شهرام شریف

مرکز آمار ایران نتایج تازه‌ترین سرشماری خود در عرصه‌ استفاده از اینترنت را منتشر کرده که تحلیل آن‌ از دو منظر قابل توجه است. نخست سنجش اعتبار این آمارها ومقایسه آن با آمارهایی است که پیش از این وزارت ارتباطات اعلام کرده بود و دوم نگاهی به وضعیت شاخص‌های اینترنتی بر اساس داده‌های موجود.

بر اساس آنچه مرکز آمار ایران بر اساس آمارگیری نمونه‌ای از خانوارهای ایرانی اعلام کرده تعداد کاربران اینترنت در کشور حدود ۱۱ میلیون نفر و میزان ضریب نفوذ اینترنت ۷/۱۴ درصد است. به طور ساده در حدود ۸۵ درصد جمعیت ایران اساسا دسترسی به اینترنت ندارند و این تازه در حالی است که در همین آمارگیری تعریف موسعی از کاربران اینترنت ارائه شده و کاربر کسی است که حداقل یک بار در سال به اینترنت متصل شده است. همچنین آمارهای جدید نشان می‌دهد بخش عمده (۸۵ درصد) کاربران فعلی اینترنت هنوز از Dial Up استفاده می‌کنند و این یعنی در بهترین شرایط تعداد کاربران اینترنت پرسرعت از ۱۵ درصد کاربران فعلی فراتر نمی‌رود.

اما وزارت ارتباطات ایران که متولی توسعه اینترنت در کشور است تا پیش از این سبد کاربران اینترنت در ایران را با فرمولی متفاوت به گونه‌ای دیگر شمارش می‌کرد. بر اساس آمارهای گذشته وزارت ارتباطات میزان کاربران اینترنت در ایران بیش از ۳۵ میلیون نفر و میزان ضریب نفوذ اینترنت در کشور ۴۶ درصد بوده است. بر اساس این آمارها ایران از منظر ضریب نفوذ، تعداد کاربر و رشد اینترنت در منطقه بی‌نظیر و در جهان کم‌نظیر بوده است!

فاصله آمارهای مرکز آمار ایران و وزارت ارتباطات از زمین تا آسمان است. از عینک مرکز آمار ایران که به تعداد کاربران اینترنت در ایران بنگریم به این معنی است که طی این سال‌ها به‌‌رغم تاکیدات برنامه‌های توسعه در کشور، عقب‌ماندگی مشهودی در حوزه دسترسی به اینترنت در کشور مشاهده می‌شود. این عقب‌ماندگی از شهرها به روستاها و از استان‌های متمول‌تر به استان‌های محروم‌تر امتداد یافته است. اما از عینک وزارت ارتباطات، نزدیک به نیمی از کشور به اینترنت متصل‌هستند و نه تنها مشکلی دیده نمی‌شود بلکه اوضاع توسعه ارتباطات اینترنتی از خوب هم خوب‌تر است.

با توجه به اینکه اعلام تمامی آمارهای رسمی کشور صرفا برعهده مرکز آمار قرار گرفته است بنابراین باید شاخص‌های اعلام شده جدید را در جداول با آمارهای وزارت ارتباطات جایگزین کرد و به این ترتیب باید اعتراف کرد با دسترسی فقط ۱۱ میلیون نفر به اینترنت و رشد سه درصدی آن نسبت به دو سال قبل چشم‌انداز مناسبی از آینده اینترنت دیده نمی‌شود.

متاسفانه به نظر می‌رسد ضرورت بحث‌های کلان دیگر موضوع ارتباطات و سنجش توسعه در این بخش را از اولویت همه خارج کرده است، اما از میزان نارضایتی کاربران و مشترکان می‌توان به اهمیت موضوع ارتباطات پی برد.

این روزها صحبت از اینترنت و کندی آن و نارضایتی از خدمات دهی شرکت‌های اینترنتی و شرکت زیرساخت و بحث‌ها و شایعات مربوط به اینترنت ملی نیز بر نگرانی‌های صاحبان کسب و کار و بسیاری از کاربران اینترنت افزوده است. در عصری که دسترسی به اینترنت به ساده‌ترین شاخص توسعه یافتگی تبدیل شده حالا ضعف‌های فنی فراوان و پاسخ‌های ضد و نقیض متولیان، آسمان اینترنت کشور را ابری کرده است. ایجاد این تصور که اینترنت ملی جایگزینی برای اینترنت جهانی یا احیانا قطع کامل جریان ارتباطی می‌شود موضوعی است که نگرانی‌های گسترده‌ای در حوزه‌ اینترنت (اعم از بنگاه‌های اقتصادی و صاحبان کسب و کار و کاربران) ایجاد کرده است.

این موضوع به همراه کندی شدید اینترنت در روزهای اخیر و موضع‌‌گیرهای مبهم مسوولان وزارت ارتباطات بر وضعیت بغرنج فعلی افزوده است.

اینترنت ملی اگر به معنای دسترسی سریع‌تر به سایت‌های داخلی و محتوای فارسی باشد قطعا پروژه بسیار ارزشمندی خواهد بود، اما راه‌اندازی آن، چیزی از وظیفه مسوولان وزارت ارتباطات در توسعه اینترنت بین‌الملل و افزایش شاخص‌هایی چون ضریب نفوذ اینترنت و دسترسی پرسرعت به محتوای مفید اطلاعاتی کم نمی‌کند.