راننده‌محوری یکی از برنامه‌های بیمه مرکزی در قانون بیمه شخص‌ثالث مصوب سال ۱۳۹۵ است که مقررشده تا پایان برنامه ششم توسعه اجرایی و عملیاتی شود؛ اما به دلیل فراهم‌نبودن شرایط و سازوکارهای این مهم، در حال‌حاضر موضوعی که مورد اصلاح قرارگرفته است، محفوظ‌ماندن میزان تخفیف این بیمه‌نامه روی پلاک خودرو است. به گفته وی، بر اساس تغییرات جدید این بیمه‌نامه، تخفیف بیمه‌های شخص ثالث امکان انتقال ندارند و با واگذاری خودروها، تخفیف در اختیار مالک قبلی باقی می‌ماند و روی پلاک محاسبه می‌شود.
وی بابیان اینکه در تغییرات جدید به‌جای خودرو محوری، قرار است بحث پلاک محوری مطرح باشد افزود: بر اساس این اصلاحیه، در صورت انتقال مالکیت وسیله نقلیه، سابقه تخفیف عدم‌خسارت متعلق به انتقال‌دهنده است و انتقال‌دهنده می‌تواند سابقه تخفیف مذکور را همزمان با انتقال مالکیت یا هر زمان پس از آن به‌وسیله نقلیه دیگر از همان نوع که متعلق به وی یا همسر، والدین یا اولاد بلاواسطه وی باشد، منتقل کند.
این کارشناس بیمه با اشاره به این موضوع که چنانچه انتقال‌دهنده، سابقه تخفیف عدم‌خسارت را به‌وسیله نقلیه متعلق به همسر، والدین یا اولاد بلا واسطه خود انتقال دهد، این سابقه فقط متعلق به یکی از این اشخاص خواهد بود، در ادامه انواع وسیله نقلیه موضوع این بیمه‌نامه که انتقال سابقه تخفیف عدم‌خسارت آنها به یکدیگر مجاز است را شامل انواع موتورسیکلت، انواع سواری، اتوکار، انواع وسیله نقلیه حمل بار عنوان کرد و گفت: این موضوع به این معناست که فرد نمی‌تواند تخفیف خودروی سواری را به یک اتوبوس منتقل کند، اما نوع خودروی سواری در فرایند انتقال تخفیف بیمه‌ای تاثیر ندارد.
انتقال تخفیف محدودیت زمانی ندارد
مدیر بیمه‌های اتومبیل بیمه تعاون، در ادامه بابیان اینکه تخفیف‌های بیمه‌نامه شخص‌ثالث بدون محدودیت زمانی روی پلاک خودروها اعمال خواهد شد، تصریح کرد: ازآنجا‌که در صورت انقضای زمان استفاده از پلاک، به صاحب پلاک اطلاع‌رسانی خواهد شد، بنابراین حفظ تخفیف‌های مالک، همزمان با انتقال مالکیت یا پس از آن قابل انجام است و تا زمانی‌که انتقال‌گیرندگان مجاز، از آن استفاده نکنند، این تخفیف‌ها برای مدت نامحدود در سوابق بیمه‌گر و سامانه سنهاب بیمه مرکزی نگهداری خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه شرایط انتقال تخفیف‌های خودرو قبلا این‌گونه بود که امکان سابقه تخفیف عدم‌خسارت، در زمان انتقال (فروش) خودرو همراه با بیمه‌نامه شخص‌ثالث به خریدار یا خودرو جدید وجود داشت، افزود: با تغییرات جدیدی که به وجود آمده است، پس از اجرای طرح پلاک محوری، اطلاعات مربوط به گواهینامه مالک خودرو در سامانه سنهاب ثبت می‌شود که این می‌تواند باعث حفظ حقوق بیمه‌گذاران و تشویق آنها به رعایت قوانین رانندگی شود.
زحمتی تصریح کرد: سامانه جامع سنهاب، محل مناسبی برای نگهداری سوابق صدور و پرداخت خسارت بیمه‌نامه شخص‌ثالث خواهد بود و نظارت دقیقی از سوی بیمه مرکزی بر نحوه صدور و ثبت اطلاعات شرکت‌های بیمه انجام می‌شود، ازاین‌رو امکان اعمال سلیقه‌ای و سهل‌انگاری وجود ندارد و این می‌تواند رقابت ناسالم را از شرکت‌های بیمه سلب کند.
خسارت زیان‌دیده مطابق قانون پرداخت می‌شود
او درعین‌حال با تاکید بر اینکه ثبت گواهینامه‌ها هنگام صدور بیمه‌نامه، به‌منظور تکمیل سامانه اطلاعاتی انجام می‌شود و نقشی در پرداخت خسارت هنگام بروز حادثه ندارد، گفت: انطباق مشخصات راننده و بیمه‌گذار در زمان وقوع حادثه بر دریافت خسارت بیمه شخص‌ثالث دارای اهمیت نیست و بر اساس ماده ۱۵ قانون شخص‌ثالث، حتی اگر فرد مقصر در حادثه رانندگی گواهینامه نداشته باشد، شرکت بیمه موظف به پرداخت خسارت به فرد حادثه‌دیده است. این کارشناس بیمه در رابطه با شایعاتی که در فضای مجازی درباره بیمه‌نامه شخص‌ثالث عنوان می‌شود، افزود: ثبت اطلاعات مربوط به گواهینامه در زمان صدور بیمه‌نامه، هیچ‌گونه ارتباطی به پرداخت خسارت ندارد و شرکت بیمه در زمان بروز حادثه، حتی اگر اطلاعات راننده مقصر در سامانه ثبت‌نشده باشد باید به وظیفه قانونی خود عمل کند. به گفته زحمتی، در این بیمه‌نامه، شخص ثالث ذی‌نفع است و روابط بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار نمی‌تواند مانع از دریافت مزایای شخص‌ثالث شود و این موضوعی است که صراحتا در ماده ۱۵ این قانون بر آن تاکید شده است.
فعلا بحث تغییر در نرخ حق بیمه مطرح نیست
وی در ادامه با اشاره به خبرهایی مبنی بر اینکه با توجه به تغییرات قانون بیمه شخص ثالث، هر فردی که از یک خودرو استفاده می‌کند، باید بیمه‌نامه جداگانه خریداری کند، برداشت اشتباهی است که باعث نگرانی افراد جامعه شده است، گفت: باید تاکید کنم که در حال‌حاضر به‌هیچ‌عنوان بحث تغییر در نرخ حق بیمه مطرح نیست و این بحثی است که در آیین‌نامه ماده ۱۸ قانون بیمه شخص ثالث گنجانده شده است.
این کارشناس بیمه همچنین تاکید کرد: بحث انتقال تخفیف‌های بیمه شخص‌ثالث به‌هیچ‌عنوان تاثیری بر روی حق بیمه‌ها ندارد و طبیعتا اگر راننده‌ای مقررات را رعایت کند و رانندگی بهتری داشته باشد، تشویق خواهد شد و می‌تواند از مزیت تخفیف‌های خاص بهره‌مند و با داشتن بیشتر، حق بیمه کمتری پرداخت کند. به گفته وی این موضوع می‌تواند باعث ایجاد عدالت در بیمه‌نامه شخص ثالث شود و افراد را تشویق به رعایت قوانین و رانندگی بهتر کند و درمجموع ریسک تصادفات رانندگی را در جامعه به‌تدریج کاهش دهد.
مدیر بیمه‌های اتومبیل شرکت بیمه تعاون، با اشاره به این موضوع که نقطه ایده‌آل در بیمه‌نامه شخص ثالث کجاست و دستیابی به آنچه زمانی خواهد بود، تصمیم‌گیری آن بر عهده بیمه مرکزی است و قطعا بیمه مرکزی در اجرای این قانون تمامی جوانب را بررسی و در صورت اعمال آن اطلاع‌رسانی‌های لازم را خواهد داشت، افزود: آنچه در حال‌حاضر مطرح است بحث سروسامان دادن به تخفیف‌های مالک خودرو است که به نظر اقدام خوبی است که در حال تحقق‌یافتن است.
وی با تاکید بر اینکه بحث راننده‌محوری، قانونی است که در بسیاری از کشورها اجرایی می‌شود و ما نیز باید به این سمت حرکت کنیم، اما قطعا پیاده‌سازی این قانون، نیازمند فراهم‌کردن زیرساخت‌ها و بسترهای لازم است که به‌نظر می‌رسد شرایط به شکل کامل برای این مهم فراهم نیست و بهتر این است که بحث پلاک‌محوری لحاظ شود و به‌طور حتم این طرح در این مقطع از زمان می‌تواند به شکل مناسب و خوب از سوی شرکت‌های بیمه‌ای اجرایی شود.
خرید بیمه‌نامه بدنه را فراموش نکنید
این کارشناس بیمه در ادامه صحبت‌ها به ماده ۸ قانون بیمه شخص‌ثالث نیز اشاره کرد و گفت: با تصویب قانون جدید بیمه شخص‌ثالث در سال ۱۳۹۵، قانون‌گذار تبصره‌ای را به قانون قبلی اضافه کرده که بر اساس آن خودروها به متعارف و غیرمتعارف تقسیم‌بندی می‌شوند. متعارف به خودرویی گفته می‌شود که قیمت آن کمتر از ۵۰درصد دیه کامل یک مرد مسلمان در ماه حرام در آن سال باشد که بر این مبنا، در صورت تصادف، مبالغ خسارت تا سقف تعهدات از سوی بیمه و به‌صورت کامل از سوی مقصر حادثه پرداخت خواهد شد. وی ادامه داد: اما موضوعی که باعث نگرانی افراد جامعه شده؛ در بحث خودروهای غیرمتعارف است که در صورتی که خودرو آسیب ببیند، معادل خسارت متناظر وارده به گران‌ترین خودروی متعارف به آن خسارت پرداخت می‌شود و مقصر حادثه و شرکت بیمه تعهدی در قبال مابقی خسارت نخواهد داشت.
زحمتی با بیان اینکه قطعا با توجه تغییر نرخ دیه که هرسال توسط قوه‌قضائیه تعیین و اعلام می‌شود؛ معیار خودروی متعارف و غیرمتعارف نیز در سال ۱۴۰۰ تغییر خواهد کرد افزود: اما ازآنجا‌که قانون فعلی در حال اجرا است، چنانچه فردی دارای خودروی گران‌قیمت یا نامتعارف است، برای کاهش نگرانی‌ها، باید بیشتر از مالکان خودروهای ارزان‌قیمت نسبت به خرید بیمه بدنه فکر کند و این یک ضرورت تلقی می‌شود، چون همچنان بخشی از خسارت‌ها حتی با داشتن مقصر حادثه به عهده مالک خودروی نامتعارف خواهد بود و ضروری است که این ریسک با خرید بیمه بدنه خودرو به شرکت‌های بیمه محول شود.
