مرکز آمار و اطلاعات راهبردی در گزارشی منتشر کرد
تحلیل آماری تورم دی
افزون بر این در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به ترتیب نان و غلات (انواع برنج ایرانی) (۴/ ۴درصد) و قند و شکر و شیرینی‌ها (۱/ ۳درصد) بیشترین تورم ماهانه را تجربه کرده‌اند. همچنین در گروه غیرخوراکی‌ها و خدمات نیز به ترتیب گروه‌های مسکن و اجاره (۴/ ۴درصد) و هتل و رستوران (۴درصد) بیشترین تورم مذکور را به خود اختصاص داده‌اند. تحلیل‌های رسمی حاکی از آن است که مواردی مانند قانون تجمیع عوارض، افزایش هرینه‌های تولید و اعلام تعرفه جدید هتل‌ها در نیمه دوم سال بر افزایش قیمت‌ها تاثیرگذار بوده است. مورد دیگر اینکه در مناطق شهری، گروه «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها» دارای بیشترین وزن بوده، در حالی که در مناطق روستایی گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها» بیشترین وزن در سبد خانوار را به خود اختصاص داده است.
از این رو می‌توان گفت هرگونه تغییر قیمت در این بخش‌ها اثرات متفاوتی بر خانوارهای روستایی و شهری دارد. نکته دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده؛ عوامل موثر بر تورم بالای سال‌های اخیر است. بنا بر تحلیل‌های رسمی، افزایش حجم نقدینگی، افزایش قیمت دلار، افزایش تورم انتظاری، سفته‌بازی و در نهایت افزایش تقاضای یکباره برای برخی از اقلام نظیر مرکبات، مواد شوینده و سایر موارد به علت شیوع پاندمی کرونا، ۵ عامل موثر در این خصوص بوده‌اند.
۴ گروه پراهمیت در تورم
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی به تحلیل آماری روند تورم در دی ماه سال ۱۴۰۰ پرداخت. در این گزارش نرخ تورم بر اساس گروه‌های هزینه‌ای و به صورت ماهانه ارائه شده، به نحوی که هریک از گروه‌ها دارای ضرایب اهمیت متفاوتی است. گروه‌های هزینه‌ای مذکور شامل ۱۲ گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها»، «دخانیات»، «پوشاک و کفش»، «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها»، «مبلمان و لوازم خانگی و نگهداری معمول آنها»، «بهداشت و درمان»، «حمل‌ونقل»، «ارتباطات»، «تفریح و فرهنگ»، «آموزش»، «هتل و رستوران» و «کالاها و خدمات متفرقه» است. از بین ۱۲ گروه عمده هرینه‌ای مذکور، ۴گروه «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها»، «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها»، «بهداشت و درمان» و «حمل‌ونقل» به ترتیب دارای بیشترین وزن در سبد خانوار هستند به طوری که بیش از ۷۶درصد از ضریب اهمیت سبد کالاها و خدمات موردنیاز خانوارهای کشور و نیز مناطق شهری و روستایی را به خود اختصاص می‌دهند. البته از بین این ۴گروه نیز، سهم دو گروه «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها» و «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها»، بیش از ۵۹درصد است. از این رو بررسی وضعیت شاخص تورم در ۴ گروه فوق ضرورت دارد.
ریشه‌یابی تورم بالای گروه‌های کالایی
در بخش دیگری از این گزارش به برآورد تورم ماهانه در گروه‌های کالایی پرداخته شده است. بنا بر آمارهای رسمی تورم ماهانه دی ماه معادل ۴/ ۲درصد محاسبه شده است. تورم ماهانه خوراکی‌ها در این ماه برابر ۷/ ۱درصد و تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات معادل ۷/ ۲درصد برآورد شده است. این موضوع نشان می‌دهد که کالاهای غیرخوراکی و خدمات، افزایش قیمت بالاتری را در نخستین ماه زمستان سال‌جاری تجربه کرده‌اند. افزون بر این در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به ترتیب نان و غلات (انواع برنج ایرانی) (۴/ ۴درصد) و قند و شکر و شیرینی‌ها (۱/ ۳درصد) بیشترین تورم ماهانه را تجربه کرده‌اند.
همچنین در گروه غیرخوراکی‌ها و خدمات نیز به ترتیب گروه‌های مسکن و اجاره (۴/ ۴درصد) و هتل و رستوران (۴درصد) بیشترین تورم را به خود اختصاص داده‌اند. تحلیل‌های رسمی حاکی از آن است که مواردی مانند قانون تجمیع عوارض، افزایش هزینه‌های تولید و اعلام تعرفه جدید هتل‌ها در نیمه دوم سال بر افزایش قیمت‌ها تاثیرگذار بوده است. در نهایت اینکه در ماه مذکور گروه‌های آب، برق و سوخت (منفی ۸/ ۴درصد)، سبزی‌ها و حبوبات (منفی ۲/ ۰درصد) و انواع گوشت (گوشت مرغ) (منفی ۴/ ۰درصد) تورم ماهانه منفی تجربه کرده‌اند که تاثیر کاهشی بر نرخ تورم ماهانه داشته است. در دی ماه، گروه‌های «اجاره»، «نان و غلات» و «حمل‌ونقل» بیشترین ضریب تاثیر را در افزایش تورم ماهانه و نقطه‌ای داشته‌اند که این موضوع نسبت به آذر ماه تفاوتی نکرده است.
تورم نقطه‌ای ۴۳درصدی خوراکی‌ها
بررسی دیگر موجود در این گزارش، برآورد تورم نقطه به نقطه در ماه مذکور در گروه‌های هزینه‌ای است. بنا بر آمارهای رسمی، تورم نقطه‌ای در دی ماه به میزان ۹/ ۳۵درصد برآورد شده است. همچنین تورم نقطه‌ای در ماه مذکور برای گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات معادل ۶/ ۴۲درصد و برای گروه غیرخوراکی و خدمات برابر ۴/ ۳۲درصد محاسبه شده است. در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها قند و شکر و شیرینی‌ها (۶/ ۵۸درصد) و ماهی‌ها و صدف‌داران (۵۵درصد) بیشترین تورم نقطه‌ای را تجربه کرده‌اند. همچنین در گروه غیرخوراکی و خدمات نیز هتل و رستوران (۱/ ۶۲درصد) و پوشاک و کفش (۴۸درصد) بیشترین تورم نقطه‌ای را ثبت کرده‌اند. در نهایت اینکه ۳ گروه ارتباطات (۳/ ۲درصد)، روغن‌ها و چربی‌ها (۸/ ۲۵درصد) و آب، برق و سوخت (۲۱درصد) کمترین نرخ تورم را به خود اختصاص داده‌اند.
تحلیل تورم در مناطق شهری و روستایی
در بخش دیگری از این گزارش به بررسی تورم سالانه در مناطق شهری و روستایی در بازه زمانی سال‌های ۸۴ تا ۹۹ پرداخته است. بررسی مذکور حاوی ۵ نکته مهم است؛ مورد اول اینکه از دهه ۸۰ تاکنون، نرخ تورم تک‌رقمی فقط طی ۲ سال پیاپی ۹۵ و ۹۶ در مناطق شهری و روستایی، ثبت شده است. مورد دوم اینکه نرخ تورم روستایی طی سال‌های ۸۷ تا ۹۲ و نیز سال‌های ۹۵ تا ۹۹ از نرخ تورم شهری پیشی گرفته که بنا بر تحلیل‌های رسمی به دلیل وابسته‌تر شدن روستاها به شهرها و افزایش شدت آن در شرایط تورمی خاص است. در هر صورت تاثیر تورم در سال‌های مذکور بر خانوارهای روستایی بیشتر بوده است. مورد سوم اینکه در مناطق شهری، گروه «مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها» دارای بیشترین وزن بوده، در حالی که در مناطق روستایی گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها» بیشترین وزن در سبد خانوار را به خود اختصاص داده است. از این رو می‌توان گفت هرگونه تغییر قیمت در این بخش‌ها اثرات متفاوتی بر خانوارهای روستایی و شهری دارد. مورد چهارم؛ افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل (به واسطه افزایش قیمت سوخت، افزایش قیمت قطعات خودرو و دیگر موارد) به طور غیرمستقیم بر افزایش قیمت‌ها در مناطق روستایی اثر بیشتری دارد. افزون بر این بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که افزایش تورم در سال‌های اخیر به ۴ عامل مرتبط بوده است. این عوامل عبارتند از: افزایش حجم نقدینگی، افزایش قیمت دلار، افزایش تورم انتظاری که تورم کاذب را به‌دنبال داشته، سفته‌بازی و در نهایت افزایش تقاضای یکباره برای برخی از اقلام نظیر مرکبات، مواد شوینده و سایر موارد به علت شیوع پاندمی کرونا.
