در یک ماه اخیر که گام‌های ایران با هدف کاستن از تعهدات در برجام یکی پس از دیگری در حال برداشته شدن است، برخی مقامات اروپا از این وضعیت نگران بوده و به عدم موفقیت خود در اجرایی سازی سازوکارهای مالی اعتراف می‌کنند.

در گفت وگویی تلفنی که دیروز شنبه ۱۵ تیرماه بین «حسن روحانی» رئیس جمهوری کشورمان با «امانوئل مکرون» همتای فرانسوی وی انجام گرفت، مکرون اذعان کرد: می‌پذیریم که اقدامات اروپا برای جبران تحریم‌های آمریکا موفق و کارآمد نبوده است اما همه تلاش خود را برای جبران این موضوع بکار می‌گیریم.

در این تماس تلفنی که گفته می‌شود حدود یک ساعت به طول انجامیده، مکرون به تلاش و حمایت مجدانه فرانسه از برجام چه قبل از توافق و چه بعد از آن اشاره کرد و تاکید داشت که «اروپا از ابتدای خروج آمریکا از برجام با این اقدام شدیداً مخالفت کرده است».

از نگاه ناظران اما چند نکته مهم در این گفت وگو به چشم می‌خورد که توافق رئیسان جمهوری ایران و فرانسه برای یافتن شرایطی جهت آغاز گفت وگوها با محور حفظ برجام تا ۱۰ روز دیگر (۲۴ تیر) از آن جمله است. افزون بر آن، بخش‌هایی از صحبت‌های روحانی مبنی بر اینکه «توقف تحریم‌ها می‌تواند آغاز یک حرکت بین ایران و ۱+۵ باشد» نیز قابل تأمل است.

بعد از خروج آمریکا از برجام، گروه ۱+۵ به ۱+۴ تقلیل یافت که از آن تحت عنوان «برجام منهای آمریکا» نیز یاد می‌شود. اینک بار دیگر صحبت از همان گروه نخست یعنی حضور مجدد امریکا در مذاکرات به میان می‌آید. از نگاه مقامات جمهوری اسلامی ایران، مذاکره با آمریکا در چارچوب برجام و متوقف سازی تحریم‌ها قابل عملیاتی شدن است. پس در این شرایط درهای مذاکره با ایالات متحده باز خواهد بود.

اروپایی طی ماه‌های اخیر نسبت به تشدید تنش‌ها بین ایران و آمریکا احساس نگرانی کرده‌اند. افزایش حضور نظامیان و جنگنده‌های آمریکایی در خلیج فارس، کاستن تدریجی و مرحله به مرحله از تعهدات برجامی تهران، حملات خرابکارانه به چند نفتکش در بندر فجیره امارات و دریای عمان تنها چند مورد از رخدادهای نگران کننده است.

برخلاف نگرانی اروپا از آینده توافق هسته‌ای اما کاخ سفید به تداوم چنین روندی خوشبین است؛ توافقی که از نگاه «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا بدترین توافق تاریخ آمریکا لقب گرفته است.

ترامپ و تیم او حتی قبل خروج از برجام، تمام توان خود را بکار بستند تا بلکه تهران را به خروج از توافق ناگزیر سازند ولی این تاکتیک راه به جایی نبرد. اینک که تهران امید چندانی به سازوکارهای ارائه شده از سوی تروئیکای اروپا ندارد، برجام گام به گام به پرتگاه نزدیک می‌شود.

بنابراین در شرایط کنونی توپ در زمین اروپایی‌ها قرار گرفته که دستاورد یک دهه‌ای خود را نجات دهند یا اینکه منتظر نابودی آن بمانند؛ نابودی که برای آنها پرهزینه خواهد بود. ناامنی و تنش‌هایی که بعد از لغو احتمالی برجام در منطقه ایجاد خواهد شد به دلیل مجاورت اروپا با خاورمیانه و غرب آسیا، دامن کشورهای مختلف قاره سبز را خواهد گرفت و گروه‌های تروریستی در این قاره بار دیگر فرصت مانور خواهند یافت.

تعمیق شکاف‌ها بین اروپا و آمریکا در دوره ترامپ، موضوع دیگری است که سران بروکسل را به حفظ تعهدات خود مصمم ساخته است. خروج آمریکا از توافقات مهم با اروپایی‌ها، راه اندازی جنگ تجاری و تعرفه‌ای واشنگتن با بروکسل، یکه تازی آمریکا در عرصه‌های منطقه‌ای و بین المللی و غیره از جمله مسائلی به شمار می‌رود که بستر را برای جدایی دو سوی آتلانتیک هموار کرده است.

اروپایی‌ها حتی در جریان تازه‌ترین رخداد تنش زا یعنی توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جبل الطارق به این اقدام بریتانیا اعتراض کرده‌اند. بریتانیا که روزهای آخر حضور خود را در اتحادیه می‌گذراند، بیش از پیش به سمت آمریکا گرایش یافته به طوری که گفته می‌شود، توقیف نفتکش مذکور با هماهنگی کاخ سفید صورت گرفته است.

اعتراض شدید اسپانیا به این اقدام ضدایرانی بریتانیا و آمریکا، آشکارا از تفاوت دیدگاه و شکاف بین اروپایی‌ها با آن دو کشور حکایت دارد. اواخر اردیبهشت ماه نیز در حین اعزام ناو «آبراهام لینکلن» به خلیج فارس، اسپانیا ناوچه خود را از آن ناوگروه خارج ساخت؛ اقدامی که نشان می‌داد اسپانیا با افزایش تنش‌ها در خاورمیانه و نظامی گری آمریکا در آب‌های خلیج فارس و متعاقب آن، درگیری با ایران مخالف است.

کارشناسان حوزه بین الملل از زاویه دیگری نیز به تلاش‌های اروپایی‌ها به ویژه تکاپوی رئیس دولت فرانسه برای نجات برجام می‌نگرند و آن ویژگی‌های شخصیتی مکرون است.

هر چند اخیراً شهرهای مختلف فرانسه صحنه درگیری‌ها و آشوب‌ها در اعتراض به عملکرد مکرون بوده اما رئیس جمهوری این کشور ابتدا به دنبال افزایش نفوذ و اثرگذاری فرانسه در اروپا و جهان است و سپس استقلال اتحادیه را در مقابل سیاست‌های آمریکا در برنامه خود دارد که پیشنهاد طرح ارتش مستقل اروپایی بجای ناتو با همین هدف از سوی او ارائه شد.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.