روسیه به دنبال ترویج الگویی از اسلام
در ادامه این مطلب آمده است: مامور ویژه روسیه برای نیل به این هدف، رمضان قدیرف رییس‌جمهوری خودمختار چچن است. برای قدیرف مقابله با اسلامگرایان تندرو، یک ماموریت تمدید شده پس از جنگ داخلی چچن است که در آن به نمایندگی از مسکو با جدایی‌طلبان مسلمان افراطی می‌جنگید. یک نمونه ابتدایی از اتحاد مذهبی روسی-عربی را می‌توان کنفرانس بین‌المللی نخبگان اسلامی دانست که در سال ۲۰۱۶ توسط قدیرف در گروزنی پایتخت چچن برگزار شد. این کنفرانس با همکاری چهره‌های مذهبی نزدیک به حکومت‌های های مصر و امارات تشکیل شد؛ دو کشوری که به مخالفت با اسلام سیاسی شهرت دارند و میزبان روحانیون سوری هستند.
مشارکت‌کنندگان در این کنفرانس از مخالفان جریان بنیادگرای اسلامی هستند که با عنوان سلفیسم شناخته می‌شود و رسماً در عربستان سعودی فعالیت دارد. به همین دلیل برگزاری این کنفرانس، تلاشی برای انزوای عربستان سعودی قلمداد شد. اما از آن موقع تاکنون، مسکو روابط خود را با ریاض ارتقا داده است. در اکتبر سال ۲۰۱۷ سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان در دیدار با ولادیمیر پوتین، از اسلام‌گرایی در روسیه سخن گفت. گفته شده که در این دیدار، پادشاه عربستان متعهد شده به تامین مالی مسجدسازی و تبلیغ اسلام در روسیه پایان دهد. در فوریه گذشته، عربستان در اقدامی مشابه کنترل بزرگترین مسجد بلژیک که متهم به ترویج افراطگرایی بود را تحویل دولت این کشور داد.
در تابستان امسال، استقبالی شاهانه از قدیرف در عربستان به عمل آمد. سعودی‌ها او را به داخل اتاق حضرت محمد (ص) راه دادند که به روی عموم بسته است و تنها به مقامات خاص اجازه بازدید از آن را می‌دهند. همچنین علی‌رغم پیروی قدیرف از صوفیسم در اسلام که از نظر سلفیان عربستان، شاخه‌ای انحرافی از اسلام تلقی می‌شود، به او اجازه داده شد آداب مذهبی خاص خود را در این اتاق به جا بیاورد. این واقعه نشان می‌دهد با وجود اختلافات عمیق مذهبی میان قدیرف و سعودی‌ها، پیوند قدرتمندی میان عربستان و روسیه شکل گرفته است. قدیرف تبدیل به یکی از دوستان نزدیک بسیاری از رهبران جهان عرب از جمله مهم‌ترین متحدان آمریکا یعنی بن سلمان ولیعهد عربستان و بن زاید ولیعهد ابوظبی شده است.
تلاش روسیه برای نزدیکی به جهان اسلام عللی چند دارد از جمله نگرانی‌های داخلی. مسلمانان پانزده درصد از جمعیت روسیه را تشکیل می‌دهند و تاکنون روسیه دو جنگ را با مسلمانان جدایی‌طلب در شمال قفقاز پشت سر گذاشته است. برآمدن القاعده و داعش موجب تشدید نگرانی‌های مسکو از اسلامگرایان افراطی شد به خصوص که بسیاری از جنگجویان آنها را داوطلبانی از مناطق شمال قفقاز تشکیل می‌دادند.
سه هفته پس از آغاز مداخله روسیه در جنگ داخلی سوریه، پوتین از رهبران مسلمان در روسیه خواست که افراطگرایی را محکوم کنند. او گفت: «ایدئولوژی آنها بر پایه دروغ و انحراف از تعالیم اسلامی شکل گرفته است. آنها به دنبال استخدام جنگجویانی در داخل کشور ما نیز هستند». همچنین روسیه تمایل دارد نگاه افکار عمومی در جهان اسلام به روسیه به عنوان کشوری که نظر خصمانه ای به اسلام دارد، تغییر یابد. این نگاه عمدتا ناشی از سابقه هجوم شوروی به افغانستان است. یوری بارنیت، کارشناس امور سیاسی با تخصص در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه در این باره معتقد است: «در سطح بین‌الملل روسیه در حال بهره‌برداری از چچن است تا به انتقادات در میان اهل تسنن مبنی بر اتحاد مسکو با شیعیان خاتمه دهد. به عنوان مثال تشکیل پلیس چچنی در سوریه بخشی از این راهبرد است. همچنین چچنی ها در حال بازسازی مسجد بزرگ حلب هستند که برای جلب نظر اهل سنت سوریه انجام می‌شود».
انگیزه دیگر روسیه این است که خود را از آمریکا متمایز سازد. به طور مشخص از سال ۲۰۱۶ شاهد نزدیک شدن روسیه به جهان اسلام بودیم که همزمان بود با افزایش احساسات ضد اسلامی در اروپا. یک تحلیلگر سیاسی چچنی در این باره می‌گوید: «روسیه در حال سرمایه‌گذاری روی این تصویر از خود است که با آمریکا تفاوت دارد، خصومتی با اسلام ندارد و به دنبال معرفی یک اسلام میانه‌رو است که رمضان قدیرف و چچن، الگوی آن محسوب می‌شود».
دولت‌های عرب نیز به علت ارزشی که در قدیرف میبینند، مایل به همکاری با روسیه هستند. نیل هائر، تحلیلگر سیاسی مقیم گرجستان در این باره می‌گوید: «توسعه روابط گرم با رهبران خاورمیانه به خصوص در خلیج‌فارس تبدیل به اولویت رمضان قدیرف در سال‌های اخیر شده است. او تلاش دارد چچن را به عنوان یک کشور مسلمان مستقل معرفی کند. همچنین او تجارب خود در ارتباط با سرکوب تندروهای داخلی را در اختیار رهبران جهان عرب می‌گذارد». وسعت اقدامات علیه اسلام سیاسی و سلفی در جهان عرب به حد بی‌سابقه‌ای رسیده است. تعدادی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به همکاری باهم می‌پردازند تا به مبارزه با افراطگرایی و آگاه کردن مردم از حربه‌های آشوب طلبانه آنها بپردازند. حتی ممکن است سوریه که متحد نزدیک روسیه است و تا همین اواخر از سوی اکثر همسایگانش بایکوت شده بود، به این جریان بپیوندد. اخیرا قانونی در سوریه به تصویب رسیده که مقامات این کشور را ملزم می‌کند به طور نظام‌مند با نفوذ اسلام سیاسی و وهابیسم مبارزه کنند. ممکن است آمریکا و کشورهای غربی پذیرای این ایده نباشند که اسلامگرایان و سلفی‌ها از جهادگرایان خطرناک‌ترند اما تلاش روسیه برای ترویج الگوی دیگری از اسلام در هماهنگی با قدرت‌های جهان عرب، بیش از مسیرهای اقتصادی و نظامی موجب تحکیم موقعیت این کشور در خاورمیانه خواهد شد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر