محمد صادق جنان صفت

تغییر ۱۸۰ درجه‌ای سیاست پولی که چندی پیش اعمال شد نشان داد که تصمیمات غافلگیرکننده همچنان در دستور کار دولت قرار دارد. در همین راستا، اعلام اینکه دولت آماده اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‌ها است و ایجاد ابهام درباره جزئیات آن حتی در بودجه سال ۱۳۹۱ نشان می‌دهد دولت بار دیگر قصد غافلگیرکردن مردم به ویژه فعالان صنعتی و اقتصادی، کارشناسان و اقتصاددانان را دارد. این خواست و اراده دولت در حالی انتشار رسانه‌ای پیدا کرده است که شمار قابل توجهی از کارشناسان و فعالان اقتصادی خواستار تامل دولت شده‌اند.

آیا دولت اجازه می‌دهد نتایج اجرای مرحله اول قانون کسب و کار بر دخل و خرج و رفتار مصرفی شهروندان در یک دوره زمانی مناسب در رسانه عمومی کشور بررسی شود و به اطلاع مردم برسد؟ کاش رشته‌های مختلف صنعت آمادگی کارشناسی برای تهیه و انتشار آثار و نتایج اجرای مرحله اول قانون یاد شده را بر قیمت تمام شده تولیدات خود و همچنین سخت‌گیری‌های دولت برای تثبیت قیمت فروش داشتند و به شهروندان اعلام می‌کردند که دلیل افزایش قیمت فروش تولیدات آنها چیست؟ کاش کارشناسان و اقتصاددانان آمادگی کافی و شرایط لازم برای بحث و بررسی آثار و نتایج هدفمندشدن یارانه‌ها را در مرحله اول داشتند و می‌توانستند آن نتایج را در رسانه عمومی و با زبان ساده به مردم توضیح دهند.برخی از علاقه‌مندان به اقتصاد سیاسی معتقدند شتاب دولت برای اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه‌ها امکان بررسی آثار و نتایج اجرای قانون از آذر ۱۳۸۹ تا امروز را منتفی می‌کند و بدون این ارزیابی شاید آغاز فاز دوم خطا باشد. اگر دولت اعتقاد به ضرورت ارزیابی فاز اول هدفمندی را قبل از آغاز فاز دوم دارد، باید فضای مناسب برای بررسی دقیق و کارشناسانه این کار را فراهم کند و اجازه دهد مرحله دوم پس از بررسی نقاط مثبت و منفی به اجرا درآید.

در مدت زمانی که از فعالیت دوره هشتم مجلس باقی مانده با فضای خاصی که از انتخابات مجلس نهم پدید آمده و می‌آید، احتمال نظارت دقیق از سوی این نهاد نیز وجود ندارد و این چیزی نیست که دولت نداند. همچنین شرایط ویژه‌ای بر اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن تحمیل شده که اعضای این نهاد نیز در فضای فعلی راهی برای بیان دیدگاه‌های خود ندارند. از سوی دیگر، دولت با انتشار اخباری درباره حذف ثروتمندان از دریافت یارانه و دادن مبالغ بیشتر به گروه‌های کم‌درآمد فقط بر جنبه خاصی از هدفمندسازی تکیه می‌کند که برای نقد ابعاد دیگر این تصمیم مهم ایجاد مصونیت اجتماعی می‌کند. بنابراین با توجه به اینکه آغاز فاز دوم، به مسیر غیرقابل برگشتی تبدیل خواهد شد آیا نباید با تامل و ارزیابی دقیق وارد این راه شد؟