«دنیای اقتصاد» برآورد کرد
وزن نفت در اقتصاد ۹۸
آمارها نشان می‌دهد که در ۸ ماه نخست سال‌جاری درآمد دولت از فروش نفت و میعانات گازی به میزان ۲/ ۲۸ هزار میلیارد تومان بوده است. سوال مشخص این است که این درآمد چه معنایی دارد، بر اساس چه میزان فروش نفتی حاصل شده و چقدر مطابق پیش‌بینی‌ها بوده است؟ «دنیای‌اقتصاد» در دو سناریو به بررسی فروش نفت از اقتصاد ۹۸ پرداخته و براساس دو نرخ تسعیر ارز ۴۲۰۰ تومانی و ۵۵۴۰ تومانی، میزان صادرات نفتی ۸ ماهه را بررسی کرده است. مطابق این دو سناریو، سهم صادرات روزانه نفت در ۸ ماه نخست سال‌جاری در بازه ۴۳۶ هزار تا ۵۷۶ هزار بشکه‌ای قرار می‌گیرد. همچنین براساس این دو سناریو، میزان دلاری درآمدهای نفتی در بازه ۱۰ تا ۱۳ میلیارد دلاری قرار می‌گیرد.
میزان صادرات نفتی در بودجه ۹۸
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این گزارش، میزان صادرات نفت و میعانات گازی در ۸ ماه نخست سال‌جاری است. آمارها نشان می‌دهد سهم منابع نفتی و میعانات گازی در ۸ ماه نخست سال‌جاری به رقم ۲/ ۲۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. بر این اساس، می‌توان میزان صادرات نفت را در دو سناریو مورد بررسی قرار داد. برای این بررسی باید برخی مفروضات را در نظر گرفت. موضوع نخست اینکه سهم بودجه از کل صادرات نفتی به میزان ۵/ ۵۱ درصد است. زیرا در بودجه سال‌جاری ۳۴ درصد سهم صندوق توسعه ملی است و ۵/ ۱۴ درصد سهم شرکت نفت. بنابراین اگر درآمد نفتی بودجه دولت در ۸ ماه نخست سال‌جاری را ۲/ ۲۸ هزار میلیارد تومان در نظر بگیریم، در نتیجه سهم کل درآمدهای نفتی کشور (مجموع بودجه، صندوق توسعه ملی و شرکت نفت) در این مدت، به میزان ۷/ ۵۴ هزار میلیارد تومان می‌رسد. موضوع دوم، نرخ تسعیر ارز است که می‌توان براساس آن کل دارایی‌های دلاری نفت را محاسبه کرد. در این خصوص دو سناریو باید برای ارز در نظر گرفت. در سناریوی نخست نرخ تسعیر ارز براساس دلار ۴۲۰۰ تومانی محاسبه می‌شود، نرخی که به گفته مسوولان در تبدیل‌های ارز مبنا قرار گرفته است. در سناریوی دوم نیز نرخ تسعیر ارز براساس نرخ میانگین ۵۵۴۰ تومانی محاسبه شده است. همچنین به گفته مسوولان، متوسط قیمت هر بشکه نفت در ۸ ماه نخست سال‌جاری ۶۲ دلار بوده است.
سناریوی نخست: بررسی‌ها نشان می‌دهد براساس دلار ۴۲۰۰ تومان، میزان درآمدهای دلاری در ۸ ماه نخست سال‌جاری ۱۳ میلیارد دلار است. با توجه به این سناریو، می‌توان محاسبه کرد که میزان صادرات روزانه نفت ایران حدود ۵۷۶ هزار بشکه در روز بوده است.
سناریوی دوم: بررسی‌ها حاکی از آن است که براساس دلار ۵۵۴۰ تومانی، میزان درآمدهای دلاری نفت ایران در ۸ ماه نخست سال‌جاری حدود ۱۰ میلیارد دلار بوده است. بنابراین اگر این نرخ مدنظر قرار گیرد، میزان صادرات روزانه نفت ایران به میزان ۴۳۶ هزار بشکه در روز محاسبه می‌شود.
بنابراین براساس این دو سناریو میزان صادرات نفتی در ۸ ماه نخست سال‌جاری در بازه ۴۳۶ تا ۵۷۶ هزار بشکه‌ای قرار می‌گیرد. البته باید تاکید کرد که این آمارها براساس آمارهای منتشر شده و اظهارنظرهای مسوولان درباره ارز بودجه و قیمت نفت محاسبه شده است. جدا از این محاسبات، بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان مصوب فروش درآمدهای نفتی در قانون اصلاح شده بودجه سال‌جاری در ۸ ماه نخست سال‌جاری ۲/ ۴۱ هزار میلیارد تومان بوده است. بنابراین با توجه به آمار ارائه شده میزان تحقق درآمدهای نفتی حتی با فرض بودجه اصلاح شده به میزان ۶۸ درصد بوده است.
حصول ۹۸ هزار میلیارد تومان مالیات
بررسی‌ها نشان می‌دهد در بخش نخست، میزان درآمدهای دولت در ۸ ماه نخست سال‌جاری به رقم ۶/ ۱۳۴ هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین در نسخه اصلاح شده بودجه ۹۸، میزان درآمدهای کل سال رقم ۱۹۶ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است، بنابراین رقم مصوب قانون بودجه اصلاحی برای ۸ ماه معادل ۱۳۰ هزار میلیارد تومان می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد، میزان درآمدهای محقق شده بیشتر از پیش‌بینی بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ۸ ماه نخست سال‌جاری رقم درآمدهای مالیاتی در سطح ۹۸ هزار میلیارد تومان قرار داشته است. این رقم در قانون مصوب ۸ ماه نخست سال‌جاری (نسخه اولیه) به میزان ۱۱۳ هزار میلیارد تومان عنوان شده است. اما این رقم در نسخه اصلاحی به میزان ۹۲ هزار میلیارد تومان کاهش یافت و با رقم اصلاحی، میزان مالیات اخذ شده از سطح بودجه مصوب بیشتر است. در لایحه بودجه سال آینده پیش‌بینی می‌شود که میزان مالیات دریافتی در ۸ ماه نخست سال‌جاری معادل ۱۲۸ هزار میلیارد تومان باشد.
درآمدهای حاصل از مالکیت دولت
آمارها نشان می‌دهد درآمد حاصل از مالکیت دولت در سال‌جاری ۲/ ۱۳ هزار میلیارد تومان عنوان شده است. از این مقدار ۲/ ۷ هزار میلیارد تومان سهم سود سهام شرکت‌های دولتی است و سایر درآمدهای حاصل از مالکیت حدود ۶ هزار میلیارد تومان بوده است. این رقم در قانون بودجه در بازه ۸ ماهه به میزان ۱/ ۱۸ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد دولت از فروش کالا و خدمات به میزان ۷/ ۵ هزار میلیارد تومان کسب کرده است و میزان درآمدهای حاصل از جرایم و خسارت‌ها در ۸ ماه نخست سال‌جاری ۷/ ۲ هزار میلیارد تومان گزارش شده است.
سهم اوراق از تامین مالی بودجه
بخش سوم، میزان واگذاری دارایی‌های مالی است که دارای دو بخش مهم، یعنی منابع حاصل از فروش و اگذاری دارایی‌های مالی و استفاده از صندوق توسعه ملی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان منابع حاصل از فروش اوراق مالی اسلامی در ۸ ماه نخست سال‌جاری ۳۴ هزار میلیارد تومان بوده است، این رقم برای منابع استفاده از صندوق توسعه ملی به میزان ۳/ ۲۹ هزار میلیارد تومان است. بنابراین این آمار نشان می‌دهد درآمدهای دولت از صندوق توسعه ملی از منابع نفتی دولت بیشتر بوده است. البته این بیشتر بودن، از این جهت است که منابع صندوق توسعه ملی با نرخ نیما تسعیر شده است. مطابق بررسی‌ها، جمع کل واگذاری دارایی‌های مالی نیز در ۸ ماه نخست سال‌جاری به میزان ۸/ ۶۶ هزار میلیارد تومان عنوان شده است. در بودجه اصلاح شده رقم کل واگذاری دارایی‌های مالی ۸۴ هزار میلیارد تومان گزارش شده است. براساس این آمار میزان مصوب دارایی‌های مالی ۸۴ درصد بوده است. نکته آخر اینکه جزئیات عملکرد ۸ ماهه دولت از سوی خبرگزاری فارس منتشر شد. این درحالی است که عموما این آمارها از سوی سازمان برنامه و بودجه یا بانک مرکزی به شکل عمومی در اختیار تمام رسانه‌ها قرار می‌گرفت اما در ماه‌های اخیر و پس از عدم انتشار آمارها،گزارش‌ها به شکل جسته و گریخته یا از زبان مسوولان یا به شکل «اختصاصی» از سوی برخی خبرگزاری‌ها منتشر می‌شود. از نوع این آمارها و مقایسه آن با لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ به نظر می‌رسد این آمار از سوی سازمان برنامه و بودجه منتشر شده است. آمارهای ارائه شده، سه بخش مهم درآمدی دولت در ۸ ماه نخست سال‌جاری را مورد بررسی قرار داده است.
