درسی که حسن روحانی به مسئولان داد
زمستان سال ۹۲ بود که حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهوری که تنها چند ماه از ریاستش بر قوه مجریه و تحویل گرفتن ویرانه‌ای از رئیس دولت قبلی می‌گذشت برای اولین بار از مردم ایران عذرخواهی کرد. آن روزها توزیع سبد کالا و مشکلاتی که برای مردم ایجاد شده بود رئیس دولت یازدهم را وادار کرد تا در قاب تلویزیون برای اولین بار نشان دهد مسئولان ایرانی در بالاترین سطوح هم می‌توانند از مردم به خاطر کاستی‌ها عذرخواهی کنند و اتفاقا عذرخواهیشان مورد استقبال مردم قرار خواهد گرفت.
رئیس‌جمهور ۱۶ بهمن ۹۲ در یک گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با اشاره به مشکلات ایجاد شده برای مردم در توزیع سبد کالا با بیان اینکه "چنانچه نقصی در این زمینه وجود داشته باشد، ما این نقص را به مردم اعلام خواهیم کرد"، تصریح کرد: «اگر مردم در زمینه سبد کالا به زحمتی افتادند، من به عنوان رئیس‌جمهور از آنها عذرخواهی می‌کنم. ما از مردم عذرخواهی خواهیم کرد و در جایی که نقصی وجود داشته باشد، به عذرخواهی خود افتخار می‌کنیم و مشکلات را برطرف می‌کنیم.»
روحانی در این سال‌ها بارها با تاکید روی قدرت مردم و لزوم خدمت به ان‌ها تلاش کرد برای بسیاری از مسئولان از رده‌های پایین و میانی مدیران گرفته تا بالاترین سطوح، این فرهنگ را جا بیندازد که همه ممکن است اشتباه کنند و عذرخواهی و جبران خطا بهترین راه برای جلب مجدد اعتماد عمومی است.
ماجرای ساقط شدن هواپیمای اوکراینی در آسمان ایران با اشتباه پدافند نیروی هوافضای سپاه و موضع‌گیری‌ها و تکذیب‌های ابتدایی برخی مسئولان موضوع دیگری بود که باعث شد رئیس‌جمهور بار دیگر بر لزوم عذرخواهی تاکید کند. این بار هم زمستان بود.
روحانی روز چهارشنبه ۲۵ دی ۹۸ در جلسه هیات دولت درباره ساقط شدن هواپیمای اوکراینی و برخی واکنش‌هایی ابتدایی نسبت به این موضوع اظهار کرد: «خیلی‌ها در جامعه و مسئولین ما شوکه بودند و تصورش هم سخت بود. در عین حال اگر [در اعلام دلیل حادثه] تأخیر شده برای تأخیر هم عذرخواهی کنند. اگر لحن هم احتمالا لحن مناسبی نبوده، برای آن هم عذرخواهی کنند.
رئیس‌جمهور با تاکید براینکه "در عذرخواهی کردن در برابر ملت بزرگ ایران، همیشه باید روان، شفاف، ساده و رک باشیم"، تصریح کرد: «مردم، آقا، ولی‌نعمت و بزرگ ما هستند و ما نوکر آنها هستیم. نوکر در برابر آقا باید متواضعانه، خاضعانه و دقیق حرف بزند و ما باید این کار را بکنیم و مردم مطمئن باشند.»
حالا باز هم زمستان است و این بار رئیس‌جمهور صراحتا به خاطر مشکلات کشور در سخنرانی تلویزیونی خود به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، از مردم ایران طلب عفو کرده است. روحانی صبح چهارشنبه ۲۲ بهمن ۹۹ در نطق ویدئوکنفرانسی خود که به صورت زنده از صداوسیما پخش می‌شد، تصریح کرد: «اگر در این هفت سال و نیم در بخش‌هایی از اداره کشور، نتوانستیم آن چنان که شایسته ملت بزرگ ایران بوده کار کنیم، از مردم عزیز و بزرگوار ایران در این ایام جشن ملی طلب عفو می‌کنم.»
روحانی به خاطر تمام هفت سال و نیم ریاست جمهوری‌اش تاکنون طلب عفو کرد، اما در صحبت‌های خود این سال‌ها را به سه بخش تقسیم کرد و از مردم و رسانه‌ها خواست که به تاریخ و مردم خود خیانت نکنند و واقعیت‌ها را به مردم بگویند. واقعیت‌هایی که رئیس‌جمهور تلاش کرد با ارائه آماری دقیق از وضعیت آغاز دولتش تا سال ۹۲ بخشی از آن را به گوش مردم و منتقدانش برساند.
رئیس‌جمهور به درستی دوران ریاست خود را به سه دوره چهار و نیم ساله، سه ساله و شش ماهه تقسیم‌بندی کرد. دوره اول از سال ۹۲ یعنی آغاز دولت یازدهم تا پایان سال ۹۶ که روحانی آن را دوران ثبات، رشد و پیشرفت کشور نامید. دوره دوم از سال ۹۷ و خروج آمریکا از برجام و آغاز جنگ اقتصادی علیه ایران تا پایان دوران ترامپ در سال ۹۹ که روحانی آن را دوران جنگ تحمیلی اقتصادی نامید و دوره سوم، شش ماهی است که تا پایان دولت دوازدهم باقی مانده و روحانی آن را دوران بازآفرینی نامیده است.
بررسی وضعیت کشور در زمینه‌های مختلف نشان می‌دهد که دوران چهار و نیم ساله اول به هیچ وجه با دوران سه ساله میانی دولت روحانی قابل مقایسه نیست. به گفته رئیس‌جمهور، او دولتش را با با تورم ۴۰ درصدی و رشد اقتصادی منفی ۷.۶ درصدی یعنی رکود کامل تحویل گرفت اما در دوره اول، متوسط تورم را به ۱۰.۲ درصد رساند و حتی در سال‌های ۹۵ و ۹۶ کشور تورمی تک‌رقمی را تجربه کرد. در رشد اقتصادی هم در آن چهار و نیم سال کشور با رشد اقتصادی متوسط ۴.۷ درصد مواجه بود و حتی در سال ۹۵ رشد اقتصادی به ۱۴ درصد رسید.
این اتفاقات در حالی رخ داد که تحریم‌های سازمان ملل و آمریکا تا سال ۹۴ بر اقتصاد کشور سایه انداخته بود و پس از توافق هسته‌ای کم کم کشور در حال استفاده از فرصت تنفس ایجاد شده بود. به گفته روحانی بالاترین میزان درآمد نفتی در دولت او در سال ۹۶ به میزان ۶۵ میلیارد دلار بوده در حالی که در دولت دهم در بدترین شرایط درآمد نفتی در سال ۹۱، ۶۸ میلیارد دلار بوده یعنی بالاترین میزان درآمد نفتی دولت‌های یازدهم و دوازدهم از پایین‌ترین درآمد دولت‌های نهم و دهم کمتر بوده است.
با این وجود روحانی در چهار و نیم سال ابتدایی دولتش کارنامه قابل قبولی از خود به جا گذاشت. از ایجاد ثبات و آرامش در بازار گرفته تا کنترل نرخ ارز، از رشد اقتصادی مثبت تا کنترل تورم افسارگسیخته. اما ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید و خروج او از برجام در اردیبهشت ۹۷، اوضاع را به طور کامل تغییر داد. بدعهدی سایر اعضای برجام با ایران و همکاری جهانی کشورهای مختلف با دولت آمریکا در تحت فشار قرار دادن ایران یک جنگ اقتصادی تمام عیار را از سال ۹۷ به کشور تحمیل کرد تا جایی که تمام دستاوردهای تورمی، رشد اقتصادی و کنترل بازار و نرخ ارز و طلا و سایر کالاهای مورد نیاز مردم به هم ریخت و فشار اقتصادی کمرشکنی به مردم ایران تحمیل شد.
فشاری که با شیوع ویروس کرونا در سال ۹۸ در کشور مضاعف شد و به گفته روحانی با بسته شدن مرزها، صادرات غیرنفتی ایران به صفر رسید و صادرات نفتی هم از همان دوران سخت تحریمی سخت‌تر شد و رقم آن از سال ۹۴ که پایین‌ترین میزان درآمد نفتی دولت روحانی یعنی ۳۱ میلیارد دلار بود هم کمتر شد.
از طرفی علاوه بر فشارهای بین‌المللی، عده‌ای هم در داخل کشور با استفاده از سوءمدیریت برخی مدیران و نبود نظارت و قوانین مناسب با سودجویی و یا رانت اقتصادی و اطلاعاتی خود، از این آب گل‌آلود ماهی گرفتند و با فربه کردن خود، مردم معمولی را از نظر اقتصادی لاغر و لاغرتر کردند. در این زمینه البته کوتاهی دولت از یک سو و فرصت‌طلبی و بی‌انصافی عده‌ای را نباید نادیده گرفت. ضمن این که پوست خربزه‌های سیاسی مخالفان روحانی زیر پای دولتش هم از جمله دیگر مواردی بود که به مشکلات افزود. شاید بیش از رئیس‌جمهور، چنین افرادی به مردم ایران عذرخواهی و البته جبران خسارت‌هایی را که به کشور وارد کرده‌اند، بدهکارند. همان کسانی که به پایان زمستان، روسیاهی به چهره‌شان بماند.
در این میان بسیاری از مصائب پیش‌بینی نشده مثل بحران‌های تروریستی و امنیتی یا ترور و درگذشت مقامات تاثیرگذار و درگیری با آمریکا، داعش و برخی کشورهای منطقه از یک سو و بلایای طبیعی و حوادث غیرمترقبه مثل سیل و زلزله از سوی دیگر این وضعیت بحرانی را بغرنج‌تر کرد تا تمام دستاوردهای اولیه روحانی به باد رود.
از طرفی رئیس‌جمهور با ارائه آمار برخی اقدامات دولتش در هفت سال و نیم گذشته نشان داد که با وجود به حداقل رسیدن درآمدهای اصلی کشور، باز هم مسیر توسعه متوقف نشده و در بسیاری از موارد پیشرفت‌هایی به وجو آمده که شاید کمتر به آنها پرداخته شده است. به گفته روحانی، مبارزه با فساد موسسات مالی غیرمجاز و تلاش برای اصلاح نظام بانکی، ساخت ۵۰ سد و رساندن این آمار تا پایان دولت به ۵۶ سد، رساندن آب آشامیدنی به ۱۰ میلیون روستایی (در سال ۹۲، این رقم ۹۰۰ هزار بوده است)، افزایش دو و نیم هزار مگاواتی ظرفیت برق کشور، افزایش روستاهای برحوردار از لوله‌کشی گاز از ۱۴ هزار به ۳۲ هزار روستا، افزایش ۲۶ میلیون تنی محصولات کشاورزی و غذایی، رساندن گلخانه‌های کشور از ۸ هزار هکتار به ۲۴ هزار هکتار تا پایان دولت، احیای ۵۲۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی با کانال‌کشی و زه‌کشی، رساندن تخت‌های بیمارستانی از ۱۱۱ هزار به ۱۵۰ هزار و تخت‌های ویژه از ۵ هزار به ۱۵ هزار، افزایش ۳۵ برابری پهنای باند و رسیدن شرکت‌های دانش‌بنیان از ۵۵ شرکت به ۵ هزار و ۷۰۰ شرکت، رساندن آب خلیج فارس به کویر مرکزی ایران و ادامه این طرح برای رسیدن به اصفهان و ریل‌گذاری آن برای رسیدن به خراسان‌رضوی، رساندن خطوط ریلی به ۱۴ هزار کیلومتر و رسیدن راه‌آهن ایران به افغانستان، رساندن راه‌های روستایی به ۱۱۵ هزار کیلومتر، رساندن ارزش محصولات پتروشیمی از ۱۱ میلیارد دلار به ۲۵ میلیارد دلار و از ۵۶ میلیون تن به ۱۰۰ میلیون تن، افزایش تولید گاز از از ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز به هزار میلیون و بنزین از ۵۶ میلیون لیتر در روز به ۱۰۷ میلیون لیتر و خودکفایی در نفت و گاز و گازوئیل، خودکفایی در گندم، خودکفایی در تجهیزات بیمارستانی و بهداشتی مقابله با کرونا، افتتاح در شرف وقوع استراتژیک‌ترین طرح انرژی تاریخ ایران یعنی خط نفت لوله هزار کیلومتری از گوره تا جاسک و از بوشهر تا هرمزگان، بهره‌برداری طرح احیای دریاچه ارومیه در ماه‌های آینده، افزایش توان دفاغی و پدافندی کشور و... تنها بخشی از اقداماتی بوده که با وجود تمامی مشکلات و فشارهای بین‌المللی در داخل کشور صورت گرفته است که اثرات بسیاری از آنها بلندمدت بوده و در آینده نتایج آن مشخص خواهد شد.
با وجود همه این مشکلات روحانی علاوه بر طلب عفو از مردم، با نامیدن شش ماهه پایانی دولتش به عنوان "دوران بازآفرینی" به همه مردم، مسئولین، رسانه‌ها و حتی مخالفینش به نوعی دست دوستی دراز کرده و از آنان خواسته تا کمک کنند این تلخی‌های سه ساله جنگ تحمیلی اقتصادی کم کم به شیرینی بدل شود و مردم کمی از این فشار همه‌جانبه رهایی یابند؛ چرا که طلب عفو بدون جبران کاستی‌ها شاید دیگر برای مردم ایران که در این سه سال اخیر بیشترین فشارها را تحمل کرده‌اند، آن شیرینی زمستان ۹۲ و پوزش روحانی را نداشته باشد و این وظیفه اصلی دولت روحانی و رئیس‌جمهور است که در ماه‌های پایانی دولت دوازدهم با اقدامات موثر علاوه بر ارائه آمارهای امیدوارکننده، تغییرات ملموسی را هم در وضع زندگی مردم به خصوص در معیشت طبقات تحت فشار اقتصادی ایجاد کنند تا این طلب عفو و جبران کاستی‌ها علاوه بر کم کردن آلام مردم، به درسی برای همه سیاستمدارانی بدل شود که از اشتباهاتشان عذرخواهی نمی‌کنند و به دنبال جبران کاستی‌های گذشته و حال خود نیستند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
