چه کتابهای اقتصادی را باید خواند؟
کتابهای اقتصادی برای نوروز ۱۴۰۱
انتشارات «دنیای‌اقتصاد» در پاییز و زمستان امسال، ۱۶ کتاب خواندنی منتشر کرده است که قطعا گزینه‌‌‌های خوبی برای مطالعه در تعطیلات نوروزی هستند و نشریه «تجارت فردا» در شماره ۴۴۷ به طور کامل به معرفی این کتابها پرداخته است.
اگر دغدغه اندیشه اقتصادی دارید یا دنبال بیشینه کردن دانش مالی خود هستید یا حتی می‌‌‌خواهید کتابهای مرجع جامعهشناسی اقتصادی را پیدا کنید، مستقیم به کتاب‌‌‌فروشی «دنیای‌اقتصاد» مراجعه کنید؛ یا از طریق وب‌سایت این انتشارات، کتاب دلخواه خود را سفارش دهید. برای سهولت کار شما، تعدادی از این کتابها را معرفی کرده‌‌‌ایم.
مقدمه‌‌‌ای بسیار کوتاه بر بانکداری
جان ویلسون و جان گدارد
ترجمه: سهند حمزه‌‌‌ئی و تکتم گلسرخی
این «مقدمه بسیار کوتاه» درباره نقش کلیدی بانک‌ها در نظام مالی و آسیب‌‌‌پذیری‌‌‌شان در مقابل فروپاشی ناگهانی به‌‌‌دلیل ازدست‌‌‌رفتن اعتماد بعضی از سپرده‌‌‌گذاران یا سایر تامین‌‌‌کنندگان وجوه است. بنابراین، بر خدمات مالی بانک‌ها و ریسک‌هایی که بانک‌ها با آن روبه‌‌‌رو هستند و نقش بانک مرکزی تاکید دارد. همچنین، مهم‌ترین رویدادهای بحران مالی جهانی و بحران بدهی دولتی را توضیح می‌دهد و راهکارهایی را بررسی می‌کند که خود بانک‌ها، قانون‌گذاران و نهادهای نظارتی، بانک‌های مرکزی، دولت‌‌‌ها و نهادهای بین‌المللی متناسب با درس‌‌‌های تلخ آموخته‌‌‌شده از دگرگونی‌‌‌های یک دهه گذشته به کار گرفته‌‌‌اند.
تحولات پولی و مالی ایران/ از 1875 تا 1932
اسفندیار بهرام یگانگی
ترجمه: احمد میدری
دوره سلطنت قاجار را می‌توان عصر اقتصاد آزاد در نظام سیاسی بی‌‌‌قانون دانست. در هیچ دوره‌‌‌ای مانند سلطنت قاجار، آزادی اقتصادی بدون حاکمیت قانون در ایران وجود نداشته است: تعرفه بازرگانی تنها 5درصد بود، دولت قادر به افزایش حجم پول نبود زیرا حجم طلا و نقره کشور، حجم پول را تعیین می‌کرد، هیچ شرکت دولتی از صنعتی گرفته تا بانک و بیمه وجود نداشت، آزادی ورود و خروج سرمایه به حداعلا در کشور جریان داشت و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران بین‌المللی در ایران حضور داشتند، بازار نیروی کار کاملا آزاد بود و دولت در تعیین نرخ دستمزدها اصلا مداخله نمی‌کرد و نرخ ارز نیز بر اساس عرضه‌‌‌وتقاضا در بازار تعیین می‌‌‌شد. این کتاب توضیح می‌دهد که چطور این وضع تغییر کرد و دولت بر همه ارکان اقتصاد مستولی شد.
رسوایی آرمان‌‌‌شهر/ افشای اسطوره سوسیالیسم نوردیک
نیما سنندجی
ترجمه: محمدامین عامری
این روزها پیروان سوسیالیسم ناب پرشمار نیستند. این نظام سیاسی-اقتصادی که اکنون شکست خورده است، در هر کشوری ایجاد شد به بدبختی مردم آن انجامید. اتحاد جماهیر شوروی، کوبا، ونزوئلا و کره‌شمالی نمونه‌‌‌های این نظام شکست‌‌‌خورده‌‌‌اند. چین، آخرین کشور بزرگ سوسیالیستی هم دیگر چندان سوسیالیستی نیست. در این میان، ایده‌‌‌ای کمتر افراطی، یعنی سوسیال‌‌‌دموکراسی همچنان باقی است. برخلاف سوسیالیسم، قرار نیست سوسیال‌‌‌دموکراسی از طریق یک نظام اقتدارگرا که در آن یک حزب قدرت را در انحصار خود می‌گیرد برقرار شود و باید با دموکراسی و همچنین بازار آزاد ترکیب شود. اما سوسیال‌‌‌دموکراسی هم با وجود تفاوت‌‌‌های اساسی با سوسیالیسم و کمونیسم، گرفتاری‌‌‌هایی دارد که آینده‌‌‌اش را نامطمئن می‌کند. این کتاب به این موضوع پرداخته است.
دستیابی به اشتغال‌‌‌پذیری مادام‌‌‌العمر/ قواعد، عملکرد، ادراک، سیاست
اشوک شاه، جی. راس کلی، دیلیپ اسرینیواسن
ترجمه: علی درویشان
با تغییرات سریع و پیشرفت شتابان فناوری، کارفرمایان و کارمندان به سختی می‌توانند خود را با نیازهای هرروز بازار کار هماهنگ کنند. کارفرمایان باید همیشه نیروی کار مناسب در کسب و کار خود داشته باشند و کارمندان نیز باید بتوانند خود را در مسیر چالش‌های جدید توانمند نگه دارند. امروزه هر فردی در محیط کار با چند سوال اساسی روبه‌‌‌روست: آیا شغل من در خطر است؟ آیا آماده تغییرات هستم؟ چگونه می‌توانم خود را با تغییرات هماهنگ نگه دارم؟ این کتاب، مهارت‌‌‌ها، ویژگی‌‌‌ها و رویکردهای لازم را برای سازگار ماندن در دنیایی با تغییرات سریع جهانی، فناورانه و نوآورانه، بر‌‌‌می‌‌‌شمارد. بسیاری از منتقدان معتقدند که این کتاب احتمالا جامع‌‌‌ترین کتاب درباره چگونگی شاغل ماندن در بازار کار امروز است.
رکود بزرگ و سیاست نو
اریک راچوِی
ترجمه: مختار قادری
«نیو دیل» یا سیاست نو، مجموعه اقدام‌‌‌هایی بود که فرانکلین روزولت رئیس‌‌‌جمهوری آمریکا در دهه 1930 اجرا کرد. هدف این برنامه، خارج کردن اقتصاد از رکود و ایجاد اشتغال برای انبوه بیکاران بود. برنامه روزولت شامل افزایش زیرساخت‌‌‌های عمومی، حمایت از قیمت‌های بخش کشاورزی، ایجاد بازارهای جدید وام مسکن، کوتاه کردن روز و هفته کاری، تنظیم اوراق‌‌‌بهادار، بازسازی تجارت بین‌الملل، احیای جنگل در حومه شهرها، تقویت بیمه همگانی و حمایت از اتحادیه‌‌‌ها بود. این برنامه هواداران و مخالفانی جدی داشت و بحث‌‌‌ها درباره آن هنوز ادامه دارد. این کتاب درباره همین مباحث است.
روحیات حیوانی
جرج اکرلاف و رابرت شیلر
ترجمه: محمدجواد اشتیاق
رویکرد مرسوم اقتصاددانان این است که مدلها و نظریاتی کمّی و سنجش‌‌‌پذیر و دقیق ارائه کنند که کارکردهای اقتصادی را پیش‌بینی‌‌‌پذیر کند. اما مطابق دیدگاه نویسندگان این کتاب، این رویکرد اقتصاددانان به‌‌‌رغم فوایدش، انگیزه‌های غیراقتصادی و تفکرات غیرمنطقی افراد را که بر تصمیم‌‌‌های اقتصادی آنها تاثیر می‌‌‌گذارد، توضیح نمی‌‌‌دهد. این کتاب انواع و اقسام
«روحیات حیوانی» از جمله تاثیر خبث‌‌‌نیت و فساد را بر اقتصاد بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که گاهی صحنه اقتصادی چیزی مانند بازی مافیاست. مفاهیم دیگری مانند اطمینان، عدالت‌طلبی، توهم پولی و اثرگذاری داستان‌ها، محورهای دیگری هستند که در این کتاب، با دقت و جزئیات مطرح شده است.
در دفاع از سرمایه‌‌‌داری
یوهان نوربرگ
ترجمه: سعید نوروزی و طاهر نوروزی
در رقابت‌‌‌های درون‌‌‌حزبی انتخابات آمریکا در سال 2016 آمریکا، هیلاری کلینتون و برنی سندرز برای به‌‌‌دست آوردن نامزدی حزب دموکرات، رقابت می‌کردند. در مناظره‌‌‌ها و مباحثه‌‌‌های آن انتخابات، سندرز،ص دولت رفاه کشورهای اسکاندیناوی به‌‌‌ویژه سوئد را به عنوان الگویی موفق برای آمریکا و جهان عنوان می‌کرد. برنی سندرز در آن انتخابات موفق نشد، اما سیاست‌های چپگرایانه او پس از انتخابات بر سر زبان‌‌‌ها افتاد. در همان ایام مقاله‌‌‌ای از یوهان نوربرگ، نویسنده این کتاب در نشریه اکونومیست منتشر شد. او در پاسخ به سندرز، با مثال‌‌‌های فراوان استدلال کرده بود که سوئد بعد از 20 سال آزمودن الگوهای چپگرایانه بین سال‌های 1970 تا 1990 و گرفتار شدن در رکود فراگیر و طولانی، راه خود را اصلاح کرده و سیاست‌های کلان این کشور، اکنون به صورت کامل مبتنی بر اقتصاد آزاد است و تنها در بازتوزیع ثروت تفاوت‌‌‌هایی با آمریکا دارد. این کتاب، شکل بسط‌‌‌یافته آن مقاله است.
شجاعت عمل / خاطراتی از سال‌های بحران و پس از آن
بِن برنانکی
ترجمه: علی حبیبی
بحران مالی و اقتصادی سال‌های 2007 تا 2009 قابلیت تبدیل شدن به بحرانی فراگیر و همسنگ رکود بزرگ سال‌های 1929 تا 1933 را داشت؛ اما واکنش به‌‌‌موقع فدرال‌‌‌رزرو، وزارت خزانه‌‌‌داری و کنگره آمریکا و کمک و همکاری دیگر اقتصادهای بزرگ جهان و استفاده فدرال‌‌‌رزرو از ابزارهای پولی، مانع گسترش بحران شد. پاره‌‌‌ای از سیاست‌های پولی که برای عبور از بحران اتخاذ شد، انتقاد اقتصاددانان را در پی داشت و بن برنانکی رئیس وقت فدرال‌‌‌رزرو به پیروی از سیاست قدیمی و خطرناک «پول‌‌‌پاشی» متهم شد. برنانکی در این کتاب، به انتقادها پاسخ داده و راز موفقیت برنامه‌‌‌ای را که دیگران نادرست می‌‌‌دانستند، توضیح می‌دهد.
روش پژوهش در اقتصاد
هدی زبیری
این کتاب با این هدف تدوین شده است که هم بتواند نقش یک کتاب درسی مناسب برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته اقتصاد را ایفا کند و هم کتابی جذاب برای علاقه‌‌‌مندان عمومی علم اقتصاد باشد که آنان را با لایه‌‌‌های مختلف پژوهش و علمی‌‌‌اندیشیدن آشنا کند. این کتاب در سه بخش و 10 فصل تنظیم شده است؛ بخش اول به فلسفه علم و روش‌‌‌شناسی اختصاص یافته است. بخش دوم به بنیان‌‌‌های پژوهش علمی می‌‌‌پردازد و بخش سوم، فرآیند انجام پژوهش علمی را بررسی می‌کند.
مبانی فلسفی و اقتصادی سرمایه‌‌‌داری
اِسوِتُزار پژویچ
ترجمه: امیرحسین خالقی
سرمایه‌‌‌داری، به ادعای حامیان آن، نظامی است که انسان معمولی را از دریچه کارآیی و نوآوری می‌‌‌نگرد و هیچ نظام اقتصادی دیگری نتوانسته است در بهبود شرایط زندگی انسان‌‌‌ها به پای آن برسد، بااین حال سرمایه‌‌‌داری هیچ‌گاه محبوب نبوده است و گویی تنها برای عملکرد برترش تحمل شده است. دو نیرو سرمایه‌‌‌داری را از درون تهدید کرده‌‌‌اند: بخش بزرگی از دانشگاهیان و بوروکرات‌‌‌ها. نتیجه فشار این دو نیرو بر سرمایه‌‌‌داری، فاصله گرفتن از دولت محدود و آزادی فردی و رفتن به سوی دولت فراگیر و چیره شدن دولت بر همه امور بوده است. مولفان این کتاب کوشیده‌‌‌اند با تبیین مبانی فکری سرمایه‌‌‌داری، چرایی این وضع را توضیح دهند.
صاحبان منافع سیاسی
جین گروسمَن، الهَنان هِلپمَن
ترجمه: عباد عبادی
هدف این کتاب بررسی نقش گروه‌‌‌های ذی‌نفع یا صاحبان منافع خاص در امر سیاستگذاری است. به‌‌‌طور معمول، صاحبان منافع خاص ، نقش اصلی را در امر تصمیم‌گیری سیاستمداران ایفا می‌کنند و سیاستگذاران باید برای جمع‌‌‌آوری رای این گروه‌‌‌ها استراتژی‌‌‌های مشخصی را به‌‌‌کار گیرند. همچنین صاحبان منافع خاص نیز باید برای جذب سیاستگذاران و برآوردن منافع خاص گروهی خود، استراتژی‌‌‌های مشخصی را به کار گیرند. این تعامل دوجانبه نیاز به استفاده از مدلها و روش‌های علمی را آشکار می‌کند. در این کتاب چنین روش‌هایی به خوبی بیان شده است.
سرمایه‌‌‌داری به سبک چینی / چرا الگوی توسعه چینی تقلیدناپذیر است؟
یاشِنگ هوانگ
ترجمه: نیایش امیدی
پژوهش‌‌‌های اقتصادی در مورد اصلاحات چین غالبا درباره این پرسش است که با وجود ناکارآمدی‌‌‌های بارز اقتصاد چین، چرا این اقتصاد رشد شتابان دارد؟ پاسخ این سوال که اغلب توسط مدل‌‌‌های ریاضی و صوری ارائه می‌شود، این است که سیاست‌ها، شیوه‌‌‌ها و نهادهایی مانند موسسه‌‌‌های شهری و روستایی و کنترل‌‌‌های مالی، موجب کارآمدی و رشد اقتصادی شده‌‌‌اند. در این کتاب رویکردی متفاوت و مبتنی بر شواهد و مستندات اتخاذ شده است. این پژوهش بر اساس بازرسی‌‌‌های دقیق مدارک بایگانی‌‌‌شده مربوط به اسناد سیاست، بوروکراتیک و بانکی و همچنین چند نظرسنجی از شرکت‌های خصوصی و خانوارها انجام شده است.
نظریه اقتصادی دموکراسی
آنتونی داونز
ترجمه: رسول قنبری
یکی از سوالات اصلی علم اقتصاد همیشه این بوده است که چگونه و با چه ابزاری می‌توانیم منافع اجتماعی را تشخیص دهیم. زمانی، پیروان مکاتب اقتصادی همچون کلاسیک‌‌‌ها، دولت را موظف به تشخیص این منافع می‌‌‌دانستند. دولت مدنظر آنان همه‌‌‌چیزدان، خیرخواه و با هویت واحد بود که هر کجا شکست بازار اتفاق بیفتد باید مداخله کند. اما بعدا با پدیدار شدن شکست دولت، اندیشه راست‌‌‌های جدید در علوم سیاسی و تئوری‌‌‌های انتخاب عمومی در اقتصاد پدید آمد که بیان می‌کردند دولت نه همه چیزدان است و نه خیرخواه و هویت واحدی هم ندارد که بتواند در زمان شکست بازار، منافع اجتماعی را تشخیص دهد و تصمیم بگیرد. این کتاب درباره این موضوعات است.
قانون‌گذاری اقتصادی مدرن
درآمدی بر نظریه و عمل
کریستوفر دِکر
ترجمه: علی ناظمی‌‌‌اشنی و تهمینه اتفاق
این کتاب سه هدف عمده را دنبال می‌کند. هدف اول، بررسی علت کاربرد گسترده قانون‌گذاری اقتصادی در صنعت خدمات عمومی، یعنی صنایع برق، گاز، مخابرات، ترابری و آب است. در راستای این هدف، ارتباط سیاست‌های اتخاذشده و مداخلات صورت‌‌‌گرفته با گزینه‌‌‌های جایگزین برای قانون‌گذاری اقتصادی که بعضا پیشنهاد شده یا مورد آزمون قرار گرفته است، بررسی خواهد شد. هدف دوم دستیابی به چارچوب نظری و تحلیلی مناسب برای توجیه قانون‌گذاری خدمات عمومی و نشان دادن تمایز اساسی بین اصول قانون‌گذاری درباره فعالیت‌های ذاتا انحصاری مانند سیم‌‌‌های برق، خطوط لوله گاز، کابل‌‌‌ها و سیم‌‌‌های مخابراتی، خطوط راه‌آهن و لوله‌‌‌های آب و فاضلاب با فعالیت‌های رقابتی یا بالقوه رقابتی است. هدف سوم تشریح چگونگی اجرای قوانین و مقررات اقتصادی است.
قانون، قانون‌گذاری و آزادی
گزارشی جدید از اصول آزادیخواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی
جلد اول: قواعد و نظم/ جلد دوم: سراب عدالت اجتماعی/ جلد سوم: نظم سیاسی مردمان آزاد
فردریش فون هایک
ترجمه: مهشید معیری و موسی غنی‌‌‌نژاد
فردریش هایک در کتاب سه‌‌‌جلدی «قانون، قانون‌گذاری و آزادی» ضمن ارائه گزارشی موجز و منسجم از اصول اندیشه آزادی‌خواهی، معضلات مهم جوامع مدرن را برشمرده و برای برخی از آنها راه‌‌‌حل‌‌‌هایی ارائه می‌کند. عنوان فرعی کتاب «گزارشی جدید از اصول آزادیخواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی» است. همچنان‌‌‌که از این عنوان برمی‌‌‌آید، مضمون اثر هایک اصول آزادی‌خواهی (لیبرالیسم کلاسیک) با تاکید بر موضوع عدالت و اقتصاد سیاسی است. از نظر هایک بخش بزرگی از دستاوردهای تمدن بشری در نتیجه شکل گرفتن برخی نظم‌‌‌های خودجوش در روابط میان انسان‌‌‌ها امکان‌‌‌پذیر شده است که محصول عمل انسان‌‌‌هاست اما نتیجه طرح و قصد آنها نیست.
پول راستین
طرح کتاب مقدس برای پول و بانکداری
گری نورث
ترجمه: سید‌‌‌مجتبی فائزی
پول متعارف و نظام پولی کنونی در جهان حاصل تغییرات بسیاری در طول تاریخ بوده است که فهم درست آن فقط با نگاه عمیق و ریشه‌‌‌ای امکان‌‌‌پذیر است.گری نورث در این کتاب با بهره‌‌‌گیری از نمونه‌‌‌های آشنا و قابل فهم عموم و در بعضی مواقع با رجوع به آیات کتاب مقدس، چنین کاری کرده و مسائل پیچیده اقتصادی نظیر قانون گرشام، نظریه برابری ارزش، بانکداری اندوخته کسری، تورم، ربا و... را با زبانی ساده باز کرده و مفهوم پول راستین را روشن کرده است. از نظر او پول بازاری‌‌‌ترین کالاست که محصول یک پدیده اجتماعی است، نه دولت. او با نقد جدی به انحصار پول توسط دولت و سیاست‌های پولی آن، راه نجات را الغای کامل نظام بانکداری اندوخته کسری می‌‌‌داند.گری نورث از منظر نگاه اخلاقی و دینی به پول و توسعه و بسط آن هم راه جدیدی در علم اقتصاد گشوده است.
