شاخص قیمت دهه ۹۰ را چگونه سپری کرد؟
تورم ۹۹ در قله دهه ۹۰
پرونده سال ۹۹ با تمام فراز و فرودهایش بسته شد. بررسی آمارهای مرتبط با تورم در سال گذشته حاوی چهار نکته مهم است: نخست اینکه تورم ماهانه در اسفندماه کمترین میزان تورم ماهانه در سال ۹۹ بوده است. تورم ماه مذکور معادل ۸۱/ ۱ درصد برآورد شده است. مورد دوم اینکه نرخ تورم نقطه‌ای در ماه پایانی سال در مقایسه با ماه قبل به میزان ۵/ ۰واحد درصد افزایش یافته است. مورد سوم؛ تورم سالانه در سال پایانی دهه ۹۰ به بالاترین سطح خود در دهه ۹۰ رسید. تورم مذکور در سال ۹۹ برابر ۴/ ۳۶ درصد ثبت شده است. آمارها از اختلاف ۴/ ۱۴ واحد درصدی با تورم هدف‌گذاری شده (معادل ۲۲ درصد) دلالت دارد. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تا اردیبهشت سال‌جاری وعده هدف‌گذاری بانک مرکزی محقق نشود. نکته مهم دیگر اینکه در ماه مذکور دهک‌های پردرآمد تورم بالاتری را تجربه کرده‌اند.
پایین‌ترین تورم ماهانه سال ۹۹
مرکز آمار ایران، گزارش شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار در ماه پایانی سال ۱۳۹۹ را منتشر کرد. براساس این گزارش در اسفند ماه شاخص قیمت مصرف‌کننده به میزان ۱/ ۲۹۸واحد رسیده، در نتیجه تورم ماهانه کل کشور ۸/ ۱درصد ثبت شده است. تحلیل آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تورم ماهانه در ماه پایانی زمستان سال گذشته به میزان ۷/ ۰ واحد درصد نسبت به بهمن ماه کاهش داشته است. آمارهای رسمی حاکی از آن است که تورم ماهانه در دومین ماه زمستان سال‌گذشته به میزان ۵/ ۲ درصد گزارش شده است. نکته قابل ذکر دیگر این است که تورم ماهانه دو ماه اسفند (۸۱/ ۱ درصد) و دی (۸۲/ ۱ درصد)، کمترین میزان تورم را در بین ماه‌های سال‌جاری داشته‌اند؛ در ماه بهمن روند نزولی تورم ماهانه سه‌ماهه آبان، آذر و دی پایان یافت اما در ماه پایانی سال دوباره این روند نزولی شد. این موضوع می‌تواند حاکی از آن باشد که سیاست‌گذار در پایدار کردن تورم ماهانه موفق نبوده و هنوز موضوع انتظارات تورمی پابرجاست. به عبارت دیگر در اقتصاد کشور هنوز مسیر مشخصی برای تورم وجود ندارد. به عبارت دیگر گرچه تورم از سطح بالای ۵ درصدی خود فاصله گرفته ولی هنوز نتوانسته در سطوح زیر یک درصد پایدار بماند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ماه مهر تا دی سال‌جاری، تورم ماهانه به شکل پله‌ای کاهش داشته و در دی‌ماه به سطح ۸/ ۱ درصد رسیده اما برخلاف انتظار کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در بهمن‌ماه روند افزایشی به خود گرفت و به میزان ۵/ ۲ درصد رسید. نقطه شکست دیگر این روند، تورم ماهانه اسفند بود. تورم ماهانه ماه مذکور دوباره به سطح ۸/ ۱ درصدی برگشته است. بررسی آمارهای رسمی همچنین نشان می‌دهد که در ماه پایانی سال ۹۹، تورم ماهانه شهری رقم ۸/ ۱ درصد و تورم ماهانه روستایی معادل ۶/ ۱درصد ثبت شده است. مقایسه این اعداد با تورم‌های ماه قبل نشان می‌دهد که تورم شهری به میزان ۶/ ۰ واحد درصد و همچنین تورم ماهانه روستایی معادل ۷/ ۱ واحد درصد نسبت به ماه قبل کاهش داشته است. بنا بر آمارهای رسمی تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیر‌خوراکی و خدمات» به ترتیب معادل ۷/ ۱ و ۸/ ۱درصد بوده است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است.
آنالیز تورم ماهانه
بررسی گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» (مرغ ماشینی، گوشت گوسفند و گوشت گاو)، گروه «قند و شکر و شیرینی» (قند و شکر) و گروه «روغن‌ها و چربی‌ها » (روغن نباتی جامد، روغن زیتون، روغن مایع) است. تورم گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» معادل ۸ درصد و گروه «روغن‌ها و چربی‌ها» برابر ۷/ ۳ درصد ثبت شده است. در گروه عمده «کالاهای غیر‌خوراکی و خدمات»، گروه «پوشاک و کفش»، گروه «هتل و رستوران» (کرایه تالار پذیرایی و غذاهای آماده) و گروه «مبلمان و لوازم خانگی» (ظروف آشپزخانه) بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. تورم ماهانه گروه‌های «پوشاک و کفش» و «هتل و رستوران» برابر ۷/ ۴ درصد و گروه «مبلمان و لوازم خانگی» معادل ۸/ ۲ درصد گزارش شده است. همچنین در این ماه گروه «سبزیجات» (گوجه‌فرنگی، پیاز و خیار) نسبت به ماه قبل بیشترین کاهش قیمت را داشته است. در گروه مذکور تورم ماهانه به میزان ۲/ ۶ درصد نسبت به ماه گذشته، کاهش داشته است. در نهایت نکته بااهمیت دیگر در تورم ماهانه اسفند تورم کنترل شده مسکن است. تورم این گروه معادل ۶/ ۱ درصد برآورد شده است.
افزایش تورم نقطه‌ای در اسفند
نرخ تورم نقطه‌ای در ماه پایانی سال به میزان ۷/ ۴۸ درصد رسیده که این امر به معنی آن است که خانوارهای کشور به طور میانگین ۷/ ۴۸ درصد بیشتر از اسفند سال ۱۳۹۸ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. نرخ تورم نقطه‌ای در ماه پایانی سال در مقایسه با ماه قبل به میزان ۵/ ۰واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با کاهش ۲/ ۰ واحد درصدی به ۶/ ۶۶ درصد و گروه «کالاهای غیر‌خوراکی و خدمات» با افزایش ۸/ ۰واحد درصدی به سطح ۵/ ۴۰درصد رسیده است. این امر در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ۸/ ۴۷ درصد ثبت شده که نسبت به ماه قبل ۶/ ۰واحد درصد افزایش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی به میزان ۳/ ۵۳ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ۳/ ۰ واحد درصد کاهش داشته است. منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است. بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه برای سومین ماه متوالی روند صعودی به خود گرفت. درحالی‌که این تورم در آذرماه با ثبت رقم ۸/ ۴۴ درصد روند نزولی به خود گرفته بود ولی در ماه‌های دی (۲/ ۴۶ درصد) و بهمن (۲/ ۴۸ درصد) و اسفند (۷/ ۴۸ درصد) روند افزایشی به خود گرفت. بنا بر تحلیل آمارهای رسمی گرچه تورم ماهانه در اسفندماه به سطح ۸/ ۱ درصد رسید ولی تورم نقطه به نقطه در محدوده ۵۰ درصد ثبت شد. با وجود اینکه در اردیبهشت سال ۹۸ تورم نقطه‌ای بالای ۵۰ درصد برای اقتصاد کشور ثبت شده بود ولی به لحاظ روانی ثبت عدد بالای ۵۰ درصد برای این شاخص در انتهای سال عدد مطلوبی نیست.
بیشترین تورم سالانه دهه ۹۰
بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد نرخ تورم سالانه اسفند ماه برای خانوارهای کشور به میزان ۴/ ۳۶ درصد رسیده که نسبت به همین شاخص در ماه قبل معادل ۲/ ۲ واحد درصد افزایش داشته است. همچنین بنا بر آمارهای رسمی نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب به میزان ۲/ ۳۶درصد و ۷/ ۳۷ درصد گزارش شده است که برای خانوارهای شهری ۱/ ۲ واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی ۷/ ۲ واحد درصد افزایش داشته است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. بررسی روند تورم سالانه در دهه ۹۰ حاکی از آن است این شاخص از سال ۹۱ تا ۹۲ روند صعودی داشته است به نحوی که در سال ۹۲ به سطح ۸/ ۳۲ درصد رسیده است. پس از آن در سال‌های بین ۹۳ تا ۹۵ این شاخص روندی نزولی داشته به نحوی که در سال ۹۵ به پایین‌ترین میزان خود رسیده است. تورم سالانه سال ۹۵ معادل ۹/ ۶ درصد ثبت شده است. در ادامه این شاخص روند صعودی به خود گرفت به نحوی که در سال پایانی دهه ۹۰ به بالاترین سطح خود در دهه ۹۰ رسید. تورم مذکور در سال ۹۹ برابر ۴/ ۳۶ درصد به ثبت رسیده است. آمارها از اختلاف ۴/ ۱۴ واحد درصدی با تورم هدف‌گذاری شده دلالت دارد. بانک مرکزی برای تورم سال ۹۹ رقم ۲۲ درصد را هدف‌گذاری کرده بود. به نظر می‌رسد تا اردیبهشت سال‌جاری وعده هدف‌گذاری بانک مرکزی محقق نشود.
کاهش شکاف تورم دهکی
مرکز آمار در گزارشی دیگر شاخص قیمت مصرف‌کننده کل کشور را براساس دهک‌های هزینه‌ای در سومین ماه فصل زمستان منتشر کرد. براساس آمارهای رسمی نرخ تورم کل کشور در اسفند ماه سال گذشته برابر ۴/ ۳۶ درصد برآورد شده است که در دهک‌های مختلف هزینه‌ای در بازه ۶/ ۳۴ درصد برای دهک اول تا ۵/ ۴۳ درصد برای دهک دهم نوسان داشته است. بررسی آمارها نشان می‌دهد که در ماه مذکور دهک‌های پردرآمد تورم بالاتری را تجربه کرده‌اند. همچنین محدوده تغییرات تورم ۱۲ماهه در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بین ۵/ ۳۶ درصد برای دهک دهم تا ۲/ ۴۱درصد برای دهک دوم ثبت شده است. در مورد گروه عمده «کالاهای غیر‌خوراکی و خدمات» نیز محدوده مذکور بین ۶/ ۲۸درصد برای دهک اول تا ۳/ ۴۵ درصد برای دهک دهم بوده است. بر اساس آمارهای رسمی، فاصله تورمی دهک‌ها در ماه مذکور به میزان ۸/ ۸ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل (که معادل ۲/ ۹ درصد بوده) به میزان ۴/ ۰واحد درصد کاهش داشته است. همچنین فاصله تورمی در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل ۲/ ۰ واحد درصد و در گروه عمده «کالاهای غیر‌خوراکی و خدمات» نسبت به ماه قبل ۸/ ۰واحد درصد افزایش داشته است.
