علل مانع‌تراشی فرانسه در مسیر توافق بزرگ

دکتر مهدی ذاکریان* مساله هسته‌ای ایران یک مساله «تک‌قطبی» نیست؛ یعنی فقط آمریکا در برابر برنامه هسته‌ای ایران قرار ندارد. بلکه «دو قطبی» است؛ یعنی یکسو آمریکا و در سوی دیگر کشورهای اروپایی هستند که فرانسه آنها را هماهنگ می‌کند. دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، تمام تلاش خود را بر مذاکره با آمریکا متمرکز کرده بود و این مساله برای فرانسه گران تمام شد. حال آنکه دستگاه سیاست خارجه ایران در کنار مذاکره با آمریکا نباید از تعامل با اتحادیه اروپا و به ویژه موتور محرکه این اتحادیه؛ یعنی آلمان و فرانسه غفلت کند. از دیگر سو، مسائل منطقه نیز در موضع گیری‌های اخیر فرانسه دخیل بوده است؛ فرانسه به طور سنتی در لبنان حضور داشته و حضور ایران در لبنان تا اندازه زیادی موجب رقابت دو طرف شده است. در این راستا فرانسه تلاش دارد برخی مسائل را به هم پیوند بزند تا بتواند منافع خود در منطقه را حفظ کند. مسائل مربوط به نفت و صدور نفت نیز در سیاست‌های فرانسه تاثیرگذار هستند؛ چرا که نفت همچنان یکی از منابع اصلی تامین انرژی فرانسه است. نکته‌ای که در این میان رسانه‌ای شد، بحث حفظ امنیت اسرائیل از سوی فرانسه بود؛ اما من این امر را یک امر فرعی می‌دانم، زیرا امنیت اسرائیل، برای ایالات‌متحده آمریکا در اولویت است، اما برای فرانسه صرفا حالت شعارگونه دارد. از جمله دلایل دیگری که برای مخالفت‌های فرانسه در «ژنو» می‌توان مطرح کرد؛ منافع اقتصادی این کشور است. با این همه، فرانسه و آمریکا باید بدانند که وارد شدن ایران به مذاکرات به معنای پهن شدن یک «سفره» برای آنها نیست. اکنون چشمان وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی ایران باز است و به آنها اجازه نخواهد داد که با چنین رویکردی وارد تعامل با ایران شوند. ایران در دوره ۸ ساله دولت پیشین، در برخی موارد سیاست‌های اشتباهی را در پیش گرفت. برخی قراردادهای پرزیان نفتی، سیاسی و اقتصادی ایران در آن زمان، دیگر در این دولت تکرار نخواهد شد. همچنین رسانه‌ها نیز باید هوشیار باشند و هشدار دهند که مذاکره به مفهوم سهم‌دهی یا اجازه سهم‌خواهی دادن به کشورهای غربی نیست. اگر ایران وارد مذاکرات شده، تنها در چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت و مواردی که در آن ذکر شده، خواهد بود، زیرا هدف جمهوری اسلامی ایران این است که با پیشبرد مذاکرات هسته‌ای، نگرانی‌های غرب رفع و در نهایت تحریم‌ها لغو شود. در ۸ سال گذشته، ادبیات خاص دولت وقت، نگرانی بیشتر اعضای شورای امنیت سازمان ملل را موجب شده بود و در نهایت کشورهای قدرتمند عضو این شورا، به قطعنامه‌های تحریم علیه ایران رای مثبت دادند. اکنون با روی کار آمدن دولت میانه‌روی روحانی در ایران، این نگرانی‌ها رفع شده و طرف مقابل نیز بر این موضوع کاملا واقف است. اگر اجماع داخلی همچنان برقرار باشد و نخبگان سیاسی و رسانه‌ای در داخل کشور بر زحمات تیم مذاکره‌کننده ما خللی وارد نکنند، پیروز اصلی مذاکرات ایران خواهد بود. آقای فابیوس باید پاسخ دهد که چرا از اسرائیل نمی‌خواهد تا به ان پی تی بپیوندد؟ این همه قطعنامه‌های شورای امنیت که مخاطب آن اسرائیل بوده بر زمین مانده و بسیاری از سوالات دیگر.

* استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات

و استاد مدعو دانشکده حقوق دانشگاه پاریس ۲