تلاش دوباره برای بازسازی ناوگان سنگین
۴۰ ساله‌های پر دردسر
از مجموع ۳۸۷ هزار دستگاه ناوگان حمل‌ونقل بار برون شهری در کشور حدود ۵۲ هزار دستگاه کامیون بالای ۴۰ سال و ۵هزار دستگاه کامیون بالای ۵۰ سال سن دارند. نوسازی این بخش، مصرف سوخت ناوگان را از حدود ۶۰ لیتر به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر به حدود ۳۵ تا ۴۰ لیتر کاهش می‌دهد که صرفه‌جویی قابل توجهی است و وزارت نفت نیز از محل ماده ۱۲ قانون از آن حمایت می‌کند. این در حالی است که از سال ۱۳۷۸ تا امروز تنها تعداد ۲۰هزار دستگاه خودروی سنگین نوسازی شده است.
وزیر راه و شهرسازی از هدف‌گذاری برای نوسازی ۶۵ هزار دستگاه ظرف سه سال با استفاده از ظرفیت صنعتی و تکنولوژی داخلی خبر داده است. این طرح خودروهای سنگین با عمر بیش از ۴۰ سال را پوشش خواهد داد و قرار است از طریق ساز و کار تبصره ۱۸، منابع داخلی سازمان راهداری و ماده ۱۲ قانون که در جهت تکالیف وزارت نفت بوده دنبال شود. وی در این زمینه می‌گوید: پیش‌بینی می‌کنیم با تسهیلاتی که بانکها در نظر گرفته‌اند این طرح در مسیر پیش‌بینی شده پیش رود و بانکها نیز باید روند اعطای تسهیلات را روان‌سازی کنند تا فرآیند با صرف حداقل زمان عملیاتی شود.
اخیرا قرارداد نوسازی هزار دستگاه کامیون فرسوده میان سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، شرکت ایران خودور دیزل و بانک توسعه تعاون به عنوان بانک عامل بخش تعاون در وزارت راه و شهرسازی به امضا رسیده است؛ طبق این قرارداد نوسازی یک هزار دستگاه کامیون و کشنده با اولویت ناوگان فرسوده بالای ۵۵ سال در دست اقدام قرار می‌گیرد.
این در حالی است که بخشی از ناوگان حمل و نقل برون‌شهری قابلیت بازسازی و بازآفرینی دارد؛ اما انتظار مالکان آنها برای بازسازی این است که قیمت در نظر گرفته شده، صرفه و صلاح اقتصادی داشته باشد. در همین زمینه مدیرعامل بانک توسعه تعاون می‌گوید: طی مدت تفاهم‌نامه و مطابق برنامه به واجدین شرایط و معرفی‌شدگان سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، تسهیلات بانکی تهیه کامیون تولیدی شرکت ایران‌خودرو دیزل، با بازپرداخت حداکثر پنج‌ساله و با نرخ مطابق مصوبه شورای پول و اعتبار تامین مالی تعلق می‌گیرد و مجموعا هزار فعال حوزه حمل‌ونقل از این تسهیلات منتفع می‌شوند.
در همین ارتباط عبدالهاشم حسنی‌نیا رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، با اشاره به قرارداد نوسازی هزار دستگاه ناوگان با تسهیلات ۱۸ درصد و بازپرداخت ۵ ساله گفت: میزان سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در این قرارداد حدود ۱۷ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال است و ۱۰ هزار میلیارد ریال نیز به عنوان تسهیلات این قرارداد در نظر گرفته شده که شامل ۶۰ درصد قیمت ناوگان نو با بازپرداخت پنج ساله است.
در این طرح ۴۰ درصد مبلغ ناوگان نو در نظر گرفته‌شده و الزامات آن اسقاط حداقل یک کامیون فرسوده به ازای هر دستگاه کامیون نو است. مدت این قرارداد ۱۲ ماه بوده که نرخ تسهیلات سهم متقاضی ۹ درصد و نرخ تسهیلات سهم دولت نیز ۹ درصد در نظر گرفته شده است. قرارداد دیگری طی سال جاری برای نوسازی ۱۵ هزار تا ۲۰هزار دستگاه دیگر با ایران خودرو دیزل منعقد خواهد شد که بازگشت سرمایه دولت را به همراه دارد.
این در حالی است که محمد زالی مدیر عامل ایران خودرو دیزل با اعلام ظرفیت ۱۲ هزار کامیون و کشنده در این مجموعه صنعتی می‌گوید: با شروع قراردادهای نوسازی ناوگان فرسوده حمل‌ونقل بار برون‌شهری این امکان وجود دارد تا ناوگان با عمر ۱۵ تا ۲۰ سال را در صف نوسازی قرار دهیم. در شرایط تحریم قصد داریم تولید خود را برای نوسازی ناوگان به ۵هزار دستگاه، سپس به ۱۲ هزار دستگاه افزایش دهیم.
همچنین پیش‌تر نیز قراردادی بین بانک صادرات، یک شرکت بخش خصوصی و سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با هدف نوسازی ۵ هزار دستگاه منعقد شده بود. براساس این تفاهم‌نامه، شرکت سازنده متعهد به تحویل ۲ هزار دستگاه خودروی سنگین تا پایان سال‌جاری است.
حال باید دید با توجه به محدودیت‌های ارزی و ریالی از یکسو و مشکلات تولید خودرو در سال‌های تحریم آیا این طرح دولت برای نوسازی ناوگان تجاری کشور این بار به نتیجه مطلوب خواهد رسید. سهم حمل‌ونقل جاده‌ای در جابه‌جایی بار و کالا در داخل کشور حدود ۹۰درصد است و قطعا سرمایه‌گذاری در این بخش نه تنها «هزینه بی‌بازگشت» نیست، بلکه به نوعی سرمایه‌گذاری کاملا توجیه‌پذیر در درازمدت و راهی برای کاستن از مصرف بی‌رویه سوخت در کوتاه‌مدت است.
