تغییرات شاخص بهای درب کارخانه بررسی شد
تورم پیش‌نگر در سراشیبی
آمارهای تورم تولیدکننده نشان می‌دهد که در دو فصل پاییز و زمستان قبلی، رشد شاخص فصلی نزولی شده است. از آنجا که تورم تولیدکننده با یک وقفه در تورم مصرفکننده منعکس می‌شود، می‌توان عنوان کرد که پیش‌نگر تورم روند کاهشی در پیش گرفته و این روند در ماه‌های جاری در روند کاهشی تورم موثر است. البته بررسی‌ها از بعد دیگر، نشان می‌دهد که تورم تولیدکننده در سال 99 به بیشترین مقدار دهه 90 رسیده است، که این روند بیشتر به‌دلیل آمارهای بهار و تابستان سال قبل است. به‌نظر می‌رسد که با توجه به کاهش تورم فصلی در دو فصل پاییز و زمستان سال قبل، این روند تورمی تغییر کرده است. تورم تولیدکننده تغییرات قیمت‌ها را در مبدا تولید اندازه می‌گیرد، اما معیاری که با عنوان تورم، در ادبیات اقتصادی عرف است، تغییرات قیمت در بخش مصرفکننده است.
ضرورت شاخص تولیدکننده
شاخص قیمت تولیدکننده با اندازه‌گیری قیمت‌هایی که تولیدکننده با آن روبه‌رو است، مشخص می‌شود. درحال‌حاضر این شاخص در بسیاری از کشورهای جهان تهیه و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنا بر تعاریف و مفاهیم رسمی، شاخص قیمت تولیدکننده، اندازه‌ای است از تغییر قیمت کالاها و خدماتی که توسط تولیدکننده خریداری شده و پس از تولید محصول نهایی به فروش می‌رسد. تفاوت اصلی این شاخص با شاخص مصرفکننده در زاویه نگاه به قیمت کالاها و خدمات است؛ به نحوی که برای شاخص مصرفکننده قیمت کالاها در بازار مصرفی استعلام می‌شود و در محاسبه شاخص تولیدکننده اخذ قیمت در محل کارخانه انجام می‌شود. در ادبیات نظری اقتصاد، از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر یاد می‌شود. در واقع انتظار بر این است که تغییرات شاخص تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص مصرفکننده نیز منعکس شود. از طرف دیگر شاخص تولیدکننده می‌تواند نشان دهد که تولیدکننده در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور چه دیدی نسبت به تغییرات قیمت دارد.
آنالیز فصلی تورم تولیدکننده در دهه 90
در بخش دیگری از این گزارش به بررسی شاخص قیمت تولیدکننده در فصول مختلف سال‌های دهه 90 به جز بهار سال 90 پرداخته شده است. بنا بر آمارهای رسمی در بهار 99 تورم تولیدکننده به میزان 7/ 6 درصد برآورد شده که نسبت به مدت مشابه سال 98، به میزان 1/ 1 درصد کاهش در تورم مذکور را نشان می‌دهد. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که شیوع پاندمی کرونا در انتهای سال 98 و محدودیت‌های اعمالی به‌دنبال آن نظیر تعطیلی فعالیت کسب‌وکارها و قرنطینه عمومی سبب کاهش این تورم در بهار سال 99 شده است. تورم مذکور بدین معنا است که در فصل بهار تولیدکنندگان کالاها و خدمات خریداری شده خود را با افزایش قیمتی به میزان 7/ 6درصد تهیه کرده‌اند. همچنین تورم فصل تابستان 99 نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان 19 واحد رشد داشته است. بنا بر آمارهای رسمی تورم فصل تابستان به میزان 6/ 21 درصد برآورد شده است. در ادامه این شاخص در فصل پاییز کاهش 4 واحد درصدی را نسبت به تابستان تجربه کرد و به میزان 6/ 17 درصد رسید که نسبت به مدت مشابه سال 98 بر رشد 1/ 14 واحد درصدی دلالت دارد. در نهایت در فصل زمستان روند کاهشی تورم تولیدکننده ادامه داشت و با کاهش 8/ 7 واحد درصدی در زمستان به میزان 8/ 9 درصد ثبت شد. گزارش آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تورم نقطه‌ای زمستان 99 نسبت به زمستان 98 به میزان 6/ 5 درصد برآورد شده است.
در نهایت اینکه تورم فصلی و شکاف تورم نقطه‌ای از فصل تابستان تا زمستان روند نزولی به خود گرفته است که می‌تواند نکته مثبتی در بحث تورم تولیدکننده محسوب شود. روند کاهشی تورم تولیدکننده می‌تواند نشانه‌ای از کاهش تورم مصرفکننده در فصل بهار سال‌جاری باشد. آمارهای رسمی تورم اردیبهشت موید این موضوع است.
بیشترین تورم سالانه در دهه 90
مرکز آمار در گزارشی به بررسی شاخص قیمت تولیدکننده در کشور در سال 99 پرداخت. بنا بر آمارهای رسمی تورم تولیدکننده در سال 99 به میزان 7/ 46 درصد برآورد شده که نسبت به سال 98 به میزان 4/ 12 واحد درصد رشد داشته است. همچنین بررسی‌های رسمی در ارتباط با روند شاخص تورم تولیدکننده در دهه 90 حاکی از آن است که این شاخص از سال 91 تا 94 روندی نزولی داشته است به نحوی که از میزان 1/ 27 درصد در سال 91 به میزان 9/ 4 درصد در سال 94 کاهش پیدا کرده است.
در ادامه روند این شاخص صعودی شد به‌طوری‌که از 6 درصد در سال 95 به 7/ 41 درصد در سال 97 افزایش پیدا کرد. در ادامه در سال 98 تورم تولیدکننده به میزان 3/ 34 درصد و در سال 99 نیز به میزان 7/ 46 درصد گزارش شد. نکته قابل ذکر در این خصوص اینکه تورم 7/ 46 درصدی در سال 99 بیشترین سطح تورم مذکور در دهه 90 محسوب می‌شود. از مقایسه تورم شاخص تولیدکننده در سال 99 با میزان تورم هدف‌گذاری در این سال، اختلاف بالا (7/ 24واحد درصدی) در رسیدن به هدف تورمی سال مشهود است.
پیشتازان تورم نقطه‌ای
در بخش دیگری از این گزارش، تورم تولیدکننده در فصل زمستان99 نسبت به مدت مشابه سال98 به تفکیک بخش‌های اصلی آورده شده است. این بخش‌ها عبارتند از کشاورزی، معدن، صنعت، تولید برق و خدمات. بنا بر آمارهای رسمی در فصل زمستان 99 تورم نقطه‌ای شاخص کل تولیدکننده معادل 8/ 9 درصد برآورد شده است. افزون بر این سه بخش کشاورزی، برق و خدمات، تورم پایین‌تری نسبت به شاخص کل تجربه کردند. به نحوی که تورم این سه بخش به ترتیب معادل 8، 4/ 9 و 3/ 7 درصد گزارش شده است. از سوی مقابل دو بخش صنعت و معدن تورم بالاتری نسبت به شاخص کل را ثبت کردند. بنا بر آمارهای رسمی تورم تولیدکننده در فصل مذکور در بخش معدن معادل 9/ 12 درصد و تورم بخش صنعت به میزان 2/ 12درصد ثبت شده است.
