ترس‌ها و نگرانی‌های بازگشایی مدارس/ ظرفیت رعایت پروتکل‌ها وجود دارد؟
چند هفته‌ای تا شروع مدارس باقی نمانده است و آموزش‌وپرورش قصد دارد با برنامه‌ای متفاوت به استقبال بازگشایی مدارس در روزهایی کرونایی برود، سیاست‌هایی که با انتقادات برخی معلمان و کارشناسان آموزشی روبرو شده‌اند.
وزیر آموزش‌وپرورش اعلام کرده است که به طور قطعی مدارس امسال نه از اول مهر بلکه از ۱۵ شهریور آغاز می‌شوند و برای مقابله با پاندمی این بازگشایی در سناریوهای مختلف اجرا می‌شود، او البته به روزنامه ایران گفته بود که اولین آموزش‌وپرورش برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری است، موضوعی که نگرانی‌های زیادی را به همراه داشته است.
رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «برای بازگشایی دوره ابتدایی سه سناریو داریم، در وضعیت سفید که اکثرا در روستاها و مناطق کم جمعیت هستند، کلاس‌ها به شکل حضوری و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار می‌شود، در وضعیت قرمز آموزش کاملا به شکل مجازی است و در وضعیت زرد هم تلفیقی از این دو انجام می‌شود و همچنین به گروه‌های کوچکتری تقسیم می‌شود و در کلاس‌ها شرکت می‌کنند، همه اقدامات در راستای دستورعمل‌های انجام شده صورت می‌گیرد.»
همچنین برنامه آموزشی دوره اول و دوم متوسطه هم از این قرار است:
اگر پروکل‌های بهداشتی رعایت نشوند
اما به نظر می‌رسد اگر پروتکل‌های بهداشتی در هنگام آموزش حضوری به هر دلیلی اجرایی نشوند، مدارس می‌توانند به یکی از کانون‌های شیوع ویروس تبدیل شوند، مطالعه‌ای که توسط دفتر ملی تحقیقات اقتصادی آمریکا منتشر شده است نشان می‌دهد که بازگشایی مدارس چه تاثیری در روند پاندمی دارد.
در این میان اگرچه احتمال این که کودکان بخاطر ابتلا کرونا جان خود را از دست بدهند، پایین است اما آنها می‌توانند شیوع بیماری را تقویت کنند (تفاوت نمودار آبی و سبز را ببینید) در این مطالعه آمده است که در صورت بازگشایی مدارس آمار قربانیان بین ۲۰ تا ۵۹ سال و بالای ۶۰ سال به شکل قابل توجهی در آمریکا بالا می‌رود.
در واقع این نشان می‌دهد که در کنار کودکان و نوجوانان، معلم‌های مدارس که بخشی از آنها هم معلم‌های بازنشسته هستند و خانواده‌ها با بازگشایی مدارس در خطر قرار می‌گیرند.
محمدرضا نیک‌نژاد، دبیر دوره متوسطه و کارشناس آموزش و پرورش، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «بخشی از کلاس‌های آموزشی را معلمان بازنشسته می‌چرخانند و اگر آنها نباشند حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد کلاس‌ها خالی می‌مانند، آموزش‌وپرورش در این سال‌ها انرژی زیادی صرف جذب بازنشسته‌ها کرده است، من در منطقه پنج در مدرسه‌ای در دوره اول متوسطه شاهد این بودم که ۹۰درصد معلم‌ها بازنشته بودند، می‌گویند معلم‌های با بیماری زمینه‌ای معاف هستند اما برای این گونه افراد چه کار کنیم؟ قطعا معلم‌ها هم آسیب‌پذیر هستند.»
اما مسئولان آموزش و پرورش امیدوار هستند که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مناطقی که کلاس‌ها حضوری و نیمه‌حضوری برگزار می‌شوند، جلوی شیوع ویروس را در مدارس بگیرند.
حکیم‌زاده می‌گوید: «برای این که ببینید پروتکل‌ها رعایت می‌شوند یا نه، یک راه بهتر این است که از مدارس بازدید کنید، اکثر مدارس آنها را رعایت می‌کنند، سال گذشته ۱۰۰میلیارد تومان بودجه برای وسایل بهداشتی و لوازم ضدعفونی کننده و پروتکل‌ها کنار گذاشته شد. در سال جاری هم این موضوع به موقع انجام شد.»
آزمون خرداد؛ رد یا قبول شدیم؟
اما شاید تجربه بازگشایی مدارس در خرداد ماه امسال، نشان دهنده این باشد که پروتکل‌های بهداشتی تا چه حدی در مدارس رعایت می‌شوند و مدارس چقدر توانایی اجرای آنها را دارند، در آن زمان آموزش و پرورش با قرار دادن پروتکل‌ها و دستورالعمل‌هایی مختلف مدارس را به شکل داوطلبانه باز کنند.
در همین رابطه وزارت بهداشت دستورالعمل بازگشایی مدارس را ابلاغ کرد که شامل تمهیدات لازم برای ضدعفونی، آماده‌سازی مدارس قبل از بازگشایی، رعایت فاصله اجتماعی، حضور مدیران، عوامل اجرایی و آموزشی براساس برنامه هفتگی در هفته اول بازگشایی، استمرار آموزش‌های غیر حضوری، بررسی وضعیت تحصیلی و یادگیری دانش آموزان توسط معلمان و ... بود.
حکیم‌زاده می‌گوید: «در زمان بازگشایی مدارس بین ۲۷ اردیبهشت تا ۲۷ خرداد و امتحانات پایه نهم و نهایی، یک مورد خطر برای دانش‌آموزان گزارش نشد، ما در رعایت دستورالعمل‌هایمان کاملا جدی هستیم.»
اما تجربه برخی معلم‌ها از نحوه رعایت پروتکل‌ها در خردادماه امسال کمی نگران‌کننده است، برخی از مدیران مدارس هم اعلام کرده‌اند که توانایی رعایت کامل پروتکل‌ها را نداشتند.
نیک‌نژاد هم تجربه‌ای مشابه در این رابطه داشته است، به گفته او اولین روز بازگشایی مدارس وقتی به مدرسه رفته بود، خبری از الکل و ماسک نبود و تنها دانش‌آموزان با هزینه‌هایی که توسط خانواده آنها انجام شده بود، موارد بهداشتی را رعایت می‌کردند، البته دانش‌آموزان هم فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت نکرده بودند.
این معلم در این رابطه می‌گوید: «مسئولین با واقعیت‌های که درون مدارس هست، فاصله زیادی دارند، من چون در این سیستم قرار دارم می‌بینم که گاهی برای فیلم‌برداری در یک مدرسه پروتکل‌ها رعایت می‌شود. من روز اولی که به مدرسه رفتم اولین چیزی که باید می‌دیدم میزی پر از ماسک و الکل بود، مدیر مدرسه هم می‌گفت بودجه انجام این کار را ندارند، چراکه در روزهای کرونایی خانواده‌ها هم شهریه‌ای به مدارس پرداخت نمی‌کنند.»
«امکانات مراقبت از جان افراد در ۱۰۷ هزار مدرسه وجود ندارد.»
اما به جز این مدرسه بیش از ۱۴میلیون دانش‌آموز مدرسه در ۱۰۷هزار مدرسه در ایران تحصیل می‌کنند و آموزش‌وپرورش برناه‌ریزی خاصی برای بازگشایی برخی از آنها در ۱۵ شهریور دارد؛ قرار نیست بازگشایی در همه مدارس به شکل حضوری انجام بشود و فقط در برخی مناطق این اتفاق رخ می‌دهد، تیرماه امسال وزیر بهداشت گفته بود که در ۴۰درصد مدارس حضوری هستند. از سوی دیگر در مناطق زرد که کلاس‌ها پرجمعیت هستند کلاس‌ها به چند قسمت تقسیم می‌شوند تا فاصله گذاری اجتماعی هم رعایت شود.
حکیم‌زاده توضیح می‌دهد: «بازگشایی مدارس حتما به منظور باز کردن درب مدارس به شکل فیزیکی نیست، اگر جایی وزارت بهداشت به ما اعلام کند کلاس‌ها باید آنلاین باشد، حتما این کار را انجام می‌دهیم.»
از سویی آموزش‌وپروش در شیوه‌نامه بازگشایی مدارس ۱۰ وظیفه مدارس را برای کنترل پانمدمی اعلام کرده است و حتی برنامه‌ریزی‌هایی برای بهبود اوضاع سرویس مدارس هم انجام شده است.
اما به دلایل مختلف برخی نسبت به اجرایی شدن پروتکل‌های بهداشتی شک دارند، نیک‌نژاد در این رابطه می‌گوید: «نشانه‌ها و گفته‌ها حکایت از این دارد که مناطق آموزشی با ۱۴میلیون دانش‌آموز، تراکم کلاس‌ها و نامناسب بودن فضای مدارس مشکلاتی ایجاد می‌شود، به نظر من آموزش‌وپرورش از پس این کار برنمی‌آید و کلاس‌ها باید به شکل برخط باشند، اگر جایی امکانش بود هم تلفیقی از این دو اجرا شود. در ۱۰۷هزار مدرسه کشور امکاناتی برای مراقبت از جان دانش‌آموزان و دیگران وجود ندارد، در کلان شهرها تراکم کلاس‌های دبستان کمتر از ۳۰ نفر نیست و در مناطق حاشیه شهرها هم گاهی تراکم دانش‌آموزان به ۵۰ تا ۶۰ نفر می‌رسد، این یعنی سه نفر دانش‌آموز باید سر یک میز بنشیدند و به همین دلیل به دو گروه تقسیم کردن کلاس‌ها هم فایده‌ای ندارد.»
در واقع به نظر می‌رسد نبود امکانات برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مدارس، مسئله‌ای است که بودجه آموزش‌وپرورش ارتباط دارد، اطلاعات بانک جهانی تا سال ۲۰۱۸ میلادی نشان داده است که اگرچه نسبت بودجه آموزش‌وپرورش به تولیدناخالصی ملی ایران در سال‌های گذشته رشد داشته است، اما این عدد همچنان پایین است.
نسبت تولید بودجه آموزش به تولیدناخالص ملی ایران در سال ۲۰۱۸، ۳.۹۵ درصد است در حالی که در کشوری مثل آفریقای جنوبی این عدد ۶.۲ درصد است.
نیک‌نژاد در این رابطه می‌گوید: «به دلایل مختلف ما از لحاظ اقتصادی در شرایط بحرانی هستیم و پیامدهای این موضوع در قسمت‌های مختلف حتی آموزش‌وپرورش خودش را نشان می‌دهد، آموزش‌وپرورش برای ۱۴میلیون دانش‌آموز بودجه ندارد. به همین دلیل می‌توان گفت ساختار و بودجه ما توانایی پشتیبانی از مدارس و معلمان را در دوره کرونا ندارد، یک دهه است که آموزش‌وپرورش مدارس را از نظر اقتصادی رها کرده است، مدارس هم وقتی پول نمی‌گیرند، حرف شنوی ندارند.»
بازگشایی مدارس در کشورهای اروپایی و ترس خانواده‌ها
اما به نظر می‌رسد در روزهای پاندمی حتی کشورهای اروپایی هم در زمینه بازگشایی مدارس با مشکلاتی مواجه شده‌اند، برای مثال چند روزی است در برخی مناطق آلمان مدارس با قوانین مختلف در حال بازگشایی با پروتکل‌های سختگیری بهداشتی هستند، حتی در برخی مناطق به طور مداوم از معلمان تست گرفته می‌شود. اما این موضوع با انتقادات و نگرانی برخی خانواده‌ها روبرو شده است.
در ایالات متحده آمریکا هم اصرار ترامپ نسبت به بازگشایی مدارس با انتقادات مختلفی روبرو شده است، گاردین در این رابطه نوشته است: « در حالی که به نظر می‌رسد کووید-۱۹ در جوانان سالم بدون بیماری زمینه‌ای در مقایسه با مسن ترها، شدید نباشد، اما در عین حال این قشر می‌توانند ناقل ویروس کرونا بدون هیچ علائمی باشند. علاوه بر این هیچ تضمینی وجود ندارد که جوانان از ویروس کرونا در امان باشند و در گزارشی که به تازگی توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها منتشر شده، مشخص شده است حدود یک چهارم بزرگسالان جوان در صورت ابتلا به کووید-۱۹، تا چند هفته بهبود نمی‌یابند.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
