دکتر پویا جبل عاملی

سرانجام پس از جلسات فشرده و طولانی که حتی موجب بیماری چند نماینده کشورهای عضو شد، رهبران اروپایی به توافقی دست یافتند که از منظر بسیاری فراتر از انتظارات بود. اگرچه این به آن معنا نیست که مشکلات اروپا با این توافق در بلندمدت حل شده است. توافق کلی بخشش ۱۰۰ میلیارد یورویی بدهی یونان، افزایش نقدینگی اروپا به همین میزان تا ماه ژوئن و افزایش چندین برابری تسهیلات تثبیت مالی اروپا است. این توافق می‌تواند پتانسیل این را داشته باشد که شرایط اروپا را در طول سال ۲۰۱۲ آرام کند. اما اگر عوامل بحران‌زای کنونی همچنان وجود داشته باشد و در این فرجه یک‌ساله، اقتصاد اروپا نتواند آنها را کنترل کند، ای بسا وضعیت در سالی دیگر به مراتب بدتر خواهد بود. در حقیقت تا رشد اقتصادی اروپا افزایش نیابد، بسته‌ها و توافق‌ها تنها فرصت‌های کوتاه مدتی هستند که میزان درد آتی را می‌توانند افزایش دهند و اگر موتور اقتصادی در این فرجه‌های زمانی به راه آید، بسته‌ها کارآمد بوده‌اند.

در حالی که اقتصاد جهانی وارد پنجمین سال رکود می‌شود، شرایط بهبود اقتصادی به نحوی نیست که بتوان خروج از آن را در کوتاه مدت پیش بینی کرد و از این منظر شاید فرصتی که حتی این «توافق بزرگ» نیز ایجاد کرده برای رسیدن به ثبات کافی نباشد. با این وجود، شاید اگر کارشناسان منتظر آن بودند تا در ماه دسامبر و با رصد وضعیت یونان، حکمی قطعی‌تر برای اروپا صادر کنند، با این توافق باید رویکرد کج دار و مریز را سالی دیگر ادامه داد و بر تحولات بیشتری نظاره کرد. اما تا همین جا نیز گامی که فراتر از انتظارات بود، موجب شد تا بازارهای سهام افزایش چشمگیری داشته باشند، آن چنان که شاخص داوجونز پس از توافق اروپا و البته گزارشی در خصوص سرعت یافتن رشد اقتصادی ایالات متحده در سه ماهه پایانی سال میلادی جاری، روند افزایشی را ایجاد کرده که بالاترین رشد ماهانه در ۲۵ سال اخیر را نشان می‌دهد. از سوی دیگر، ارزش یورو نیز افزایش قابل توجهی داشته است که نشان‌دهنده بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به اقتصاد منطقه یورو در پی این توافق است، هر چند این اعتماد، کوتاه مدت باشد و البته هنوز برای استراتژیست‌های ارزی روند ارزشی یورو حتی در یک افق فصلی نزولی است و احتمال سیاست انبساطی از سوی بانک مرکزی اروپا این رویکرد را تشدید می‌کند.

به هر رو اروپاییان با توافق اخیر بار دیگر نشان دادند که چگونه می‌توانند در مواقع ضروری اختلاف نظرات خود را با مشورت بیشتر حل کنند و چنین توافق‌هایی باعث آن است تا آنان نشان دهند که هر چه می‌گذرد رهبران اروپایی به‌رغم واگرایی فرهنگی، زبانی و نژادی بین ملت‌های خود، می‌توانند چون سران یک کشور، به توافق‌ها و تصمیم‌های سرنوشت ساز برای کل اروپا دست یابند، امری که کمتر می‌توان شاهدی برایش در نقاط دیگر دنیا پیدا کرد. اما این توافق بزرگ از منظر آنان، شاید تنها فرصتی بیشتر نباشد که چون فرصت‌های گذشته می‌تواند از دست رود.