پویا جبل عاملی

بازار ارز پس از شوک‌های اخیر به ثبات نسبی رسیده است. دیگر شاهد هیجان خرید و فروش در بازار نیستیم و بازار به دنبال تثبیت قیمت خود است. سیاست‌گذاران نباید این دوره را به عنوان نشانی از ثبات فراگیر قلمداد کنند، بلکه اتفاقا باید از این شرایط استفاده کنند و با ابزار خود در حد توان، مدت زمان این ثبات را بیشتر کنند. نباید فراموش کرد که بازار در دو سال گذشته، بسیاری از این دوره‌های تثبیت را به خود دیده است و حتی دوره تثبیت قبلی توانست چند ماه دوام آورد، اما در نهایت آن تثبیت همراه با شوک‌های قیمتی بود.

دوره تثبیت برای سیاست‌گذار می‌تواند فرصتی باشد تا با فراغ بال بیشتری سیاست‌های خود را به پیش برد و چه بسا با این سیاست‌ها، دوره تثبیت طولانی‌تر شود. در واقع با توجه به اینکه التهاب بازار کمی فروکش کرده است، واکنش عاملین بازار نیز نسبت به کنش‌های سیاست‌گذاران، هیجانی نخواهد بود. اما مسوولان پولی در دوره فعلی چه کاری می‌توانند انجام دهند؟

پیش از هر چیز نقش اطلاع‌رسانی و شفاف نمودن شرایط پیش‌رو برای تصمیم‌گیرندگان است. ترسیم متغیر‌های اصلی در ایجاد بحران ارزی و بیان علل ایجاد تثبیت‌های قیمتی موقت در بازار. آنان باید نشان دهند که راهکار‌ها و ابزار‌های سیاستی آنان تنها بخشی از راه‌حل کلان برای مساله ارزی و مشکلات اقتصادی کنونی است و اینکه نمی‌توان با اتکای صرف به این ابزار‌ها بر موانع پیش رو مستولی شد. اما نقش دیگر مسوولان پولی آن است که تا جای ممکن بتوانند نقدینگی را از بازار ارز به دیگر بازار‌ها هدایت کنند. به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی و با توجه به سودآوری‌های خیره‌کننده در بازار‌های موازی، باید بر آزاد سازی نرخ بهره تاکید دو چندان شود. نرخ بهره سیستم بانکی باید بر مبنای مکانیسم عرضه و تقاضا مشخص شود و در حالی که شاهد آن هستیم که عرضه وجوه وام دادنی توسط مردم در سیستم بانکی به دلیل جذابیت بازار‌های ارز و طلا کم شده است، خیلی منطقی است که نرخ بهره باید افزایش یابد. اما به دلیل آنکه سقف قیمتی برای این بازار در نظر گرفته شده است، عملا بازار نمی تواند خود را تسویه کند و همین سقف قیمتی موجب بی‌ثباتی در بازار پول شده است. در واقع هر چند شوک‌های بازار‌های موازی خود موجبات بی‌ثباتی را در بازار پول ایجاد کرده است، خود بازار نیز به دلیل تعیین سقف نمی‌تواند شوک‌ها را مدیریت کند. با برداشته شدن این سقف قیمتی و تعیین آزادانه نرخ بهره بر مبنای عرضه و تقاضا، بازار پول می‌تواند نقش بسزایی در ایجاد ثبات در بازار‌های دیگر ایفا کند.

با این وجود نباید از یاد برد که ریسک‌های دو سال اخیر که موجبات شوک‌های قیمتی در بازار ارز شده اند، فقط و فقط برآمده از شرایط اقتصادی نیستند و اگر بخواهیم به ثبات بلندمدت در بازار ارز برسیم، چاره‌ای نداریم جز اینکه تمام ریسک‌ها را کنترل کنیم و در این صورت است که آزاد سازی نرخ بهره به شکل موثرتری می‌تواند مشکلات پیش‌رو را مدیریت کند.