علیرضا کدیور

بورس تهران روز گذشته در دومین روز کاری پس از صدور قطعنامه چهارم شورای امنیت علیه ایران، شاهد رشد شاخص بود.رشد شاخص دو روز کاری پس از صدور قطعنامه مزبور، برخی فعالان بازار سرمایه را به اظهارنظر درخصوص بی‌اعتنایی بورس به تحریم‌های ایران واداشته است. در این میان، بررسی روند تغییرات شاخص بورس پس از صدور قطعنامه‌های پیشین (که پس از صدور قطعنامه اخیر نیز تکرار شده است) نشان می‌دهد که بورس تهران در عمل نسبت به قطعنامه‌های شورای امنیت واکسینه شده است. به بیان دیگر، رفتار بورس پس از صدور قطعنامه‌های تحریم علیه ایران فارغ از مفاد آن و تابع سایر عوامل واقعی اثرگذار بر متغیرهای اقتصادی و شرکت‌ها و صنایع بورسی است.

در تحلیل چرایی تاثیرناپذیری بورس از تحریم‌های بین‌المللی، اولین و مهم‌ترین عامل به مفاد این قطعنامه‌ها بازمی‌گردد. بررسی جزئیات قطعنامه‌های صادره نشان می‌دهد که بخش زیادی از تحریم‌ها علیه شخصیت‌ها، شرکت‌ها یا صنایعی اعمال شده که حضور پررنگی در بورس تهران ندارند.

شرایطی که به وضوح تاثیرناپذیری بورس از تحریم‌ها را تایید می‌کند. همچنین در خصوص صنایع یا شرکت‌هایی که مستقیما تحریم‌ها علیه آنها وضع شده نیز بررسی‌ها حکایت از جبران زیان‌های وارده از ناحیه تحریم از طریق افزایش قیمت کالاها یا خدمات تولیدی دارد. در واقع روند تاریخی برخورد فعالان اقتصادی با تحریم‌ها به گونه‌ای بوده که در اکثر موارد تنها هزینه دسترسی به برخی کالاها و خدمات با افزایش مواجه شده و شرکت‌های فعال در حوزه‌های مختلف نیز تا حدی این هزینه‌های مازاد را به مصرف‌کنندگان نهایی منتقل کرده‌اند. از این رو در عمل بورس تهران فارغ از محتوای تحریم، واکنشی به مفاد آن نشان نمی‌دهد.

اما در تحلیل عوامل موثر بر افت قیمت سهام و شاخص بورس طی روزهای پیش از صدور قطعنامه، افت قیمت‌های جهانی در صدر عوامل تاثیرگذار قرار می‌گیرد.

سقوط قیمت‌های جهانی مواد خام طی دو ماه اخیر و بهبود نسبی آن در روزهای پنج‌شنبه و جمعه گذشته (روزهای پس از صدور قطعنامه با توجه به تعطیلی بازارهای جهانی در روزهای شنبه و یکشنبه) عامل اصلی بهبود نسبی قیمت سهام در دو روز ابتدای هفته بوده است. در واقع تداوم رشد قیمت‌ها در معاملات امروز بازارهای جهانی یا چرخش بازارهای جهانی در جهت افت می‌تواند روند کلی بورس تهران را در روزهای باقیمانده معاملات هفته جاری مشخص کند؛ متغیری که در صورت افت می‌تواند تاکید بر تاثیرناپذیری بورس تهران از قطعنامه‌های تحریم باشد.