«دنیای اقتصاد» آمارهای تورم هسته آبان ماه را منتشر کرد
تورم هسته در مدار صعودی
بـــررسی‌ها نــشان می‌دهد تورم هسته همگام با تورم کل، در سال 1402 روندی کاهشی به خود گرفت؛ این روند در ماه‌های اولیه سال 1403 ادامه یافت، با‌این‌حال در مردادماه 1403 به 30.1درصد رسید که کف تورم هسته در 28ماه حساب می‌شود. با‌این‌حال از این ماه به بعد تورم بار دیگر روند افزایشی گرفت و در کریدور بین 30 تا 33درصد نوسان کرد. به گفته کارشناسان ریسک‌های موثر بر انتظارات تورمی و توقف روند کاهشی رشد نقدینگی در نیمه دوم سال مهم‌ترین عوامل موثر بر توقف روند کاهشی نرخ تورم هستند.
نقش تورم هسته در تحلیل اقتصادی
تورم هسته شاخصی مشابه با شاخص تورم کل است، با این تفاوت که تغییرات قیمت کالاها و خدمات را با حذف اقلامی که نوسانات شدید و غیرمنتظره دارند، مانند انرژی و مواد غذایی، اندازه‌گیری می‌کند. در ایران با توجه به اینکه قیمت‌گذاری دستوری در حوزه انرژی بسیار شدید است، به نظر می‌رسد قیمت‌های انرژی نوسانات چندانی ندارند؛ به همین خاطر در محاسبه تورم هسته ایران، قیمت‌های انرژی از محاسبات خارج نشده‌اند. این معیار با تمرکز بر روندهای پایدار و بلندمدت، تصویری واقعی‌تر از وضعیت تورم ارائه می‌دهد. استفاده از تورم هسته برای بررسی تغییرات ساختاری در اقتصاد، امکان مدیریت بهتر سیاست‌های پولی و برنامه‌ریزی اقتصادی را فراهم می‌کند. در حقیقت، این شاخص با حذف تاثیرات موقت و غیرقابل‌پیش‌بینی، به تحلیلگران و سیاستگذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری برای مدیریت اقتصاد اتخاذ کنند.
تورم کلی، شامل تغییرات تمامی قیمت‌هاست و می‌تواند تحت‌تاثیر عوامل موقت و غیرپایدار قرار گیرد. برای مثال، نوسانات شدید در قیمت نفت یا محصولات کشاورزی ممکن است باعث افزایش ناگهانی و گذرای شاخص تورم شود. این در حالی است که چنین تغییراتی الزامی برای انعکاس واقعیت بلندمدت اقتصادی نیستند. تورم هسته با حذف این نوسانات، ابزاری دقیق‌تر برای تحلیل فراهم می‌کند و به درک عمیق‌تر از ساختار واقعی تورم کمک می‌کند. یکی از اهداف اصلی بانک‌های مرکزی در سراسر جهان، حفظ ثبات قیمت‌ها و کنترل تورم در محدوده‌ای معین است. برای این منظور، تورم هسته به دلیل پایداری بیشتر، نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند.
بانک‌های مرکزی با استفاده از این شاخص می‌توانند تاثیر تغییرات کوتاه‌مدت و بی‌ثبات در قیمت‌ها را نادیده بگیرند و تصمیماتی اتخاذ کنند که به حفظ تعادل اقتصادی و جلوگیری از نوسانات افراطی در بازارها کمک می‌کند. تورم هسته ابزاری قدرتمند برای پیش‌بینی مسیر آینده اقتصاد است. این شاخص معمولا تغییرات ساختاری و مداوم در قیمت کالاها و خدمات را نشان می‌دهد که بازتاب‌دهنده فشارهای تقاضا و عرضه در سطح کلان است. برای نمونه، افزایش تدریجی در تورم هسته می‌تواند نشانگر افزایش تقاضای مصرف‌کننده باشد، که ممکن است بانک مرکزی را به اتخاذ سیاست‌هایی نظیر افزایش نرخ بهره تشویق کند تا از داغ شدن بیش از حد اقتصاد جلوگیری شود.
اطلاعات ارائه‌شده توسط تورم هسته به تحلیلگران کمک می‌کند تا رفتار مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها را بهتر تحلیل کنند. برای مثال، اگر تورم هسته در حال افزایش باشد، ممکن است این مساله به رشد تقاضا و افزایش هزینه‌های تولید مرتبط باشد. در مقابل، کاهش تورم هسته می‌تواند نشانه‌ای از کاهش مصرف و رکود اقتصادی باشد، که نیازمند سیاست‌های حمایتی دولت و بانک مرکزی است. اتکای صرف به تورم کلی ممکن است سیاستگذاران را دچار اشتباه کند، چرا که نوسانات شدید در قیمت‌های غیرقابل‌کنترل می‌تواند منجر به واکنش‌های اشتباه شود. استفاده از تورم هسته به بانک‌های مرکزی اجازه می‌دهد با تمرکز بر روندهای بلندمدت، از اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده و کوتاه‌مدت اجتناب کنند.
روند تورم هسته در ماه‌های اخیر
تورم هسته به‌عنوان شاخصی دقیق‌تر و پایدارتر نسبت به تورم کل، برای تحلیل وضعیت واقعی اقتصاد اهمیت بسیاری دارد. «دنیای اقتصاد» با استناد به آمارهای مرکز آمار ایران، به بررسی تغییرات این شاخص پرداخته و یافته‌های مهمی را ارائه کرده است. بر اساس این محاسبات، تورم هسته نقطه‌به‌نقطه در آبان‌ماه سال جاری برابر با 32. درصد بوده است، د‌رحالی‌که تورم کل نقطه‌به‌نقطه در همین ماه با اندکی اختلاف، برابر با 32.5درصد گزارش شده است.
همچنین، تورم هسته ماهانه آبان 2.9درصد بوده که 0.2واحد درصد بیشتر از تورم ماهانه کل است. تورم هسته در سال 1402، همگام با تورم کل، روندی کاهشی داشت و این روند در ماه‌های ابتدایی سال 1403 نیز ادامه یافت. اما در مردادماه 1403، این شاخص به 30.1درصد رسید که کمترین میزان تورم هسته در 28ماه اخیر بوده است.
از این ماه به بعد، تورم هسته دوباره روندی افزایشی به خود گرفت و در بازه‌ای بین 30 تا 33درصد نوسان کرد. این نوسانات نشان‌دهنده تغییرات در عوامل بنیادین اقتصاد و تاثیرات انتظارات تورمی بر رفتار مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان است. یکی از نکات جالب‌توجه، تفاوت اندک اما معنادار بین تورم هسته و تورم کل در ماه‌های اخیر است. برای مثال، در آبان‌ماه، تورم هسته نقطه‌به‌نقطه از تورم کل اندکی بیشتر بوده است. این مساله نشان می‌دهد بخش‌هایی از اقتصاد، که نوسانات کوتاه‌مدت مانند تغییرات قیمت مواد غذایی و انرژی را شامل نمی‌شوند، با فشارهای ساختاری بیشتری مواجه هستند.
به گفته کارشناسان این موضوع ناشی از عواملی مانند افزایش هزینه‌های تولید به سبب افزایش نرخ ارز بوده است. بر اساس روندهای مشاهده‌شده انتظار می‌رود که در صورت عدم اجرای سیاست‌های موثر برای کنترل رشد نقدینگی و مدیریت انتظارات تورمی، تورم هسته در محدوده فعلی باقی بماند یا حتی با افزایش بیشتری روبه‌رو شود. عوامل خارجی نظیر تحریم‌ها و ریسک‌های سیاسی مختلف مربوط به ریاست‌جمهوری ترامپ نیز می‌توانند این روند را تحت‌تاثیر قرار دهند.
