بانک مرکزی: رشد اقتصادی ۹ ماهه، ۱/ ۴ درصد است
تایید دوم رشد مثبت پاییزی
روز گذشته بانک مرکزی گزارش تحولات بخش واقعی اقتصاد ایران در ۹ ماه ابتدای سال را منتشر کرد. آمارهای این گزارش نشاندهنده روند مثبت رشد اقتصادی در ۳فصل ابتدایی سال هستند. بر اساس این گزارش با احتساب درآمدهای نفتی، رشد اقتصادی در ۹ ماه ابتدای سال ۱/ ۴درصد بوده است. تولید ناخالص داخلی ایران بدون احتساب درآمدهای نفتی در این مدت ۴/ ۳درصد افزایش یافته است. در این میان بخش خدمات با رشد ۵/ ۳درصدی بیشترین سهم را در رشد تولید ناخالص داخلی داشته است. از طرفی گروه کشاورزی با رشد منفی ۳/ ۰ دارای کمترین سهم در رشد ناخالص داخلی بوده است. بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان میدهد که رشد اقتصادی در پاییز سال‌جاری دارای ۷/ ۵درصد رشد بوده است.
به صورت کلی آمارهای مربوط به تولید ناخالص داخلی از ابتدای سال دارای روند مثبتی بوده‌اند که این روند در پاییز نیز تداوم یافته است. پیش‌تر مرکز آمار رشد اقتصادی ۱/ ۵درصدی با احتساب نفت و رشد اقتصادی ۸/ ۳درصدی بدون احتساب نفت را اعلام کرده بود. آمارهای ۹ماهه ابتدای سال که مربوط به رشد اقتصادی است، نشاندهنده کاهش اختلاف آمارهای این دو نهاد است. «دنیای‌اقتصاد» در گزارش« پنجمین رشد مثبت متوالی» در تاریخ ۹ اسفند سال‌جاری به بررسی گزارش رشد اقتصادی مرکز آمار ایران پرداخته است. البته از نگاه آمارهای بانک مرکزی، رشد فصل پاییز ششمین رشد متوالی مثبت است.
رشد اقتصادی در سه فصل ۱۴۰۰
بر اساس آمارهای این گزارش، ارزش افزوده فعالیت‌های مختلف اقتصادی در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ نشان میدهد که علت عمده افزایش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی را باید در افزایش ارزش افزوده فعالیت‌های نفت و گاز، اطلاعات و ارتباطات، بهداشت و مددکاری اجتماعی، حمل‌ونقل و انبارداری، عمده‌فروشی، خرده‌فروشی و تعمیر وسایل نقلیه موتوری، صنعت و اداره عمومی، دفاع و تامین‌اجتماعی جست‌وجو کرد. گزارش تحولات بخش واقعی اقتصاد ایران که توسط بانک مرکزی منتشر شده، نشان میدهد که تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه از ۱۰۶۱هزار میلیارد تومان در ۹ ماهه سال ۱۳۹۹ به ۱۱۰۴۱ هزار میلیارد تومان در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. نتایج حاصل از بررسی روند تحولات ارزش افزوده فعالیت‌های اقتصاد نشاندهنده رشد اقتصادی ۱/ ۴درصدی در ۹ ماه ابتدای سال است. سهم فعالیت‌های اقتصادی در رشد تولید ناخالص داخلی به ترتیب متعلق به گروه خدمات و نفت است.
رشد منفی بخش کشاورزی
در میان فعالیت‌های مربوط به تولید ناخالص داخلی، بخش کشاورزی دارای رشد منفی بوده است. در همین راستا رشد منفی در گروه کشاورزی تداوم یافته است. بررسی آمارهای این گزارش نشان میدهد که رشد گروه کشاورزی در پاییز سال‌جاری معادل منفی ۲/ ۰درصد و در ۹ماه ابتدای سال منفی ۳/ ۰درصد بوده است. سهم گروه کشاورزی در تولید ناخالص داخلی در دو فصل ابتدایی سال نیز منفی بود. حال انتشار آمارهای مربوط به پاییز نشان میدهد که این رشد منفی تداوم داشته است. آمارهای این گزارش نشان میدهد که در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ ارزش افزوده گروه کشاورزی به قیمت ثابت سال ۱۳۹۵ به میزان ۱۵۴هزار میلیارد تومان برآورد شده است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۱/ ۲درصد کاهش یافته است. برآوردهای انجام شده در این زمینه با توجه به آمارهای پایه دریافتی از وزارت جهاد کشاورزی حاکی از آن است که تولید محصولات زراعی ۳/ ۱۱درصد، محصولات باغی۸/ ۴درصد و محصولات دامی منفی۷/ ۰درصد در سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل تغییر یافته است.
رشد مثبت بخش خانوار
بر اساس برآوردهای این گزارش که در خصوص اقلام هزینه‌‌‌ای اقتصاد به عمل آمده است، مخارج مصرف نهایی خصوصی (مصرف خانوار) و مخارج مصرف نهایی بخش دولتی دارای رشد ۴/ ۳درصدی و ۴/ ۳درصدی در ۹ماه نخست سال بوده‌اند. نکته قابل تامل این است که رشد تشکیل سرمایه هنوز منفی است و این موضوع می‌تواند آینده رشد را تهدید کند. بر اساس آمارها در ۹ ماه نخست سال‌جاری، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص رشد منفی ۲/ ۵درصدی را گزارش کرده است. در ۲سال اخیر میزان تشکیل سرمایه از استهلاک در آمار رشد اقتصادی کمتر شده است. این موضوع به این معنی است که رشد سرمایه‌گذاری منفی بوده است. همچنین تشکیل صادرات دارای رشد منفی۲۴/ ۵درصدی و واردات دارای رشد ۵/ ۲۵درصدی بوده‌اند. در مجموع رشد هزینه ناخالص داخلی به قیمت بازار در ۹ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل ۵درصد افزایش پیدا کرده است. هرچند که این برآوردها به صورت مقدماتی بوده و در معرض تجدیدنظر قرار دارند. با توجه به وضعیت کلی اقتصاد، محاسبات فصلی نشان میدهد که اقتصاد ایران در ۹ماه ابتدایی سال‌جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل با افزایش ۲واحد‌درصدی رشد اقتصادی مواجه بوده است.
سوخت نفتی رشد
محاسبات اولیه این گزارش نشان میدهد که ارزش افزوده نفت در ۹ ماهه سال‌جاری به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۵ به میزان۲/ ۹۵هزار میلیارد تومان برآورد شده که گویای رشد ۷/ ۱۱درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل است. نتایج محاسبات این گزارش نشانی‌‌‌می‌‌‌دهد که افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه در طی ۹ماهه ابتدای سال، ناشی از افزایش تولید و صادرات نفت خام و همچنین افزایش تولید و صادرات گاز طبیعی و میعانات گازی نسبت به دوره قبل بوده است. به صوت کلی سهم گروه نفت در رشد تولید ناخالص داخلی از ابتدای سال تا پایان پاییز مثبت بوده است. این گروه در پاییز امسال رشد ۵/ ۰درصدی و در ۹ ماه نخست سال رشد ۰/ ۹ درصدی داشته است. افزایش قیمت نفت در این روزها تاثیرات مثبتی بر روند رشد اقتصادی ایران خواهد گذاشت. کارشناسان معتقدند که درصورت رفع تحریم‌ها این سهم می‌تواند به صورت چشمگیری افزایش یابد.
رشد منفی بخش ساختمان
گروه صنایع و معادن در ۹ ماهه سال ۱۴۰۰ از نرخ رشدی معادل صفر‌درصد برخوردار بوده است که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۷/ ۶واحد‌درصد کاهش یافته و در نتیجه سهمی معادل صفر واحد‌درصد از نرخ رشد ۱/ ۴درصدی اقتصاد را در دوره مورد بررسی به خود اختصاص داده است. در بخش ساختمان ارزش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان مناطق شهری به قیمت‌های جاری طی ۹ماهه سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره مشابه سال قبل ۸/ ۴۴درصد افزایش یافته است. با اعمال شاخص‌‌‌های قیمت متناظر و تعدیل رقم مذکور، نرخ رشد ارزش افزوده ساختمان بخش خصوصی به قیمت ثابت سال ۱۳۹۵ معادل منفی ۸/ ۱۳درصد برآورد شده است. در نهایت نیز با در نظر گرفتن این رقم و همچنین در نظر گرفتن ارزش افزوده ساختمان‌‌‌های دولتی، نرخ رشد بخش ساختمان به قیمت ثابت سال ۱۳۹۵ طی دوره زمانی مذکور منفی ۶/ ۱۳درصد برآورد می‌شود. ارزش افزوده گروه خدمات در ۹ماه ابتدای سال ۱۴۰۰ از نرخ رشد ۵/ ۶درصدی برخوردار شد و سهم آن از رشد ۱/ ۴درصدی تولید ناخالص داخلی به ۵/ ۳درصد رسیده است. بنابراین سهم عمده‌‌‌ای از رشد اقتصادی ۳ماه ابتدای سال متعلق به بخش خدمات بوده است. شاخص ضمنی تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص داخلی بدون نفت نیز طی دوره زمانی مزبور به ترتیب دارای رشد ۱/ ۶۰ و ۵/ ۵۷درصدی بوده‌اند. در حوزه تجارت خارجی در ۳فصل ابتدایی سال، صادرات دارای رشد ۴/ ۵درصدی و واردات دارای رشد ۵/ ۲۵درصدی بوده است.
