به این دلیل بدنتان به آنتی بیوتیک مقاوم می شود

همشهری : برای همه افراد پیش می‌آید که به دلایل مختلف دچار عفونت‌های باکتریایی شوند. اما رفتار بیماران می‌تواند بر روند درمان بیماری تاثیر به‌سزایی بگذارد. به طور مثال، ممکن است بیمار آنتی بیوتیک مصرف کند و از عدم تاثیر آن که مقاومت بدن نسبت به‌ آنتی بیوتیک را نشان می‌دهد، متعجب شود.

در چنین شرایطی، این سوال پیش می‌آید که چرا بدن نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم میشود؟ ما در این مطلب ضمن پاسخ به سوال ذکر شده، خطرات ناشی از مقاومت بدن نسبت به آنتی بیوتیک و راه‌های جلوگیری از آن را توضیح می‌دهیم.

آنتی‌بیوتیک چیست و چرا مصرف می‌شود؟

قبل از پاسخ به سوال چرا بدن نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم میشود؟ باید بدانیم آنتی بیوتیک چیست و چه تاثیری در بدن دارد؟ به طور کلی، آنتی بیوتیک به داروهایی گفته می‌شود که عفونت ناشی از باکتری‌ها را از بین می‌برد. در واقع این داروها، دیواره سلولی باکتری را تخریب می‌کنند و از این طریق، آن‌ها را می‌کشند. از طرفی ممکن است با تداخل در مراحل رشد باکتری‌ها، مانع از تکثیر آن‌ها و شیوع بیماری شوند. بنابراین، آنتی بیوتیک به دو دلیل زیر مصرف می‌شود:

درمان عفونت‌های حاصل از باکتری

طیف وسیع و مختلفی از عفونت‌های باکتریایی که ممکن است دستگاه گوارش، سیستم تنفسی، پوست، گردش خون و حتی سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار دهند با مصرف آنتی بیوتیک‌های تجویز شده، رفع می‌شوند. البته این تجویز باید از جانب پزشک انجام شود.

پیش‌گیری از شیوع عفونت باکتریایی و عوارض ناشی از آن

عفونت‌های باکتریایی در صورتی که از بین نروند، به سرعت اندام‌های دیگر بدن را درگیر می‌کنند و موجب شیوع بیماری و ضعف بیش‌تر بدن می‌شوند. در چنین مواقعی مصرف داروهای آنتی بیوتیک علاوه بر اینکه مانع از گسترش بیماری به نقاط مختلف بدن می‌شود؛ عوارض احتمالی ناشی از قدیمی شدن بیماری را کاهش می‌دهد.

 مقاومت به آنتی‌بیوتیک چیست؟

تا به حال برایتان پیش آمده است که قبلا برای درمان بیماری از دارویی استفاده کرده باشید و مشکل‌تان رفع شده باشد؛ اما الان در مواجه‌ با همان بیماری، داروی قبلی را مصرف کنید و علائم بیماری هم‌چنان باقی بماند؟ مقاومت به آنتی بیوتیک، چیزی مشابه همین مفهوم عامیانه است. در واقع زمانی که باکتری بتواند از خود در برابر دارو محافظت کند، مقاومت به آنتی بیوتیک ایجاد می‌شود. این موضوع نتیجه تغییر و جهش در باکتری است که آسیب‌پذیری آن را نسبت به داروهای آنتی بیوتیک کاهش می‌دهد.

چرا بدن نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم می‌شود؟

اما چرا بدن نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم میشود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، آن چیزی که نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم می‌شود، باکتری‌های موجود در بدن است. در اصل، باکتری‌ها به دلایل مختلف که در ادامه بررسی می‌کنیم، می‌توانند مقاومت خود را نسبت به تاثیر آنتی بیوتیک افزایش دهند.

مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک بدون تجویز پزشک

همانطور که گفتیم آنتی بیوتیک برای عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود؛ اما برخی از افراد فکر می‌کنند که می‌توانند برای بیماری‌های ویروسی شایع مانند سرماخوردگی از آنتی بیوتیک استفاده کنند. استفاده بی‌رویه از آنتی بیوتیک بدون تجویز پزشک، نه تنها بیماری‌های ویروسی را از بین نمی‌برد بلکه روی باکتری‌های مفید بدن تاثیرات منفی دارد و از این طریق بدن را نسبت به سایر باکتری‌های مضر مقاوم می‌کند.

 ناقص ماندن دوره درمان

بسیاری از افراد، زمانی که اثرات اولیه مصرف دارو را با کاهش علائم بیماری در بدن خود مشاهده می‌کنند، دوره درمان را با تصور بهبود کامل به صورت‌ ناقص رها می‌کنند. در حالی که با این کار، باکتری‌های ضعیف‌تر از بین می‌روند و سایر باکتری‌ها در بدن به صورت فعال باقی بمانند. این موضوع باعث می‌شود که باکتری‌های باقی‌مانده نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم شوند و در صورت فعالیت بیش‌تر با مصرف همان دارو از بین نروند.

استفاده از آنتی بیوتیک در صنایع دیگر

گاهی مواقع جهش و تغییر در باکتری‌ها به صورت مستقیم در بدن انسان انجام نمی‌شود، اما درمان و کنترل باکتری از طریق آنتی بیوتیک یا موارد دیگر، در صنایعی مانند دام‌داری یا کشاورزی، ضمن افزایش باکتری‌های جهش یافته، آن‌ها را از طریق محصولات غذایی مختلف به چرخه خوراک انسان وارد می‌کند.

 انتقال ژن مقاومت از باکتری به باکتری دیگر

باکتری‌ها قادر هستند تا ژن‌های جهش یافته و مقاوم خود را به دیگران هم‌نوعان خود انتقال دهند. این موضوع ضمن اینکه سرعت شیوع باکتری‌های مقاوم را افزایش می‌دهد، مانع از تاثیر آنتی بیوتیک در روند درمان می‌شود.

چرا باید نگران مقاومت به آنتی بیوتیک باشیم؟

حالا که می‌دانیم چرا بدن نسبت به آنتی بیوتیک‌ مقاوم می‌شود؟ باید از خود بپرسیم که این موضوع می‌تواند به عنوان یک تهدید، نگران‌کننده به شمار رود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک‌ها، یک نگرانی جهانی است که روند و طول درمان را با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌کند که در ادامه بررسی می‌کنیم:

 زمانی که نتوانیم با مصرف آنتی بیوتیک، عفونت‌های باکتریایی را کنترل کنیم؛ مقاومت باکتری‌ها روز به روز افزایش پیدا می‌کند. این موضوع با تاثیر بر گسترش بیماری و خطرات نسبتا شدید ناشی از آن، روند درمان را دشوار، طولانی و گاهی هزینه‌بر می‌کند.

افزایش طول مدت درمان

به طور معمول برای کنترل بیماری‌های باکتریایی توسعه یافته، به درمان تخصصی‌تر نیاز داریم. این موضوع می‌تواند باعث افزایش طول مدت بستری و معالجه توسط پزشک شود که ضمن افزایش هزینه‌ها، شرایط سختی را برای بیمار به ارمغان می‌آورد.

افزایش خطرات جدی مانند مرگ‌ومیر

شاید زمانی که در مورد باکتری و مصرف آنتی بیوتیک برای رفع عفونت‌های ناشی از آن صحبت می‌کنیم، اصلا به فکر خطراتی مانند مرگ‌ومیر نباشید. در حالی که افزایش مقاومت باکتری نسبت به آنتی بیوتیک در بیماری‌های طولانی و شدید، می‌تواند خطراتی مانند مرگ را به دنبال داشته باشد؛ زیرا بیماری‌های ساده باکتریایی به بیماری پیچیده و در برخی مواقع غیر قابل‌درمانی تبدیل می‌شوند.

چگونه مانع مقاومت به آنتی بیوتیک شویم؟

بهتر است حالا که با خطرات احتمالی مقاومت در برابر آنتی بیوتیک آشنا هستیم، به دنبال راه حل‌هایی برای جلوگیری از این مقاومت بگردیم. این راه‌حل‌ها عبارتند از:

جلوگیری از مصرف آنتی بیوتیک بدون تجویز پزشک

مصرف خودسرانه داروهای مختلف به ویژه آنتی بیوتیک را متوقف کنید. بهترین کار این است که پس از بروز علائم اولیه بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با تجویز درست، داروها در زمان‌های معین مورد استفاده قرار دهید.

تکمیل دوره درمان

دقت کنید که کاهش علائم بیماری، تنها فاکتور اصلی برای قطع دارو به حساب نمی‌آید. بنابراین، روند درمان را متناسب با معالجه پزشک تا انتها طی کنید. عمل نکردن به این بخش می‌تواند، سختی بیماری‌های بعدی را چند برابر کند.

رعایت اصول بهداشتی

یکی از دلایل شیوع و گسترش بیماری‌های عفونی به ویژه عفونت‌های باکتریایی، عدم رعایت بهداشت است. بنابراین، به اصول بهداشتی شامل شستشوی دقیق دست و صورت، استحمام به موقع، صرف غذاهای سالم و کاملا پخته‌شده و عدم ارتباط با بیماران دیگر پایبند باشید.

جمع‌بندی

آنتی بیوتیک‌ها داروهایی هستند که برای درمان عفونت‌های باکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ما در این مطلب ضمن پاسخ به سوال چرا بدن نسبت به آنتی بیوتیک‌ مقاوم می‌شود؟ راه‌های جلوگیری از این مقاومت را توضیح دادیم.

سپس، جلوگیری از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک و رعایت اصولی بهداشتی را به عنوان گامی ساده و در عین حال مهم ذکر کردیم که باید در تمام رده‌های سنی به آن توجه شود.