عراق پس از دوماه ندانشتن دولت، بالاخره با اجماع علاوی را برای سمت نخست وزیری انتخاب کردند. سیاستمدار نه چندان با نفوذی که نام و رسم خود را از ایاد علاوی و پدر تاجر خود به ارث برده است. البته محمد توفیق علاوی قبل تر در دولت مالکی حضور داشته است اما باز هم وزنه سیاسی آنچنان قوی در جامعه سیاسی عراق ندارد. با اینحال انتخاب او نیز مخالفان و موافقان خودش را به همراه داشته است که در اینباره با یاسر قزوینی حائری، عضو هیات علمی تاریخ نگاری دانشگاه تهران و فعال عراقی گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

چه شد که علاوی نخست وزیر شد؟ چه اتفاقاتی در سپهر سیاسی عراق افتاد که پس از این ۲ ماه کش و قوس سیاسی شخصی از تبار علاوی ها سکان عراق را به دست می گیرد؟

در هر صورت یکی از نام های مطرح از یکی دو ماه پیش محمد توفیق علاوی بود که به عنوان فردی غیر وابسته به احزاب اصلی و حاکم از سوی برخی مطرح شده بود. برخی نیز معتقد بودند که علاوی حمایت مرجعیت را نیز پشت سر خود دارد. در هر صورت می توان گفت با وجود تعدد مشارب و گروه ها و جریان های حاضر در تظاهرات، در نهایت در قبال انتخاب نخست وزیر جدید دو گفتمان رقیب در میان تظاهرکنندگان شکل گرفت، که گفتمان رادیکال تر بر اینکه نخست وزیر نباید از میان کسانی باشد که از 2003 تا کنون در مصدر امور بوده اند تأکید کردو گفتمان دیگر که کم کم و آرام آرام خود را به سطح دیگر گفتمان رسانید در مسئله انتخاب نخست وزیربا اطلاق توصیف «غیر جدلی»، خواستار انتخاب یک نخست وزیر غیرجنجالی شد. در بین نام های مطرح در میان تظاهرکنندگان شاید علاوی مانند فائق الشیخ علی جنجالی یا عبدالوهاب الساعدی به عنوان قهرمان آزادسازی موصل خیلی مطرح نبود، ولی شاید بتوان گفت غیر جنجالی ترین بود و انتخاب شد.

 

 چرا مراجع سکوت کرده اند؟ واکنش آنها را چه طور ارزیابی می کنید؟ تا کنون ایت الله سیستانی هیچ بیانیه و واکنش نداشته و باقی مراجع نیز همین طور.

به نظر نمی رسد سیاست ورزی مراجع و به ویژه مرجعیت در نجف اشرف قصد این داشته باشد که واکنش منفی ای در نسبت انتخاب علاوی از خود نشان دهد، بلکه به نظر می رسد این انتخاب تا اینجا و تا حدی رضایت مرجعیت نجف را نیز برآورده کرده باشد.

 ایا عشایر ، بزرگان و سیاستمداران مستقل عراقی ، دانشجویان از این انتخاب راضی هستند یا نگاهشان به انتخاب و تصمیمات دیگران یا حزب مطلوب خود است؟

به نظر می رسد فضای محافظه کار تر عراق از جمله عشایر با این انتخاب مشکل زیادی نداشته باشند، به ویژه اینکه فرایند انتخاب نخست وزیر هم به درازا انجامید، اما فضاهای رادیکالتر به ویژه در میادین و فضای تظاهرات با این انتخاب موافق نیستند و علاوی را گزینه خود تلقی نمی کنند. در این بین هرچند بیشتر احزاب پارلمان می گویند که علاوی گزینه ما نیست، با این وجود او را پذیرفته اند.

 

می گویند این انتخاب ضربه به مقاومت است نظر شما چیست؟

اینکه این انتخاب ضربه ای به مقاومت است یا نه، مسئله ای نیست که در حال حاضر و در فضای ملتهب کنونی عراق بتوان ارزیابی کرد، اما در هر صورت محمد توفیق علاوی نیز مانند عادل عبدالمهدی نخست وزیر فرایند تسویه است.

 

 ایا فکر می کنید این انتخاب دردسرهایی برای ایران به همراه دارد؟ یا به نفع ایران نیست؟ در نهایت علاوی چه راهبردی ممکن است در قبال ایران داشته باشد؟

در هر صورت به نظر می رسد علاوی در مقایسه با عادل عبدالمهدی از ایران دور تر باشد، اما اینکه دردسر ایجاد کند حرف دیگری است، و یا اینکه به نفع ایران نباشد مسئله دیگری است. در هر صورت به نظر می رسد دیگر گزینه های مطرح از جمله فائق الشیخ علی برای ایران خیلی بدتر بودند.

 

موضع مقتدی صدر را چه طور ارزیابی می کنید؟ برخلاف مراجع گفته است به اعتراضات پایان دهید. و هروز هم توئیت های جدید منتشر می کند گویی خیلی خوشحال است از انتخاب علاوی. تحلیل شما به عنوان یک عراقی چیست؟

از طرفی علاوی نسبت فامیلی با مقتدی صدر دارد، و در هر صورت جریان مقتدی صدر در تظاهرات بخشی از محافظه کارتر ها را تشکیل می داد، از این جهت علاوی می تواند گزینه خوبی برای آن ها باشد، به ویژه اینکه احتمالا پیش بینی این است که برای ایشان ایجاد دردسر نخواهد کرد.

 

 با انتخاب علاوی اینده توافق امنیتی با امریکا راچه طور پیشبینی می کنید؟  

توافق امنیتی عراق با آمریکا بر سر داعش بود، البته اگر توافق امنیتی قبلی را کان لم یکن تلقی کنیم، از طرفی برخی کارشناسان تصمیم پارلمان عراق برای خروج نیروهای آمریکایی را قانون تلقی نمی کنند، در هر صورت یکی از سخنان علاوی تاکید بر خروج نیروهای خارجی از عراق بود، اما با توجه به اینکه علاوی یک نخست وزیر تسویه است، به نظر نمی رسد و قدرت نخواهد داشت در این مسئله به تنهایی تصمیم گیری کند.

 

آیا خروج آمریکا ممکن است؟

آمریکایی ها بزرگترین سفارتخانه جهان را در بغداد ساخته اند، و خروج آمریکایی ها چیزی نیست که به این راحتی اتفاق بیفتد. درواقع آمریکایی ها به گونه های مختلفی در عراق حضور دارند و به برخی نهادهای اصلی در عراق از جمله نهادهای امنیتی نزدیک اند، اگر نگوییم این نهادها را مدیریت می کنند. از طرفی پول نفت عراق نیز به بانک های آمریکا می رود و از آن جا در اختیار دولت عراق قرار می گیرد، از سوی دیگر نباید نزاع آمریکا و چین را در این چند وقت فراموش کرد. به نظر نمی رسد آمریکایی ها به این سادگی اجازه دهند رقیبی مانند چین جای ایشان را در عراق بگیرد.

 

 با امدن علاوی  تحرکات مقاومت حزب الله، کتائب و حشد را چه طور ارزیابی می کنید؟ ایا انها تحت فشار قرار می گیرند؟ یا کما فی سابق به کار خود ادامه می دهند.

از آنجا که علاوی نخست وزیر تسویه است، بعید است بتواند قدرت سد کردن فعالیت گروه های مختلف حشد را داشته باشد، و بی شک نخواهد توانست به تنهایی کاری از پیش برد. البته در روزگار عبدالمهدی نیز قوانینی مبنی بر انحصار سلاح در دست دولت و مانند اینها در دست کار بود که چه بسا این فرایندها پیگیری شود.

 

در نهایت محمد علاوی از سلف خود ایاد علاوی بر کرسی قدرت است. با این وصف و تحلیل های شما اینده عراق خصوصا روابط این کشور با ایران و تاثیراتش در منطقه ، پس از شهادت سردار را چه طور تلقی  می کنید؟ شرایط به نفع کدام بازیگر است و به کدام سمت می رود؟

با اینکه محمد توفیق علاوی با ایاد علاوی پیوند خویشی دارد نمی توان گفت که گوش به فرمان اوست یا نیست. امروزه ایاد علاوی پا به سن گذاشته و توان گذشته را برای سیاست ورزی ندارد. در هر صورت نمی توان محمد توفیق علاوی را ادامه ایاد علاوی تلقی کرد. در حال حاضر متاسفانه اوضاع خیلی خوب نیست، و به نظر می رسد با توجه به فضاسازی های رسانه های حرفه ای ایران در چند ماه اخیر اعتبار روزگار مقابله با داعش را ندارد، و با انتخاب علاوی درست است که گزینه های بدتر بر سر کار نیامدند ولی روند تغییری نکرده است، هرچند باید منتظر اتفاقات بعدی بود، در هر صورت به نظر بنده اوضاع می توانست خیلی بدتر از این باشد، و شاید به تعبیری بین بد و بدتر الان وضع بد حاکم شده است.

 

اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.