رسالت سازمان جهانی بهداشت در مهار ویروس کرونا
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا، سازمان بهداشت جهانی به‌عنوان یکی از موسسه‌های وابسته به سازمان ملل با رسالت ارتقای آگاهی عموم مردم درباره موضوع خاص بهداشتی تاسیس شد و مهم‌ترین هدف آن مبارزه با بیماری‌ها مخصوصا بیماری‌های مسری شایع و ارتقای سلامت عمومی مردم جهان است. در واقع ضرورت حفظ سلامت و بهداشت انسان از دیرباز سبب شد تا همکاری‌های بین‌المللی در قلمرو بهداشت شکل بگیرد. بنابراین در همین راستا و به‌طور کلی از ۱۸۵۱میلادی تا نزدیک جنگ جهانی دوم، ۱۴ کنفرانس بین‌المللی بهداشت تشکیل شد و به‌واسطه آنها اقدامات نسبتا موثری در چاره‌جویی برای برخی بیماری‌های مسری به عمل آمد. در این مسیر جامعه ملل نیز نقش مهمی برای مبارزه با بیماری‌ها ایفا کرد و سازمان سلامت را تاسیس کرد. همزمان در قاره آمریکا نیز سازمان سلامت پان آمریکن با یک دفتر دائمی ایجاد شد. پس از تاسیس سازمان ملل متحد، یکی از نخستین نهادهای تخصصی وابسته به این نهاد، سازمان بهداشت جهانی شد. به‌طور کلی درخصوص تاریخچه این سازمان این چنین آمده است که در کنفرانس سانفرانسیسکو در ۱۹۴۶ میلادی تصمیم به تشکیل یک کنفرانس بین‌المللی بهداشت گرفت که اساسنامه آن در هفتم آوریل ۱۹۴۸ میلادی در نیویورک تنظیم و تصویب شد و نخستین انجمن بهداشت جهانی اقدام به انتخاب روزی به‌عنوان روز جهانی بهداشت کرد. در ژوئن همان سال نخستین مجمع عمومی سازمان بهداشت جهانی در ژنو با حضور نمایندگان ۶۱ کشور جهان تشکیل شد و از ۱۹۵۰ میلادی به بعد هفتم آوریل هر سال با نام روز جهانی بهداشت در سراسر دنیا جشن گرفته شد.
شیوع کرونا و آمادگی اضطراری در سطح ملی
شیوع بیماری کرونا یا کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ مشکلات فراوانی برای جامعه بین‌المللی ایجاد کرد. اپیدمی که از کشور چین آغاز و به سرعت مبدل به یک پاندمی شد و درحال‌حاضر بسیاری از کشورها از جمله ایران با آن درگیر هستند اما شیوع ویروس کرونا نشان داد که انسان در عین اقتدار تا چه اندازه ضعیف و آسیب‌پذیر است. قصور در اعلام به موقع این رخداد و عدم آمادگی و فقدان هماهنگی میان دولت‌ها، واکنش و مقابله سریع با آن را دچار مشکل کرد. اختلاف شدید میان چین و آمریکا در مورد منشأ ویروس سبب شد تا از درج آن در دستور کار شورای امنیت خودداری کنند و در نهایت بعد از گذشت بیش از سه ماه از زمان اعلام کووید-۱۹ به‌عنوان بیماری همه‌گیر جهانی توسط سازمان جهانی سلامت، با تصویب قطعنامه ۲۵۳۲ در اول ژوئیه ۲۰۲۰ همه‌گیری کرونا به‌عنوان خطر تهدید‌کننده صلح و امنیت بین‌المللی اعلام شد. شیوع این ویروس ابعاد مختلف حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افراد را سخت تحت‌تاثیر قرار داده و خسارات جانی و مالی زیادی به اشخاص حقیقی و حقوقی در گوشه و کنار دنیا وارد کرده است. البته شیوع بیماری مسری و واگیردار امر جدیدی نیست و در طول تاریخ، سرزمین‌های مختلف آن را تجربه کرده‌اند. دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی اقدامات زیادی به‌منظور تشریک مساعی و همکاری برای پیشگیری از این‌گونه بیماری‌ها انجام داده‌اند. جدای از ابعاد سلامت و بهداشت در عرصه ملی، سازمان جهانی بهداشت متولی اصلی آن در عرصه بین‌المللی است.
هنگام شیوع ویروس همه‌گیر این سازمان اعلام وضعیت اضطرار بین‌المللی کرد، این اقدام به این معناست که تمام کشورها باید آمادگی لازم برای پیشگیری، مبارزه و درمان موارد احتمالی بیماری را داشته باشند. همچنین مقررات بین‌المللی سلامت، دولت‌ها را موظف کرد تا تمامی رخدادهای مهم سلامت و بیماری‌های خاص را که از جمله دغدغه‌های بین‌المللی هستند، اعلام و گزارش کنند تا سازمان بهداشت جهانی پس از دریافت گزارش، موضوع را به دیگر کشورهای در معرض خطر و افرادی که قصد مسافرت به کشورهای درگیر خطر را دارند، اطلاع داده و به آنها هشدار دهد. این سازمان کشورها را ملزم به تقویت ظرفیت‌های نظارت و واکنش ملی خود و به اشتراک‌گذاری اطلاعات مهم با جامعه جهانی می‌کند. همچنین ارتقای زیرساخت‌های بهداشتی قوی در هر کشور موثرترین استراتژی آمادگی بلند مدت برای موارد اضطراری بهداشت جهانی است. زیرساخت‌های بهداشتی نه‌تنها ساختارهای فیزیکی مانند آژانس‌های بهداشت عمومی، کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و منابع انسانی را شامل می‌شوند بلکه زیرساخت‌های قانونی کشورها از جمله قوانین، سیاست‌ها و اقدامات دولت و بخش‌خصوصی را در مورد بهداشت و سلامت عمومی در بر می‌گیرد.
مهم‌ترین اقدامات سازمان جهانی بهداشت برای مقابله با ویروس کرونا
یکی از نخستین اقدامات سازمان جهانی بهداشت در دوران همه‌گیری ویروس کرونا، اعلام وضعیت اضطراری بین‌المللی بود. براساس ماده ۴۸ مقررات بین‌المللی بهداشت ۲۰۰۵، «مدیرکل سازمان باید یک هیات وضعیت اضطراری تشکیل دهد که در صورت درخواست وی درخصوص موارد ذیل اعلام نظر فنی کند: الف- آیا رویداد مدنظر یک وضعیت اضطراری بهداشتی بین‌المللی تلقی می‌شود. ب- خاتمه یک وضعیت اضطراری بهداشت بین‌المللی و پیشنهاد صدور، اصلاح، تمدید یا خاتمه توصیه‌ها.» لازم به ذکر است که در زمان اعلان این وضعیت برای شیوع ویروس کرونا، هفت هزار و ۸۱۸ نفر به‌طور قطعی مبتلا به این ویروس بودند که از این میان ۱۷۰ نفر جان خود را از دست داده بودند. پیش از این سازمان جهانی بهداشت پنج بار چنین وضعیتی را اعلان کرد. ۲- دریافت اطلاعات مربوط به آمار قطعی مبتلایان و قربانیان این ویروس از اقصی نقاط جهان از دیگر وظایف این سازمان است که در دوران همه‌گیری کرونا از همان روزهای ابتدایی صورت گرفت. ۳- ارائه توصیه‌های مختلف و انتشار آنها از وظایف مهم سازمان جهانی بهداشت است که در دوران همه‌گیری کرونا از ژانویه ۲۰۲۰ تا به امروز به‌صورت منظم تدوین و منتشر شده است. ۴- از دیگر اقدامات سازمان جهانی بهداشت تدوین و انتشار گزارش‌های وضعیت بود. این گزارش‌ها معمولا بین ۵ تا ۳۰ صفحه هستند و طرح آن به این صورت است که ابتدا به خبرهای مهم اشاره کرده و از خروجی کمیته‌ها صحبت می‌کند؛ سپس آمار جدیدی از موارد قطعی ابتلا به این ویروس و مرگ‌ومیر می‌دهد. ۵- برگزاری کنفرانس‌های مطبوعاتی و پرسش و پاسخ با خبرنگاران نیز از دیگر اقداماتی به‌شمار می‌رود که سازمان جهانی بهداشت از زمان شروع همه‌گیری کرونا به‌طور منظم صورت داده است.
