مرکز آمار گزارش مقدماتی شاخص قیمت کالاهای وارداتی برای سال ۱۳۹۷ را منتشر کرد. در این گزارش برای محاسبه شاخص، از داده‌های مقدماتی گمرک استفاده شده و به همین دلایل، نتایج به‌صورت مقدماتی است و استفاده از آنها با ملاحظاتی همراه خواهد بود. مفهوم شاخص کالاهای وارداتی: شاخص قیمت کالاهای وارداتی، روند تغییرات قیمت محصولات عرضه شده از خارج به داخل کشور را طی دوره زمانی مشخص نشان می‌دهد. قیمت کالاهای وارداتی یک فاکتور مهم و اثرگذار بر میزان مبادلات خارجی کشورها و نیز یکی از عوامل تعیین‌کننده رابطه مبادله است. در نتیجه بررسی روند تغییرات قیمت کالاهای وارداتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

آخرین رقم شاخص: در سال ۹۷، شاخص قیمت کالاهای وارداتی(ریالی، ۱۰۰=۱۳۹۰) به ۱۰۲۹ واحد رسید که نسبت به سال قبلش، رشد ۴/ ۱۱۱ درصدی داشته است. یعنی رقم شاخص به بیش از ۲ برابر رسیده است. این حرکت شاخص قیمت کالاهای وارداتی، موازی با روند قیمت دلار در سال ۹۷ است. البته دهه ۹۰ با جهش ارزی ناآشنا نیست. چرا که در ابتدای دهه جاری نیز قیمت دلار رفتار جهشی از خود نشان داد. اما شاخص کالاهای وارداتی حداکثر در سال ۹۲، رشد ۶/ ۸۲ درصدی را ثبت کرد.‌ از این‌رو رشد شاخص کالاهای وارداتی در سال ۹۷، یک رکورد برای دهه ۹۰ به حساب می‌آید.

بر اساس آمارهای بانک مرکزی، متوسط قیمت دلار در سال گذشته معادل ۱۰ هزار و ۷۸۳ تومان بوده که نسبت به سال ۹۶، رشد ۶/ ۱۶۶ درصد را ثبت کرده است. در نتیجه، رشد قیمت کالاهای وارداتی نسبت به قیمت دلار، کندتر بوده که میزان این کندی حدودا برابر با ۵۵ درصد است. از نظر دلاری، شاخص قیمت کالاهای وارداتی در سال ۹۷، معادل ۹/ ۱۵ درصد رشد کرده است، در واقع میزان تورم دلاری موثر بر شاخص کالاهای وارداتی معادل این عدد بوده و بقیه رشد شاخص، متاثر از جهش قیمت ارز در داخل بوده است.

نوسان ناهمگون گروه‌ها

شاخص قیمت کالاهای وارداتی در قالب ۲۱ گروه کالاهای وارداتی گزارش می‌شود. گروه کالایی «ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، ادوات برقی، اجزا و قطعات آنها، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت و تصویر تلویزیون و اجزا و قطعات متفرعات این دستگاه‌ها»، بیشترین ضریب اهمیت را در تعیین شاخص دارد. رشد این گروه در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶، معادل ۵/ ۱۵۷ درصد گزارش شده است.

جالب اینکه درصد تغییر نسبت به سال ۹۶ برای گروه‌های مختلف در بازه ۸ تا ۲۰۴ درصد نوسان کرده است. در واقع برخی گروه‌ها از افزایش نرخ ارز به شدت متاثر شده‌اند و برخی گروه‌ها کمتر. در گروه‌هایی که رشد سالانه کمتری را تجربه کرده‌اند، شاخص دلاری دچار عقبگرد شده است. در واقع کاهش قیمت کالاها در بازارهای جهانی، باعث شده بود تا از شدت اثر افزایش نرخ ارز در داخل کشور کاسته شود. اما نکته دیگر، گروه‌هایی هستند که رشد قیمت دلاری آنها در بازارهای جهانی مشابه بوده، اما در داخل کشور رشدهای قیمتی بسیار متفاوتی را ثبت کرده‌اند.   مثلا افزایش شاخص دلاری گروه وارداتی «کفش، کلاه، چتر آفتابی، عصا، عصای صندلی شو، شلاق و تازیانه، تعلیمی و اجزای آنها، گل‌های مصنوعی، اشیا از موی انسان» معادل ۶/ ۱۲ درصد بوده و نوسان دلاری گروه «کالاها و مصنوعات گوناگون» نیز معادل ۱۲ درصد گزارش شده است؛ اما تورم ریالی گروه اول معادل ۹/ ۱۲۰ درصد و تورم ریالی گروه دوم معادل ۵/ ۶۷ درصد بوده است. یا مثلا تورم دلاری گروه ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی از تورم دلاری گروه «آلات و دستگاه‌های اپتیک و عکاسی و...» بیشتر بوده است، اما تورم ریالی گروه آلات و دستگاه‌های اپتیک و... از گروه ماشین‌آلات، در حدود ۵۰ درصد بالاتر گزارش شده است.

کمیته رابطه مبادله

یکی از شاخص‌هایی که در گزارش مرکز آمار محاسبه شده، رابطه مبادله قیمتی است. رابطه مبادله که از تقسیم شاخص قیمت صادراتی بر شاخص قیمت وارداتی حاصل می‌شود، میزان قدرت خرید صادرات را نشان می‌دهد. کاهش رابطه مبادله، قدرت خرید کشورها را در بازارهای جهانی کاهش می‌دهد. رابطه مبادله دلاری در سال گذشته بهبود یافته است. یعنی این شاخص با ۰۲/ ۰ واحد افزایش به ۴۹/ ۰ در سال گذشته رسیده است. در حقیقت رشد شاخص قیمت دلاری صادراتی از رشد شاخص قیمت دلاری وارداتی تندتر بوده است و این مزیت قیمتی را برای تجارت ایران ایجاد می‌کند. اما رابطه مبادله ریالی در سال ۱۳۹۷، روند دیگری را طی کرده است. رابطه مبادله ریالی در ابتدای دهه ۹۰ با افت شدید همراه شده بود. اما کمترین میزان رابطه مبادله در دهه جاری، در سال گذشته به میزان ۲۸/ ۰ ثبت شده است. تحلیل اینکه چرا رشد قیمت ارز بر کالاهای وارداتی بیشتر از کالاهای صادراتی موثر بوده، نیاز به اطلاعات بیشتری دارد. از جمله اینکه چه نرخ ارزی برای محاسبه دو شاخص صادراتی و وارداتی به‌کار رفته است یا اینکه نحوه محاسبه شاخص هر گروه بر مبنای چه زیرگروه‌هایی بوده است.

 

06-01