ریسک جدید در کمین تولید نفت ایران
ایران چهارمین ذخایر بزرگ نفت جهان را در اختیار دارد و به درآمدهای نفتی وابسته است اما تحریمها از سال ۲۰۱۸ ظرفیت تولید این کشور را متاثر کرده است.
تحریمها در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ تشدید شدند و اگرچه جو بایدن، رییس جمهور فعلی آمریکا لحن آشتی جویانه ای داشته است اما مقامات ارشد دولتش اعلام کرده اند واشنگتن درباره توافق با ایران تصمیم سریعی نخواهد گرفت.
سرعت گرفتن روند گذار انرژی جهانی به سمت سوختهای کم کربن به همراه تاثیر پاندمی کووید ۱۹ روی تقاضا برای انرژی، پیش بینی ها درباره زمان پیک تقاضای جهانی برای نفت که پس از آن مصرف نفت به صورت دائمی کاهش پیدا خواهد کرد را جلو انداخته است.
برخی از مقامات ایرانی از جمله بیژن زنگنه، وزیر نفت مکررا اعلام کرده اند پیش از این که تقاضا برای نفت ناپدید شود و تولیدکنندگان رقیب آنچه که از سهم بازار مانده است را تصرف کنند، تهران سریعا به حداکثر کردن ظرفیت تولیدش نیاز دارد. با این حال جناحهایی که چنین اقدامی را خیانت به نسلهای آینده می دانند با چنین ایده ای مخالفت کرده اند.
ایمان ناصری، مدیرکل بخش خاورمیانه شرکت مشاوره انرژی FGE در این باره به رویترز گفت: روایت غالب همچنان بهینه نگه داشتن تولید در بلندمدت و اجتناب از صادرات نفت به عنوان ماده خام است بدون این که درک شود زمان در حال از دست رفتن است و کسب و کار پالایش نفت ممکن است در بلندمدت دیگر کسب و کار سودمندی نباشد.
پس از پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا، دولت ایران در دسامبر به وزارت نفت دستور داد ظرف مدت سه ماه تاسیساتش را برای تولید و فروش نفت در ظرفیت کامل آماده کند.
تحلیلگران می گویند به شرط این که تحریمها برداشته شوند، ایران می تواند در مدت چند ماه تولیدش را از ۲.۱ میلیون بشکه در روز فعلی به سطح ۳.۸ میلیون بشکه در روز سطح تولید پیش از تحریمها افزایش دهد.
اما لایحه بودجه سال آینده که بر مبنای تولید ۲.۳ میلیون بشکه در روز نفت تهیه شده بود، هفته گذشته در مجلس پذیرفته نشد زیرا قانونگذاران درباره تسهیل فوری تحریمها تردید نشان دادند.
رقیبان ایران
در حالی که چندین دهه تحریمها، ظرفیت تولید نفت ایران را متاثر کرده است، آمار اوپک نشان می دهد اکثر تولیدکنندگان رقیب منطقه ای از جمله امارات متحده عربی، عراق و عربستان سعودی در ۲۰ سال گذشته یک تا دو میلیون بشکه در روز به ظرفیت تولیدشان افزوده اند و ظرفیت تولید مازاد ایجاد کرده اند. حتی پیش از تحریمهای جدید در سال ۲۰۱۸، تحریمهای گذشته تولید نفت ایران را در پایین شش میلیون بشکه در روز که سطح تولید پیش از انقلاب اسلامی بود، نگه داشته بودند.
زنگنه در دسامبر طرحی را برای افزایش ظرفیت تولید به بیش از ۶.۵ میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۴۰ رونمایی کرد اما تحلیلگران غربی چنین طرحی را غیرواقع گرایانه می دانند.
ایمان ناصری در این باره گفت: مطمئنا ظرفیت تولید از اواسط سال ۲۰۱۸ کاهش پیدا کرده و تحریمها آسیبهایی را به همراه داشتند. ایران می تواند تولیدش را در ظرف چند ماه به سطح پیش از تحریمها برگرداند اما افزایش بیشتر تولید به زمان و سرمایه گذاری قابل توجه نیاز دارد.
یک منبع صنعتی آگاه به رویترز گفت: عدم دسترسی به منابع مالی کافی و کاهش صادرات، شرکتهای انرژی ایرانی را وادار کرد شمار چاههای حفاری نفت جدید را از ۳۰۰ حلقه در سال ۲۰۱۸ به ۱۰۰ حلقه در سال ۲۰۲۰ کاهش دهند.
امسال با پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا، مقامات ایران می گویند صادرات نفت به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است و برخی از خریداران تمایل دارند برای خرید نفت ایران ریسک کنند. یک نماینده آمار صادرات را ۹۰۰ هزار بشکه در روز ذکر کرده است.
موسسه تحقیقاتی ریستاد انرژی پیش بینی می کند اگر تحریمها برداشته شوند، سطح تولید نفت ایران تا سال ۲۰۲۳ از چهار میلیون بشکه در روز فراتر خواهد رفت.
موسسه FGE هم انتظار دارد تولید نفت ایران تا سال ۲۰۲۵ از مرز چهار میلیون بشکه در روز عبور کند و در حدود پنج میلیون بشکه در روز ثابت بماند و سپس در سال ۲۰۳۷ رو به کاهش بگذارد.
اما نفت ایران عمدتا نفت سنگین و ترشی است که آلایندگی بیشتری نسبت به گریدهای نفتی سبکتر دارد و هزینه های پالایش آن برای عمل به استانداردهای محیط زیستی که هر روز سخت گیرانه تر می شوند، بالاتر است.
بر اساس گزارش رویترز، سارا وخشوری، موسس و رئیس شرکت SVB انرژی اینترنشنال به رویترز گفت: عربستان سعودی، روسیه، آمریکا و شرکتهای بزرگ انرژی در حال حاضر جلوتر از ایران هستند و سهم بزرگی از بازار نفت را در میان مدت و بلندمدت برای خود تضمین کرده اند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
