در گفت‌وگو با مدیرعامل «سامانه اندیشمند پگاه (ساپ)» بررسی شد
لزوم توسعه سیستم‌های منابع سازمانی
مزیت‌های نرم‌افزار ERP و BI
مدیرعامل سامانه اندیشه پگاه (ساپ) می‌گوید: ERP یک راه‌حل سیستمی بر پایه فناوری اطلاعات است که اجازه می‌دهد مدیران، منابع سازمان را به‌صورت یکپارچه مدیریت کرده و بتوانند سریع‌تر و صحیح‌تر برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری کنند. بنابراین چند نکته در این تعریف نهفته است؛ ارائه راه‌حل بر پایه تکنولوژی، فرآیندگرا بودن و چابکی سه خصوصیت مهم ناشی از این تعریف است که همه فعالیت‌های یک سازمان را در بر می‌گیرد و نکته دیگر اینکه در فرآیند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری به مدیران کمک شایانی می‌کند. در واقع ERP یک استراتژی کسب‌وکار سازمانی است که وقتی در داخل شرکت‌ها پیاده می‌شود می‌تواند تولید و فروش و مسائل مالی و انسانی و... را یکپارچه کرده و با کاهش هزینه‌های سازمانی، بهره‌وری را ارتقا دهد.
فریدون قدس می‌گوید: معمولا ERPها در دنیا هزینه‌های عملیات را کاهش می‌دهند و شفافیت را افزایش و این در حالی است که در دنیا حدودا نرخ رشد سرمایه‌گذاری در سیستم‌های ERP رقمی معادل ۸درصد است که در مقایسه با نرخ رشد اقتصادی که میانگین دو تا ۵/ ۲ درصد است، نشان می‌دهد سیستم‌های مذکور با سرعتی بالاتر از رشد اقتصادی در حال توسعه هستند. این به آن معناست که کشورهای پیشرفته و حتی آسیا و اقیانوسیه در حال استفاده از این سیستم‌ها هستند؛ در ایران نیز رویکرد به این سیستم‌ها در حال افزایش است و شرکت‌ها پی برده‌اند که به کار بردن این سیستم‌ها هزینه‌های آنان را کاهش و بهره‌وری را افزایش می‌دهد. در این بین پیش‌بینی می‌شود نرخ رشد سرمایه‌گذاری در این سیستم‌ها در آسیا و اقیانوسیه تا سالهای آینده به ۱۳درصد برسد. نکته‌ای که وجود دارد اینکه در نگاه اول به نظر می‌رسد هزینه‌های سرمایه‌گذاری در این سیستم‌ها بالا بوده و استفاده از آنها برای شرکت‌ها گران تمام می‌شود و سیستم‌های ساده مناسب‌تر باشند، ولی اگر فرض کنیم که نرخ بازگشت یک سرمایه‌گذاری به طور معمول ۵ سال باشد، بازگشت سرمایه‌گذاری در ERP از ۳ سال بیشتر نخواهد بود.
مدیرعامل ساپ تاکید دارد: این شرکت از آنجا که به تازگی وارد بازار شده هنوز به طور رسمی در یک نمایشگاه شرکت نکرده است؛ با این حال چند نسخه از این برنامه در صنایع کشور به فروش رسیده است و چند هزار فروشنده و موزع از سیستم فروش تبلتی این شرکت استفاده می‌کنند. نکته جالب آنکه یکی از شرکت‌های بزرگی که از این سیستم‌ها استفاده کرده بعد از یک سال توانسته ۳۰ تا ۴۰ درصد در هزینه‌های توزیع کامیون‌هایش صرفه‌جویی کرده و این به معنای کاهش بخش زیادی از هزینه‌ها در این شرایط برای این شرکت بوده است. علاوه بر این برنامه دیگری که این شرکت عرضه کرده «بی آی» یا همان هوش تجاری است که به گفته قدس، یکسری دیتا را از ERP هر مجموعه و اطلاعات رقبا استخراج می‌کند و از تلفیق این دو، گزارش‌های مهم و داده‌کاوی و تحلیل را تهیه و در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد که بسیار مورد توجه شرکت‌ها بوده و هست و در شرکت‌های هلدینگی بسیار کاربرد دارد.
کاربری تبلت/ گوشی‌های هوشمند برای شرکت‌ها و صنایع
قدس با اشاره به سه مدل کاربری برای تبلت می‌افزاید: برخی از این نرم افزارها در اختیار فروشنده‌ها قرار دارد که بر اساس آن سفارش فروشگاه‌ها به صورت آنلاین از طریق فروشنده‌ها با اتصال به سیستم ERP شرکت انجام می‌گیرد؛ انواع اطلاعات از قبیل موجودی انبارها و اطلاعات مشتریان به لحظه در دسترس است.
کاربری دوم گوشی‌های هوشمند برای ماموران توزیع است که کالاها را تحویل مغازه‌ها داده و وجه آن را دریافت و به لحظه در سیستم ثبت می‌کنند. کاربری سوم گوشی‌ها نیز برای آمارگران و تحلیلگران بازار است که اطلاعات بازار و رقبا را در اقصی‌نقاط کشور جمع‌آوری و به سیستم ERP انتقال داده، سپس این اطلاعات، با تحلیل در اختیار مدیران و تصمیم‌گیران شرکت قرار می‌گیرد.
سیستم‌های ایرانی و جهانی
تکنولوژی‌های ارتباطی در دنیا هر روز پیشرفته‌تر می‌شوند و به شرکت‌های ایرانی هم کمک کرده که بتوانند از سیستم‌های مدرن‌تری استفاده کنند. به عنوان مثال بستر اینترنت باعث شده شرکت‌ها از رویکرد سیستم‌های جزیره‌ای و روش‌های کنترل جزیره‌ای دور شوند. ترکیب سرورها و کامپیوترها با تکنولوژی‌های ارتباطی مختلف این امکان را ایجاد کرده تا اطلاعات به صورت یکپارچه منتشر شده و همه شعبه‌ها و دفاتر شرکت در اقصی نقاط دنیا بتوانند از این سیستم‌های یکپارچه و فرآیندگرا استفاده کرده و از سیستم‌های جزیره‌ای دوری کنند. از آنجا که بسترهای ارتباطی نیز در حال پیشرفت چشمگیری هستند، بنابراین سرعت انتقال اطلاعات و امنیت افزایش یافته و شرکت‌ها از این سیستم‌های نوین استقبال و به تدریج به سمت سیستم‌های یکپارچه ERP روی خواهند آورد؛ به‌خصوص در سیستم‌های تولید، فروش و توزیع این موضوع ملموس‌تر است؛ زیرا دفاتر مرکزی این شرکت‌ها معمولا در تهران مستقرند و در هر استان نیز انبار یا دفتر فروش دارند که ارتباط یکپارچه و هماهنگ بین دفتر مرکزی و شعب استانی بسیار اهمیت دارد.به گفته قدس، کرونا هم باعث شد سیستم‌های یکپارچه با اقبال خوبی روبه‌رو شوند و امروز خریداران آنلاین نیز افزایش یافته‌اند و در دنیا این موضوع بسیار جا افتاده است به‌طوری‌که شرکت آمازون بیشترین سودآوری خود را در یک سال اخیر به دست آورده است. ویژگی دیگر به خصوص در دوره کرونا موضوع پشتیبانی از شرکت‌هایی است که این نرم‌افزارها را تهیه کرده‌اند و ارائه خدمات به آنان است که اگر مشکلی پیش بیاید از راه دور می‌توان مشکلات این سیستم را برطرف و آن را پشتیبانی کرد.
همه اینها به آن معناست که ایران نیز در استفاده از تکنولوژی شرایط خوبی دارد و به‌رغم تحریم‌ها و محدودیت‌های شرکت‌های ایرانی از تکنولوژی به خوبی استقبال کرده و به سمت سیستم‌های ERP و آنلاین روی آورده‌اند. به گفته وی اکنون برخی شرکت‌های بزرگ ایرانی هستند که از نرم‌افزارهای خارجی استفاده می‌کنند که البته به دلیل تحریم‌ها فعالیت آنها با مشکلاتی روبه‌رو شده است. البته این نرم‌افزارها بسیار گران نیز هستند و شرکت‌های متوسط نمی‌توانند از آنها استفاده کنند، بنابراین سیستم‌های ایرانی ارزان‌تر و مناسب‌تر هستند؛ هرچند از نظر کیفی ممکن است قابل مقایسه با سیستم‌های خارجی نباشند، اما به هر حال با توجه به بازار و شرایط تولید و فروش در کشور، سیستم‌های داخلی پاسخگوی نیاز شرکت‌های ایرانی هستند.
قدس معتقد است: شرکت‌های ایرانی اگر بتوانند ERP داخلی را موفق اجرا و به خوبی پیاده کنند، تبلیغ مناسبی برای این سیستم‌ها شده و سایر شرکت‌ها نیز استقبال کرده و می‌توانند به سرعت سهم بالایی از بازار کشور را در بر بگیرند. ضمن آنکه بخش‌خصوصی برخلاف شرکت‌های دولتی بیشتر از این نرم‌افزارها استقبال می‌کنند، زیرا بخش‌خصوصی با کاهش هزینه‌ها عجین است، اما دولت و شرکت‌های زیرمجموعه آن کاهش هزینه را به صورت جدی در دستور کار ندارند. شرکت‌های تولیدکننده این نرم‌افزارها نیز باید فرهنگ استفاده از ERP را به شرکت‌ها آموزش دهند و آنها را از منافع این موضوع آگاه سازند.
قدس معتقد است: قابلیت سهولت اتصال کاربران به ERP شرکت ساپ از مزیت‌های دیگر این سیستم است که اجازه می‌دهد کاربران از طریق دستگاه‌های مختلف از جمله کامپیوتر، تبلت، گوشی‌های هوشمند و... بتوانند تحت وب و از هر جای دنیا به سیستم متصل و گزارش‌ها و اطلاعات موردنظر خود را دریافت و دستورات لازم را در کارتابل خود اعلام کنند. مزیت دیگر یوزر و پسوردی است که شرکت‌ها در اختیار مشتریان خود قرار داده و مشتریان با ورود به سیستم، سفارش آنلاین می‌دهند و محدودیت زمانی نیز برای ثبت سفارش وجود ندارد. ضمن آنکه سایر اطلاعات دریافت و پرداخت و صورت‌حساب‌های خود را نیز می‌توانند به لحظه مشاهده کنند.
تفاوت‌های ساختاری بازار ایران و دنیا
مدیرعامل ساپ می‌گوید کشور ما در زمینه توزیع و فروش محصولات FMCG شرایط خاصی دارد، زیرا در دنیا روش فروش از طریق فروشگاه‌های بزرگ است و در آنجا روش بقالی و سوپرمارکتی به صورت متداول در ایران نیست، بنابراین نرم‌افزارهای بزرگ دنیا برای این نوع بازارها تنظیم نشده است و نرم‌افزارها برای فروشگاه‌های بزرگ طراحی شده‌اند، بنابراین بازار خاص ایران می‌طلبد نرم‌افزارهای خاص این بازار طراحی و عرضه شوند. شرکت ساپ ضمن اینکه ERP خود را در چند شرکت بزرگ پیاده‌سازی کرده، ولی همچنان در حال تکمیل برنامه‌های تولیدی و محصولات خود است و در سال آینده این شرکت به‌طور ویژه‌تری در بازار معرفی و فعالیت خواهد کرد.
این شرکت اکنون در حال کار کردن روی سیستم رایانش ابری است. ERPها به صورت اختصاصی روی شبکه و سرور شرکت‌ها پیاده‌سازی می‌شوند یا در سیستم رایانش ابری فعال هستند. مدل دوم که سیستم جدیدی در دنیاست هزینه‌های سخت‌افزاری کمتری برای راه‌اندازی اولیه دارد و ما امیدواریم تا سال آینده این نوع سیستم را هم به بازار ارائه دهیم.
شرایط اقتصادی و رکود شرکت‌ها در سالهای اخیر باعث شده تا میل به سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند تصمیم‌گیری برای استفاده از سیستم‌ها یا فعالیت‌های جدید کاهش یابد، اما به نظر من دوران رکود بهترین زمان برای به‌روزرسانی زیرساخت‌های شرکت‌ها است تا با شروع رونق اقتصادی بنگاه‌ها با زیرساختارهای مناسب و سیستم‌های به‌روز وارد میدان رقابت شوند.
چالش‌های مسیر شرکت‌های نرم‌افزاری
قدس معتقد است: مشکلات متعددی در مسیر فعالیت این شرکت‌ها وجود دارد؛ عدم شناخت صحیح شرکت‌ها از سیستم‌های ERP یکی از این مشکلات است که البته به فعالیت شرکت‌های نرم‌افزاری نیز برمی‌گردد، زیرا شرکت‌های مذکور باید تولیدکننده‌ها و فعالان اقتصادی را با این سیستم‌ها و مزایای آنها آشنا کنند.
موضوع دیگر اینکه متاسفانه گاهی اوقات برخی شرکت‌ها و افراد تصمیم‌گیر رویکرد سیستمی ندارند و کمتر به سیستم اعتقاد دارند و در پیاده‌سازی دچار چالش‌هایی می‌شوند و این باعث نگرانی مدیران این مساله قبیل سازمان‌ها می‌شود. ما در جلسات دموی(معرفی) سیستم به شرکت‌ها می‌گوییم اولین قدم برای پیاده‌سازی موفق ERP، آگاهی و حمایت مدیریت ارشد بنگاه‌ها است. به نظر من اگر برنامه‌ریزی مناسب و صحیحی صورت بگیرد و شرکت‌ها ERP خود را از فروشندگان معتبر و صاحب‌نظر خریداری کنند قطعا می‌توانند نتایج بهتری بگیرند. به گفته وی این شرکت به دلیل حضور ۳۰سالهای که در حوزه سیستم‌های FMCG داشته است روش‌ها (Best Practice) خوبی در این صنعت در اختیار دارد که در زمینه تولید و توزیع بسیار مناسب بوده و در سیستم‌های ERP شرکت ساپ نیز نهادینه شده و کمک بسیار موثری برای شرکت‌های استفاده‌کننده محسوب می‌شود.به عنوان مثال ماژول توزیع هوشمند بر اساس نقشه جغرافیایی (GIS) این شرکت باعث شده کارآیی توزیع در شرکت‌ها افزایش یابد و از دانش تخصصی صنایع نیز استفاده کرده‌ایم که برای شرکت‌ها بسیار مفید است و باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری می‌شود.
به گفته وی این شرکت با تعداد فروش‌هایی که انجام داده نظراتی دریافت کرده و پیوسته در حال بهبود روش‌ها برای جلب رضایت مشتریان خود درحال و آینده است. سیستم رایانش ابری نیز دیگر فعالیتی است که این شرکت در نظر دارد به‌زودی عملیاتی کند تا این مدل سیستمی را برای مشتریان خود ارائه کند.
