تشریح جزئیات سامانه توثیق الکترونیکی

محمد جلال، مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی، در همین ارتباط گفت: دولت وعده‌ای در خصوص اینکه زیرساخت‌های لازم برای دسترسی عموم مردم به تسهیلات خرد افزایش یابد، داشت که تکلیف قانونی این موضوع هم در قانون بودجه و هم در قانون تامین مالی و حهش تولید پیش‌بینی شده است. به همین دلیل وزارت اقتصاد با همکاری بانک مرکزی برنامه جدی دارد برای اینکه بتواند دارایی‌های در اختیار مردم را به وثایق الکترونیکی تبدیل کند. جلال با تاکید بر اینکه در این طرح مردم به صورت عادی پس‌اندازهایی از جنس منابع ریالی، کالاهای خاص مانند اوراق بهادار و سایر دارایی‌هایی را که در اختیار دارند به وثیقه تبدیل می‌کنند، گفت: با زیرساختی که فراهم شده است، برخی شرکت‌ها به‌صورت تخصصی و به شکل یک شغل حرفه‌ای این دارایی‌ها را بدون هیچ‌گونه مراجعه یا استفاده از کاغذ و به‌صورت الکترونیکی ارزیابی می‌کنند، به‌عنوان وثیقه استفاده کرده و این دارایی‌ها را تبدیل به یک اعتبار تضمین می‌کنند.

در این صورت آن فرد مبتنی بر دارایی‌هایی که در اختیار دارد، می‌تواند با مراجعه به بانک‌ها یا فروشگاه‌ها یا هر مجموعه‌ای که نیاز به وثیقه‌گذاری دارد یا تضمین می‌خواهد، آن عملیات را مدیریت کند. مشاور وزیر اقتصاد عنوان کرد: ما در آغاز کار برای افراد حقیقی با تمرکز بر افزایش دسترسی عموم مردم به موضوع وثایق و تضامین قابل اتکا، کار را آغاز کرده‌ایم؛ ولی حتما این موضوع در آینده به اشخاص حقوقی و نیز حوزه تامین مالی سرمایه در گردش واحدهای تولیدی تعمیم خواهد یافت تا امکان بهره‌برداری از این سامانه برای آنها هم فراهم شود. او بیان کرد: با ابتکار بانک صادرات این جریان آغاز شد و برای دو سرفصل از دارایی‌ها که ما از حدود یک سال پیش در حال برنامه‌ریزی برای آنها بودیم یعنی سهام و اوراق بهادار که با همکاری مجدانه همکاران ما در سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، به‌صورت الکترونیکی امکان وثیقه‌‌گذاری فراهم شده است و همچنین بحث بیمه‌های عمر و زندگی که با همکاری بیمه مرکزی این برنامه فراهم شده و برای هر دوی اینها زیرساخت توثیق الکترونیکی و آزادسازی فروش آن فراهم شده است.

مشاور وزیر اقتصاد اضافه کرد: حدود ۶ بانک دیگر نیز اکنون در مرحله اتصال فنی به این زیرساخت‌های آماده‌شده هستند که بعد از نهایی‌شدن اعلام خواهد شد. در میان این بانک‌ها هم بانک خصوصی و هم بانک دولتی قرار دارد و تعدادشان نیز در حال افزایش است. پیچیدگی‌های زیرساخت‌های فنی موضوع و همچنین زیرساخت‌های حقوقی وجود دارد وگرنه ما در سمت نهادهای متولی دارایی‌های عموم مردم پیچیدگی خاصی نداریم؛ اما توافق با بانک‌ها برای اینکه مسیرهای حقوقی خودشان را به‌صورت صد درصد الکترونیکی نهایی کنند، مقداری از ما زمان گرفته است.

او با تاکید براینکه بانک‌های دیگری هم مذاکرات اولیه را آغاز کرده‌اند اما این ۶ بانک که اشاره شد، توسعه مربوط به اطلاعات الکترونیکی را آغاز کرده‌اند، افزود: گام به گام نهادهای امین دارایی‌های مردم مانند شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بورس اوراق بهادار که به این سامانه اضافه شده، مانند بیمه‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای که بیمه‌های عمر و زندگی را مدیریت می‌کنند، قرار است به این سامانه اضافه شوند. جلال گفت: بانک کارگشایی به‌عنوان نهاد امین نگهداری مصنوعات طلای مردم، سیم‌کارت‌های اپراتورهای تلفن همراهی که ارزش ریالی دارند و خود اپراتورها نهاد تضمین‌کننده ارزش آن قرار می‌گیرد، سپرده‌های بانکی بلندمدت مردم در تمام بانک‌ها، کسر از حقوقی که در سیستم‌های دولتی یا صندوق‌های بازنشستگی حاضرند در اختیار بگذارند و در آینده کمی دورتر اوراق بهاداری که به پشتوانه اسناد ملکی یا خودرو توسط نهادهای مالی تحت مجوز منتشر می‌شوند و هرگونه پرداخت مستمری که به مردم اتفاق می‌افتد مانند یارانه مشروط بر اینکه سیستم بانکی زیرساخت داده‌ای آن را در اختیار بگذارد، به این شبکه اضافه خواهند شد.

او اضافه کرد: یکی از فواید توثیق الکترونیکی این است که فرد می‌تواند دارایی‌های خود را تجمیع کند؛ یعنی ارزش سهام اوراق بهادار، مصنوعات طلا و دارایی‌های ریالی فرد در ترکیب با هم یک امکان خرید معنا‌دار برای فرد فراهم کند. یکی از مزایای مهم این طرح است و قطعا وقتی این امکان استفاده از یارانه به‌عنوان توثیق اضافه شود، مشابه با بحث بیمه‌های عمر و زندگی، پیگیر آن خواهیم بود.

مشاور وزیر اقتصاد با بیان اینکه برای بانک کارگشایی مذاکرات فنی انجام شده است، تصریح کرد: زیرساخت فنی این موضوع تا قبل از پایان سال فراهم می‌شود. برنامه ما این است که تا ۳ماه آینده روی شعب موجود بانک کارگشایی عملیات فنی آغاز شود، اما با توجه به اینکه شعب این بانک در سطح کشور تعداد پایینی است، در حال مذاکره هستیم تا طی تدبیری دسترسی مردم به شعب این بانک به‌صورت نیابتی افزایش یابد و تا پایان بهمن روی زیرساخت موجود بانک کارگشایی کار می‌شود تا امکان وثیقه‌گذاری مصنوعات طلا فراهم شود و بعد از آن دسترسی مردم در سطح کشور را به شعب بانک افزایش خواهیم داد. جلال توضیح داد: برای یارانه‌ها و کلا برای بحث سپرده‌های بلندمدت بانکی در تعامل با شبکه بانکی و بانک مرکزی در حال برنامه‌ریزی هستیم. به‌صورت آزمایشی این موضوع و فرآیند توثیق سپرده‌های ریالی را در برنامه داریم که در اوایل دی ماه برای یک یا دو بانک انجام خواهیم داد. بانک پارسیان برای شروع طرح آزمایشی سپرده بانکی ما تا اوایل دی ماه در نظر گرفته شده است که مرحله آزمایشی را تا آن زمان انجام می‌دهیم.

مشاور وزیر اقتصاد بیان کرد: از نظر معماری، در این طرح ما تعداد زیادی از نهادهای امین دارایی را داریم، مانند سپرده‌گذاری مرکزی بورس اوراق بهادار و بانک کارگشایی و نیز شرکت‌های بیمه‌ای و صندوق‌های بازنشستگی و...؛ یعنی تنوع و رقابت بین شرکت‌های مختلف وجود دارد. در نهاد میانی زیرساخت یا سامانه حاکمیتی ایجاد خواهد شد، یعنی یک سوئیت ایجاد خواهد شد که برنامه ما تا پایان سال است و در این ساختار مرکزی، نهادهای امین دارایی، سامانه مرکزی و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات توثیق که بانک صادرات پرچمدار آغاز این حرکت است، این خدمات را ارائه خواهند کرد. قوه قضائیه این تقاضا را داشت که امکان توثیق الکترونیکی را برای سیستم قضایی با صدور احکام مربوطه فراهم کند که بانک صادرات این امکان را فراهم کرده است.