آمارهای شاخص بهای تولیدکننده بخش صنعت در تابستان نشان می‌دهد

افت تب تورم پیش‏‏‌نگر

دنیای‌اقتصاد : مرکز آمار ایران در گزارشی اطلاعات مربوط به شاخص بهای تولیدکننده بخش صنعت را منتشر کرد. این آمارها حاکی از کاهش تورم پیش‌‌‌نگر در مقایسه با فصل بهار هستند. بنابر آمارهای منتشر شده تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در فصل تابستان به ۳/ ۶۲‌ درصد رسید که در مقایسه با فصل بهار بیش از ۳۰ واحد‌درصد کاهش یافته است؛ این شاخص در بهار ۷/ ۹۴‌درصد به ثبت رسیده بود. شاخص قیمت تولید‌‌‌کننده با اندازه‌‌‌گیری قیمت‌هایی که تولیدکننده با آن روبه‌‌‌رو است، مشخص می‌شود. بنا به تعریف، شاخص قیمت تولیدکننده، اندازه‌‌‌ای است از تغییر قیمت کالاها و خدماتی که توسط تولیدکننده خریداری شده و پس از تولید محصول نهایی به فروش می‌‌‌رسد. از آنجا که این تغییر قیمت درب کارخانه با اندکی تاخیر در بازار ظهور و بروز پیدا می‌کند از آن با نام پیش‌‌‌نگر تولید یاد می‌کنند. گرچه شاخص تورم فصلی و تورم سالانه تولید اندکی افزایش را در تابستان به ثبت رسانده است اما کاهش قابل‌توجه تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در تابستان را می‌توان نشانه‌‌‌ای فروکش کردن تورم از نقطه اوج خود تلقی کرد؛ لازم به ذکر است تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در بهار امسال دراوج ۱۰ساله قرار داشت.

 تورم پیش‌‌‌نگر در آمارها

مرکز آمار ایران در گزارشی اطلاعات مربوط به تورم تولیدکننده درفصل تابستان را منتشر کرد. طبق تعریف، شاخص قیمت تولیدکننده، اندازه‌‌‌ای است از تغییر قیمت کالاها و خدماتی که توسط تولیدکننده خریداری شده و پس از تولید محصول نهایی به فروش می‌‌‌رسد. تفاوت اصلی این شاخص با شاخص مصرف‌کننده در زاویه نگاه به قیمت‌‌‌ کالاها و خدمات است، به نحوی که برای شاخص مصرف‌کننده قیمت کالاها در بازار مصرفی استعلام می‌شود و در محاسبه شاخص تولید‌‌‌کننده اخذ قیمت در محل کارخانه انجام می‌شود.

در ادبیات اقتصادی، از این شاخص به‌‌‌عنوان یک شاخص پیش‌‌‌نگر یاد می‌شود؛ چراکه انتظار می‌رود تغییرات این شاخص با یک وقفه زمانی خود را در شاخص بهای مصرف‌کننده منعکس کند. هم‌‌‌اکنون این شاخص در بسیاری از کشورهای جهان تهیه می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بر این اساس در دومین فصل 1400، تورم فصلی تولیدکننده به 8/ 9‌درصد رسید. در بهار سال‌جاری این عدد 2/ 8‌ درصد ثبت شده بود که 6/ 1‌درصد نسبت به این عدد در تابستان کمتر است. مهم‌ترین نکته موجود در گزارش مرکز آمار اطلاعات مربوط به تورم نقطه به نقطه است؛ آمارها حاکی از آن است که در تابستان 1400 تغییرات شاخص بهای تولیدکننده نسبت به تابستان سال گذشته 3/ 62‌درصد افزایش یافته است. این در حالی است که تورم نقطه به نقطه فصل بهار سال‌جاری با شکستن رکورد و ثبت بالاترین عدد در یک دهه گذشته، در سطحی نزدیک به 95‌درصد ایستاد. به بیان دیگر، سطح قیمت کالاهای تولیدشده در بخش صنعت در بهار سال‌جاری نسبت به سال قبل دوبرابر شده که این افزایش قیمت‌های کارخانه‌‌‌ای با یک وقفه به قیمت‌های مصرفی در بازار منتقل شد؛ این اوج‌‌‌گیری در تورم را در افزایش شاخص بهای مصرف‌کننده ماه‌‌‌های فصل دوم سال به وضوح می‌توان مشاهده کرد.

 با مقایسه تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در بهار و تابستان می‌توان دریافت که این شاخص در تابستان نسبت به فصل گذشته بیش از 30 واحد‌درصد کاهش را تجربه کرده است که می‌تواند به عنوان نکته‌‌‌ای مثبت تلقی شده و از کاهش تب تورم پیش‌نگر خبر بدهد.

در نهایت، تغییرات میانگین شاخص قیمت تولیدکننده محصولات صنعتی در چهار فصل منتهی به تابستان 1400، نسبت به مدت مشابه سال گذشته 4/ 80‌درصد رشد را به ثبت رسانده است. این عدد در بهار سال‌جاری 5/ 78‌درصد ثبت شده بود. تورم میانگین تولیدکننده در تابستان 1400 در 10سال گذشته بی‌‌‌سابقه است و در سقف خود قرار گرفته است.

   صنایع پیشرو در تورم

بررسی جزئیات اعلام شده در گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در میان صنایع مختلف کشور در فصل تابستان صنایع «ساخت محصولات رایانه‌‌‌‎ای، الکترونیکی و نوری» با 2/ 3‌درصد، «ساخت کاغذ و محصولات کاغذی» با 9/ 3‌درصد و «ساخت فرآورده‌‌‌های توتون و تنباکو» با 4‌درصد افزایش کمترین تورم فصلی را در میان صنایع مختلف کشور تجربه کردند.

از سوی دیگر صنایع «ساخت چوب و فرآورده‌‌‌های چوبی » با 4/ 22‌درصد، «ساخت سایر محصولات کانی غیرفلزی » با 5/ 19‌درصد و «ساخت محصولات غذایی» و با 3/ 13‌درصد تورم تولیدکننده ماهانه بالاترین تورم ماهانه تولیدکننده در تابستان سال‌جاری را به ثبت رساندند.

در بخش دیگری از این آمارها، کمترین سطح تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده در تابستان به صنایع «ساخت فرآورده‌‌‌های توتون و تنباکو» با 8/ 24‌درصد، ‌‌‌ «ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلرو نیم تریلر» با 39‌درصد و «ساخت محصولات دارویی، مواد شیمیایی مورد استفاده در داروسازی و محصولات دارویی گیاهی» با 1/ 40‌درصد تعلق دارد.

 از سوی دیگر بیشترین افزایش تورم نقطه به نقطه تولیدکننده در تابستان به ترتیب در صنایع«ساخت چوب و فرآورده‌‌‌های چوبی» با 2/ 99‌درصد، «ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی» با 6/ 88‌درصد و «ساخت سایر محصولات کانی غیرفلزی» 4/ 78‌درصد ثبت شده است.

درنهایت در تورم میانگین تولیدکننده صنایع «ساخت فرآورده‌‌‌های توتون و تنباکو» با 7/ 22‌درصد، «ساخت محصولات دارویی، مواد شیمیایی مورداستفاده در داروسازی و محصولات دارویی گیاهی» با 6/ 40‌درصد و «ساخت سایر مصنوعات» با 7/ 22‌درصد کمترین افزایش و صنایع«ساخت مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی» با 2/ 113‌درصد، ‌‌‌«ساخت سایر تجهیزات حمل‌ونقل» با 2/ 106‌درصد و «ساخت فلزات پایه» با 2/ 98‌درصد بیشترین افزایش را به ثبت رساندند.

  چالش تورم و تولید در دولت جدید

شاخص‌‌‌های تورم پیش‌‌‌نگر در فصل تابستان حرکتی متناقض را از خود به نمایش گذاشتند و در حالی که شاخص تورم نقطه به نقطه تولیدکننده شاهد کاهشی چشمگیر بود، نرخ تورم فصلی و میانگین سالانه تورم تولیدکننده نسبت به بهار صعود کرد و در سطح بالاتری ایستاد.

حرکت کاهشی تورم نقطه به نقطه را می‌توان عامل مثبتی تلقی کرد که خبر از کاهش تورم در ماه‌‌‌های آتی می‌دهد. اما از سوی دیگر رشد تورم فصلی و میانگین می‌تواند به عنوان نکاتی منفی بر روی تورم تلقی شود. تورم به عنوان یکی از چالش‌های اصلی دولت سیزدهم در شرایط حساسی قرار دارد و می‌تواند در ماه‌‌‌های آتی، به دلیل کاهش تولید ناخالص داخلی، کسری بودجه و افزایش نرخ ارز افزایش قابل‌توجهی پیدا کند. اما تورم تنها نگرانی و چالش دولت سیزدهم نیست و شاخص تولید صنعت از احتمال منفی شدن رشد در فصل پاییز خبر می‌دهد. بیش از نیمی از تولیدات کشور در اختیار بیش از 280 شرکت صنعتی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس است.

این شرکت‌ها به صورت ماهانه، گزارش تولید خود را منتشر می‌کنند و این آمارها شاخص تولید صنعتی کل کشور را تعیین می‌کند. بررسی‌ها در ماه اول فصل پائیز نشان می‌دهد که شاخص تولید صنعتی 4/ 1‌درصد کاهش یافته است که پایین‌ترین عدد در 16 ماه گذشته است. شاخص به دست‌آمده از داده‌‌‌های این شرکت‌ها، هم‌راستا با شاخص تولید صنعتی کل کشور است. در نتیجه شاخص مذکور در زمانی که شاخص‌‌‌های رسمی کل کشور با تاخیر منتشر می‌‌‌شوند و تواتر فصلی دارند، می‌تواند جایگزین خوبی برای آنها باشد و وضعیت تغییرات ماهانه صنعت را نشان دهد. به عبارت دیگر گزارش مذکور به عنوان پیش‌نگر رشد اقتصادی محسوب می‎‌شود. جمع‌‌‌بندی این دو مطلب حاکی از آن است که دولت در ماه‌‌‌های آتی، در عین دست‌‌‌وپنجه نرم کردن با تورم، ‌‌‌ با چالش افزایش رشد کشور نیز روبه‌رو است.