یکی از شرایط صحت انعقاد قراردادهای کار این است که طرفین رابطه کار از اهلیت و رشد لازم برخوردار باشند تا از این طریق مصالح آنها محفوظ بماند. متاسفانه به دلیل سوءاستفاده‌‌‌‌‌هایی که بعضا از کودکان و نوجوانان و کار اجباری آنها صورت می‌گیرد، در بیشتر کشورها حداقل سن برای کار نوجوانان پیش‌بینی می‌شود تا  از نیروی کار استثمار و بهره‌کشی نشود. قانون کار ایران نیز در همین راستا، ممنوعیت کار افراد زیر ۱۵ سال ‌را مقرر داشته که به موجب ماده‌۷۹ قانون کار، هرگونه به‌کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال‌تمام ممنوع است، از این‌رو می‌توان گفت؛ افراد زیر ۱۵ سال ‌صغیر محسوب شده و به‌کار گماردن آنها ممنوع است.

مفهوم کارگر نوجوان نیز در ضمن ماده‌۸۰ قانون کار تعریف شده‌است که بر اساس آن کارگری که سنش بین ۱۵ تا ۱۸سال ‌تمام باشد، کارگر نوجوان نامیده می‌شود؛ لذا منظور از کارگران نوجوان، افرادی هستند که در بازه سنی ۱۵ تا ۱۸ سال‌قرار داشته باشند. طبق این ماده‌قانونی به‌کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال‌ممنوع است و از این جهت کارفرمایان نمی‌توانند برای تامین نیروی کار خود، از کودکان و نوجوانان کمتر از ۱۵ سال‌استفاده کنند. برای این ماده‌قانونی، ضمانت اجرایی نسبتا سنگینی هم درنظر گرفته ‌شده‌است. در همین راستا، بهزاد سام‌دلیری؛ سرپرست اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران با هشدار به‌کارفرمایانی که افراد کمتر از ۱۵ سال‌را به‌کار گرفته‌‌‌‌‌اند، گفت: طبق قانون در صورتی‌که کارفرمایی کودک زیر ۱۵سال ‌را به‌کار گیرد، متخلف شناخته می‌شود و برای نخستین‌بار به مجازات نقدی و برای ‌بار دوم به مجازات نقدی و حبس محکوم می‌شود.

در صورت تکرار برای سومین‌بار علاوه‌بر این موارد، کارخانه یا کارگاه موردنظر پلمب و پروانه کار فرد متخلف باطل خواهدشد. او با بیان اینکه مطابق ماده‌۷۹ قانون کار، به‌کار گماردن دختران و پسران کمتر از ۱۵سال‌تمام ممنوع است، افزود: شهروندان می‌توانند با ثبت گزارش خود در سامانه ارتباطات مردمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اشتغال غیرقانونی کودکان در کارگاه‌ها را درج کنند. به گفته سرپرست اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران، در راستای اجرای آیین‌نامه اجرایی ماده‌۶ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، بازرسان این اداره‌کل به‌منظور کنترل و پیشگیری از کار کودکان به اجرای گشت مشترک با حضور نمایندگان مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک جمهوری‌اسلامی پرداختند.

از نگاه کارشناسان، کارگر نوجوان به نیروی کاری گفته می‌شود که در بازه سنی ۱۵ تا ۱۸سال ‌قرار دارد و به دلیل کم‌سن‌بودن باید مورد آزمایش‌های پزشکی قرار گیرد و ساعات کاری کمتری نسبت به سایر کارگران داشته‌باشد. علاوه‌بر موازین بین‌المللی موجود در رابطه با ممنوعیت کار کودکان، قانون کار جمهوری‌اسلامی ایران به‌عنوان مهم‌ترین سند تنظیم‌کننده روابط کار میان کارگر و کارفرما در رابطه با شرایط کار نوجوانان، احکام و قواعد ویژه‌ای را وضع کرده‌است. در ماده‌۸۳ قانون کار، حمل ‌بار با دست بیش از حد مجاز و بدون استفاده از وسایل مکانیکی و ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و واگذاری کارهای سخت و زیان‌آور و خطرناک به‌کارگر نوجوان ممنوع اعلام ‌شده‌است.

 به گزارش «ایسنا» شهروندان در استان تهران می‌توانند با ثبت گزارش خود در سامانه ارتباطات مردمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به نشانی https: //pm.mcls.gov.ir/fa/samane در جهت کنترل و پیشگیری از اشتغال غیرقانونی کودکان در کارگاه‌های استان تهران مشارکت کنند.