کلید بازدهی سرمایه‌گذاری‌های بزرگ

دکتر علینقی مشایخی

سفر آقای روحانی و هیات همراه به ایتالیا و فرانسه از نظر سیاسی و اقتصادی بسیار موفقیت‌آمیز بود. موفقیت‌های سیاسی بحث جداگانه‌ای می‌طلبد، ولی در زمان کوتاهی بعد از برجام، این سفر جایگاه سیاسی ایران را از نظر برقراری روابط همراه با احترام متقابل تحکیم بخشید و شروع مبارکی برای توسعه و تعمیق روابط عزتمندانه بین ایران و جامعه جهانی شد.

از جمله خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس به مبلغ حدود 25 میلیارد یورو به صورت اعتباری. اکثر قراردادها و تفاهم‌نامه‌های دیگر مستلزم سرمایه‌گذاری مشترک شرکت‌های فرانسوی با شرکت‌های ایرانی و برای ایجاد زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های تولیدی است. این قراردادها سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در حوزه‌های دیگر نظیر نفت و گاز، خودرو، حمل‌ونقل ریلی، معادن و فلزات و ارتباطات را موجب می‌شود. در رابطه با این سرمایه‌گذاری‌های سخت‌افزاری باید به چند نکته مهم اشاره کرد. نکته اول آنکه انعقاد این قراردادها و ورود سرمایه و تجهیزات جدید به حوزه‌های مختلف اقتصاد ایران امر مبارکی است که می‌تواند به ایجاد تحرک در اقتصاد و خروج از رکود کمک کند. دوم آنکه اتصال و ارتباط متقابل ایران با اقتصادهای پیشرفته دنیا خود سبب کاهش توطئه‌ها علیه کشور است. در واقع درهم‌تنیدگی اقتصادی خود یکی از روش‌های تامین امنیت ملی در مقابله با تهدیدهای خارجی است. سوم اینکه، بعد از 10 سال انزوا و سرمایه‌گذاری ناکافی و کهنگی تجهیزات و سخت‌افزارهای موجود در اقتصاد کشور، مانند ناوگان هوایی فرسوده و پرهزینه و پرریسک موجود، این قراردادها موجب نوسازی و گسترش امکانات سخت‌افزاری خواهد شد. نوسازی و توسعه امکانات سخت‌افزاری برای توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار لازم است ولی به هیچ وجه کافی نیست. اما نکته چهارم که بیشتر مورد توجه این یادداشت است و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است آن است که به موازات این تفاهم‌نامه‌ها و قراردادها اقتصاد ایران و اکثر بخش‌های مهم آن نیاز به نوسازی مدیریتی دارد. ورود 118 فروند هواپیمای جدید ایرباس به بخش هوایی کشور که از کیفیت پایین سطح خدمات، پرسنلی خسته و کم‌انگیزه و نظام مدیریتی ناکارآمد رنج می‌بود، تمام کاری نیست که باید انجام شود تا صنعت هوایی کشور از پویایی و شادابی و شکوفایی برخوردار شود. ورود سخت‌افزار باید همراه نوسازی نرم‌افزارهای مدیریتی، نوسازی و آموزش نیروی انسانی و تغییر فرهنگ سازمانی به فرهنگی پاسخگو، مسوولیت‌پذیر و خدمت‌رسان باشد. برای نوسازی اقتصاد و ایجاد تحرک در آن باید بخش کوچکی از هزینه‌های عظیم نوسازی و توسعه سخت‌افزاری را در بهسازی نرم‌افزارهای مدیریتی، آموزش و تربیت نیروی انسانی و تغییر فرهنگ سازمانی در سازمان‌های راکد بی‌بازده سرمایه‌گذاری کرد. برای دستیابی به بازده مناسب از سرمایه‌گذاری‌های سخت‌افزاری باید نظام‌های مدیریتی سازمان‌ها بازسازی و نوسازی شوند، نیروی انسانی سازمان‌ها از سطوح مدیریتی تا عملیاتی قابلیت‌های لازم را کسب کنند، مدیریت سازمان‌ها باید انگیزه و نشاط لازم را در پرسنل به‌وجود آورند و فرهنگ سازمان‌ها به فرهنگی مسوولیت‌پذیر و مشتری‌مدار تبدیل شود. اگرچه سرمایه‌گذاری در بهبود نرم‌افزاری و پرسنلی نسبت به سرمایه‌گذاری‌های سخت‌افزاری کوچک و ناچیز است، ولی کلید بازدهی سرمایه‌گذاری‌های بزرگ سخت‌افزاری در بهبود نرم‌افزارها و پرسنل اداره‌کننده سخت‌افزارهاست. متاسفانه در اکثر اوقات سرمایه‌گذاری در بهبود نرم‌افزارها مورد غفلت قرار می‌گیرد، به همین علت در حال حاضر کوهی از نارسایی‌های مدیریتی که ناشی از ضعف‌های نرم‌افزارهای مدیریت و عدم کفایت قابلیت‌ها و انگیزه‌های پرسنلی است در سازمان‌ها بزرگ کشور وجود دارد. این ضعف مانع بزرگ بهبود بهره‌وری و زایندگی سرمایه‌های سخت‌افزاری است که در کشور انجام شده و می‌شود. اکنون که دولت تدبیر و امید دست به کار نوسازی اقتصاد کشور شده است، برای ایجاد پویایی و شکوفایی در اقتصاد و رشد پایدار آن لازم است که بخش خصوصی و دولتی با پشتیبانی دولت به سرمایه‌گذاری در نوسازی و بهسازی نرم‌افزارهای مدیریتی و توسعه توانایی‌ها و قابلیت‌های نیروی انسانی توجه ویژه‌ای مبذول کند.