ارتقای نرخ بهره بین بانکی/بالا رفتن دماسنج تورم

اکوایران : رشد کوریدور نرخ سود بین بانکی در بهمن ماه ۱۴۰۱ به نوعی در مفهوم آزاد سازی نرخ بهره بین بانکی در آن مقطع بود.

نرخ بهره بین بانکی در ایران همچنان صعودی است. شاخص مهم اقتصادی کشور در ایران می تواند یکی از مهم ترین داده های اقتصادی در ایران تلقی شود و در ادبیات اقتصادی همواره قیمت پول نام دارد. به همین خاطر برخی معتقدند مهار تورم در کشور می تواند از آزاد سازی نرخ بهره میسر شود. 

اقدامی که بانک مرکزی در اواسط زمستان سال قبل انجام داد اما انگار برای مهار بدهی های بانکی عملی ناکافی بوده است.

ماجرای نرخ بهره بین بانکی در ماه های اخیر

طبق آمارهای بانک مرکزی در دی ماه سال 1401 میزان بدهی بانک ها به بانک مرکزی در کانال 300 همت قرار گرفت. این داده ها به همراه  عملیات بازار باز  همگی نشان از وضعیت بد نقدینگی بانک ها در نیمه دوم سال گذشته داشته که گویا تاکنون روند ادامه داری داشته است.

بدهی بانک ها به بانک مرکزی یکی از مهم ترین شاخص های رشد دهنده  پایه پولی  بوده و از این مسیر می تواند بر آتش تند تورم در کشور دامن زند. تورمی که در ماه های اخیر به رکوردهای بالایی در کشور دست پیدا کرده و البته همچنان در شیب صعودی قرار دارد.

در این حین بانک مرکزی تصمیم به رشد نرخ بهره بین بانکی در هفته های اخیر گرفت. نرخ بهره بین بانکی به نوعی هزینه استقرض بانک ها در بازار بین بانکی قلمداد می شود. زمانی که این شاخص به صورت دستوری در سطوح پایینی قرار داشت برخی معتقد بودند این موضوع می تواند موجب رشد مازاد تقاضا در بازار بین بانکی شود. 

به بیان اقتصادی تر، زمانی که تقاضا برای هر محصولی بالا بوده و هزینه آن به صورت دستوری در مراتب پایینی قرار داشته باشد، مازاد تقاضا ایجاد می شود. در این بازار، محصول مدنظر پول است. ایجاد مازاد تقاضای پول در نرخ بهره پایین در بازار بین بانکی بر بدهی بانک ها به بانک مرکزی دامن می زند.  به همین علت بانک مرکزی تصمیم برآن گرفت تا دامنه نرخ سود را بالاتر ببرد.

رشد کوریدور  نرخ سود بین بانکی  در بهمن ماه 1401 به نوعی در مفهوم آزاد سازی نرخ بهره بین بانکی در آن مقطع بود. در هفته های پایانی سال گذشته این شاخص مانند فنر از مرز 21 درصد جدا شده و در کانال 23 درصد قرار گرفت. با این اقدام، نرخ بهره بین بانکی رفته رفته صعودی تر شده و در دو هفته نخست سال 1402 به رکورد های هفت ساله خود رسید. رکوردهایی که به نوعی علامت از ناکافی بودن این عمل بانک مرکزی در کنترل بدهی بانک ها داشته است.

چرایی رکوردزنی نرخ بهره بین بانکی در هفته دوم سال

نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به 16 فروردین ماه امسال با 0.1 واحد درصد رشد نسبت به هفته قبل خود به 23.46 درصد رسید. این در حالی است که کوریدور جدید بانک مرکزی در خصوص این شاخص از 17 تا 24 درصد بود و نرخ بهره مدام در حال نزدیک تر شدن به سقف جدید است. سقفی که بانک مرکزی سه ماه است برای این بازار معین کرده است.

برخی تحلیل گران علت این موضوع را وضعیت شدید بدهی ها در نظام بانکی می دانند. به باور این عده یکی از مهم ترین دلایل رشد نرخ بهره بین بانکی تا مرز سقف جدید، وضعیت بد نقدینگی بانک های دارای کسری و رشد تقاضا در این بازار بوده است.

بنابراین با این که سطوح بالای نرخ بهره بین بانکی می تواند عاملی موثر در جلوگیری از افزایش نرخ تورم در کشور به شمار رود اما رشد این شاخص، در هفته های اخیر نشان دهنده رشد تقاضای پول در نظام بانکی بوده که خود علامتی دیگر از تورم محسوب می شود. در همین رابطه عده ای تحلیل گران معتقدند در صورتی که نرخ بهره بین بانکی در نزدیکی سقف سه ماه اخیر خود قرار گرفته، خوب است این کوریدور جهش دیگری را در هفته های پیش رو تجربه کند.