کدام دولت واکسن کرونا تهیه کرد؟
بهمن ماه سال ۱۳۹۸ بود که شناسایی ویروس کرونا در ایران با مرگ یک شهروند قمی گزارش شد، از آن روز به بعد هر روز حوالی ساعت ۱۴ وزارت بهداشت تعداد موارد ابتلا به کرونا و مرگ ناشی از کووید۱۹ را گزارش داد، مرگ‌های چند ده نفری آهسته آهسته افزایش پیدا کرد و همزمان با شیوع سویه‌ی دلتا به چند صد نفر در روز رسید. روزهای تلخی که هم مردم و هم کادر درمان از آن به سختی عبور کردند. اما همزمان با شیوع سویه‌ی اومیکرون کمی ورق برگشت، ابتلای بخش زیادی از مردم به سویه دلتا که تا حدودی ایمنی جمعی ایجاد کرد و پوشش خوب واکسیناسیون سبب شد نمودار مرگ‌های کرونایی نزولی شود، روندی که باعث شد روز دوازدهم خرداد امسال خبر خوبی گزارش شود،و آن این‌که «تعداد مرگ‌های کرونایی به صفر رسید.»
شنیدن این خبر برای مردمی که روزهای دلهره‌آور سپری کردند، یا کادر درمانی‌که در خط مقدم مبارزه بودند شیرین بود، اما باز همان نگاه خودی و غیرخودی ظهور و بروز کرد تا گروهی از حامیان رسانه‌ای دولت وقت تمام سهم این موفقیت را برای خود بردارند. درحالی‌که به‌گفته علیرضا رئیسی، معاون سابق وزارت بهداشت و عضو اسبق ستاد ملی مبارزه با کرونا «صفر شدن مرگ‌ومیر کرونا نه تنها حاصل کار چندین ساله مدافعین سلامت است، بلکه حاصل چند سال کار دانشمندان دنیا است.»
او که پنجشنبه گذشته در اتاق کلاب‌هاوس خبرآنلاین صحبت می‌کرد، گفت: «خوشحالم مرگ و میر صفر شده است. اما این صرفاً موفقیت من و کشور نیست بلکه موفقیت دنیاست. دنیا به سمت پایان پاندمی می‌رود، بنابراین نگوییم افتخار این پیروزی مال من است، این منیت ما را در جهل مرکب نگه می‌دارد. در این موفقیت همه دست به دست هم دادند، غسال، پزشک، پرستار، وکیل، دادستان، راننده، و واکسن‌ساز دخیل بودند.»
با این وجود همزمان با صفر شدن موارد مرگ‌ومیر کرونا همان ایده‌ی سهم‌خواهی از موفقیت سبب شد تکراری‌ترین بحث ماه‌های گذشته باز هم مطرح شود؛ یعنی «کدام دولت واکسن کرونا تهیه کرد؟» اگرچه حالا مدال واردات واکسن بر گردن مخالفان دیروز واکسیناسیون با واکسن‌های خارجی افتاده است اما بر کسی پوشیده نیست نه ساخت واکسن یک شبه است و نه واردات آن؛ دراین‌باره کیانوش جهان‌پور سخنگوی وقت وزارت بهداشت به خبرآنلاین گفته بود: «هفته‌ها و ماه‌ها تلاش و توافقاتی انجام شده بود که نهایتا منجر به شروع واردات واکسن تا پایان دولت قبل با رقمی حدود ۳۰ میلیون دوز شد. زمانی که واکسیناسیون در چین به حد قابل قبولی رسید، انتشار آن در بازار جهانی افزایش پیدا کرد. اصل واردات واکسن چیزی نبود که یک شبه و با تغییر دولت انجام شود. قطعا دولت جدید هم اهتمام جدی داشت که توافقات سریع‌تر انجام شود.»
درهمین‌باره علیرضا رئیسی در گفت‌وگویی به خبرآنلاین گفته بود: «یکی از دلایل واردات آسان واکسن در شرایط کنونی این است که کشورهای بزرگ تولید کننده واکسن، امروز درصد زیادی از جمعیت خودشان را واکسینه کرده‌اند، حتی این روزها برخی کشورهای ثروتمند دنیا به کشورهای فقیر مجانی واکسن می‌دهند، چراکه اگر همه کشورها واکسن نزنند ویروس جهش‌های جدیدی دارد و یقه خودشان را می‌گیرد، اما در آن روزهای اول کمبود واکسن وجود داشت. لذا بخاطر کمبود پول نبود که واکسن وارد نشد چون اصلا واکسنی نبود که بخواهیم وارد کنیم.»
اما درکنار کمبود واکسن در روزهای اول شیوع کرونا، گروهی در داخل کشور معتقد بودند باید منتظر ساختن واکسن‌های داخلی بود، مثلاً محمد مخبر، معاون فعلی رییس جمهور که در آن روزها رییس ستاد فرمان حضرت امام و مسئول پروژه واکسن برکت بود، مدعی می‌شد: «بر اساس قولی که داده‌ایم تا آخر شهریورماه (1400) بیش از پنجاه میلیون دز واکسن تولید می‌کنیم و تحویل مسئولان واکسیناسیون عمومی می‌دهیم.» وعده‌ای که تا امروز هم انجام نشده است.
اما حسن روحانی، خردادماه سال گذشته و قبل از تحویل دولت در واکنش به اراده برخی برای واکسیناسیون کرونا صرفاً با واکسن‌های داخلی گفت: «وقتی واکسن آمد تردیدهایی وجود داشت، زیرا عده‌ای گفتند باید صبر کنید واکسن داخلی ساخته شود، اما ستاد ملی کرونا تصمیم بسیار خوبی گرفت و گفت واکسن باید بدون معطلی خریداری شود.»
او همچنین فردای برگزاری سیزدهمین دوره‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری با تبریک به رئیس‌جمهور منتخب، در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا گفت: «دولت دوازدهم در زمینه تامین و تولید واکسن کار لازم را انجام داده است، کاری که برای دولت می‌ماند فقط تزریق واکسن است و فقط باید واکسیناسیون انجام گیرد، تامین واکسن هم از کشورهایی که می‌توانستیم با آنها قرارداد ببندیم پول دادیم و وارد می‌کنیم و می‌خریم البته آنها کمی عقب هستند اما به هر حال از آنها می‌گیریم.»
همچنین رئیسی، معاون سابق وزارت بهداشت درباره اقدامات دولت دوازدهم برای تهیه واکسن کرونا به خبرآنلاین گفته بود: «ما در دولت قبل سه کار را همزمان انجام دادیم. یک تولید داخلی واکسن، دو خریدن واکسن از سبد کووکس که آن زمان یکی از تنها راه‌های خریدن واکسن بود، سه عقد قرارداد خریدن واکسن با دو کشور چین و روسیه.»
آن‌چه مشخص است برای صفر شدن موارد مرگ‌ومیر کرونایی واکسیناسیون نقش زیادی داشت. اما این‌که چه کسی واکسن تامین کرد، پرسشی است که در پاسخ کارشناسان به آن چند نکته وجود دارد. نخست این‌که در روزهای اول شیوع کرونا و ساخت اولین واکسن‌ها، کشورهای تولید کننده فقط جامعه خود را واکسینه می‌کردند، اتفاقی که از حدود یک سال گذشته تغییر کرد و فروش واکسن به کشورهای دیگر سرعت بیشتری گرفت، دوم این‌که برخی گروه‌ها سعی داشتند صرفاً با واکسن‌های داخلی که توسط خودشان درحال ساخته شدن بود عملیات واکسیناسیون را انجام دهند و همین مسئله موانعی برای واردات واکسن ایجاد کرد، و آخر این‌که عمر دولت گذشته اجاره نداد از واکسن‌هایی که خوذش قرارداد آنها را بسته بود بهره ببرد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
